مشکلات حقوقی که کرونا برای سینما به‌وجود آورد/ شرکت‌های بیمه هیچ طرحی ندارند

به گزارش خبرنگار ایلنا، با شیوع گسترده بیماری کرونا در کشور، مدتی پروژه‌های فیلمبرداری به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی تعطیل شد. پس از وقفه‌‌ی ایجاد شده در روند تولید فیلم و سریال در کشور، بسیاری از فیلمسازان تصمیم گرفتند ضمن رعایت تمامی نکات بهداشتی در سر صحنه؛ فیلمبرداری را آغاز کنند. در این میان اما با شیوع دور سوم این بیماری؛ برخی از بازیگران سر صحنه به کرونا مبتلا شدند که در برخی از موارد به دلیل آنکه بازیگر نقش اصلی گرفتار بیماری می‌شد، گروه‌ ناچار می‌شد فیلمبرداری را تا زمان بهبود حال بازیگر تعطیل کند. مسلم است که این تعطیلی‌ها باعث اضافه شدن هزینه‌های تولید یک فیلم می‌شود و از طرفی از لحاظ حقوقی قراردادهای میان هنرمندان و تهیه‌کنندگان را با مشکلاتی روبرو می‌سازد. 

در واقع کرونا باعث شد مشکلات جدیدی به مجموعه‌ی مشکلات سینمای ایران اضافه شود. از همین رو نه تنها تهیه‌کنندگان باید فکری به حال مشکل حقوقی ایجاد شده در نحوه تنظیم قراردادها بکنند بلکه نظام بودجه‌بندی آثار را با برآوردهای جدیدی پی‌ریزی کنند. 

بیمه کردن تماشاگران سینما

مهدی کوهیان (تهیه‌کننده سینما و حقوقدان) درباره نوع نظام بودجه‌بندی فیلم‌ها در شرایط کرونا به ایلنا گفت: تولید فیلم در این شرایط باید تابع نظم جدیدی باشد چراکه ما در یک شرایط اضطراری اقدام به تولید فیلم می‌کنیم. الان برای ما مثل شرایط جنگی است. در این شرایط خیلی از امور غیرقابل پیشی‌بینی است و خیلی از کارها کنترلش در اختیار تهیه‌کننده نیست و با توجه به این موضوع باید میزان برآورد بودجه یک فیلم را بالا ببریم. یعنی مثلا اگر در شرایط عادی برای هزینه‌های پیش‌بینی نشده ۲۰ درصد از هزینه فیلم را در نظر می‌گیرید در شرایط بحرانی باید این مبلغ را افزایش دهیم. در نظام بودجه‌ریزی فیلم و سریال باید این موضوع حتما در نظر گرفته شود. ضمن آنکه در این شرایط صنعت بیمه باید به کمک تولید فیلم و سریال بیاید. متاسفانه من ندیدم شرکت‌های بیمه طرح‌هایی برای گذر از این شرایط ارائه بدهند. البته در این شرایط بیمه کرونا برای عامه مردم شکل گرفته است ولی در شرایط ویژه مثل تولید آثار هنری باید طرح‌های دیگری در نظر بگیرند. 

وی در ادامه گفت: به عنوان مثال خودم فیلمی را در گروه هنر و تجربه در اکران دارم که بیشترین وقت اکران آن در دوران کرونا بود و به دلیل باز و بسته شدن سینماها شرایط پایداری در گیشه نداشت. من به یکی از شرکت‌های بیمه مراجعه کردم و طرحی را مطرح کردم مبنی بر اینکه تماشاگران فیلم را بیمه کنیم. یعنی یکی از راه‌هایی که شاید مخاطب ترغیب شود که در این دوران با اطمینان خاطر به سینما برود همین موضوع است که اگر خدایی نکرده کسی با رفتن به سینما به این بیماری مبتلا شد، صاحبان آن فیلم هزینه درمانی آن را متقبل می‌شوند و تماشاگران را بیمه کنیم. ولی آن شرکت بیمه نتوانستند راهکاری ارائه بدهند تا بتوانیم از بیمه استفاده کنیم. استدلالشان هم این بود که ما از کجا بدانیم تماشاگری که کرونا گرفته به خاطر حضور در سینما به این بیماری مبتلا شده است؟ من گفتم بالاخره در بازه ۱۴ روزه بعد از تماشای فیلم که بنا به اظهارات پزشکان بیماری در بدن انسان خودش را نشان می‌دهد، مخاطبان می‌توانند از این شرایط بیمه استفاده کنند. همین که مخاطبان سینما تا ۱۴ روز بعد از تماشای یک فیلم تحت بیمه کرونا هستند هم درآمدی برای شرکت‌های بیمه است هم اینکه اگر در طول این ۱۴ روز کسی به این بیماری مبتلا شد نگران هزینه‌های درمان نباشد. 

کوهیان در ادامه افزود: متاسفانه ما برنامه‌ریزی درستی در این زمینه نداریم. یعنی کسی نمی‌تواند خلاقیت به خرج دهد و از این شرایط استفاده درستی کند. 

خسارتی که کسی مقصرش نیست

این تهیه‌کننده سینما درباره مشکلات حقوقی ناشی از غیبت بازیگر به خاطر بیماری کرونا گفت: این موضوع جزو شرایط ویژه تلقی می‌شود. درست است که تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار از لحاظ مالی ضرر می‌کنند اما این ضرر به واسطه اراده مستقیم بازیگر نبوده است و یک امر خارج از اراده و یک قوه قهریه‌ باعث بروز این خسارت شده است و در این موارد خسارت و مسئولیتی متوجه بازیگر نیست. 

وی در ادامه گفت: برای جبران این خسارت‌ها باید شرکت‌های بیمه حضور داشته باشند. می‌توان قراردادهایی را تنظیم کرد که از هر دو طرف قرارداد مبلغی بابت این جنس از خسارت‌ها برای بیمه شدن پروژه کسر شود تا از لحاظ مالی پروژه‌های در حال فیلمبرداری دچار مشکل نشوند. شرکت‌های بیمه می‌توانند خسارت‌هایی که به دلیل شیوع ویروس کرونا و ابتلای بازیگر به پروژه وارد شد را بپردازند. شاید هم در طول پروژه اتفاقی نیفتاد و در این میان شرکت بیمه از حق بیمه‌ای که دریافت می‌کند سود هم می‌برد. مثل بیمه آتش سوزی. مگر وقتی بیمه آتش سوزی منعقد می‌شود لزوما تمام کارخانه‌ها و املاک دچار حریق می‌شوند؟ این موضوع هم به همین شکل است. شرکت‌های بیمه و تهیه‌کنندگان باید به سمت این دست خلاقیت‌ها بروند. 

خانه سینما و اتحادیه تهیه‌کنندگان ورود کنند

وی در ادامه با اشاره به اینکه صنوف می‌توانند در شکل‌گیری این موضوع نقش ایفا کنند، گفت: من چون مشاور حقوقی انجمن صنفی شرکت‌های فیلمسازی هستم این موضوع را با یکی از شرکت‌های بیمه پیش بردیم و پیشنهاد کتبی را بر اساس یک طرح و پروپوزال ارائه کردیم. ولی باید این اراده از طرف شرکت‌های بیمه هم باشد. از آنجا که در حوزه هنر بیمه جایگاهی ندارد، بیمه‌گرها این فضا را نمی‌شناسند و در این میان باید نهادهایی مثل خانه سینما و اتحادیه تهیه‌کنندگان به موضوع ورود کنند و دوره‌های آموزشی برای شرکت‌های بیمه و دیگر صنایع خلاق که می‌توانند به کمک سینمای ایران بیایند، بگذارند. 

وی با اشاره به برخوردهای دولت در دوران کرونا با سینما و تعطیلی آن گفت: من معتقدم فرهنگ و هنر یک امر عمومی است. مثل سلامت، امنیت، بهداشت، آموزش و نهادهای نظامی. ما سال‌ها برای یک ارتش هزینه می‌کنیم، برای امنیت و آموزش  هزینه می‌کنیم، فرهنگ و هنر هم از این قاعده مستثنی نیست. دولت وظیفه دارد برای اینکه نیروی انسانی ارزشمندی که سالها برای تولید آثار هنری تربیت شده و الان دچار بحران شده را حمایت کند.

دو سال زمان می‌برد اعتماد مردم به سینما ترمیم شود

وی در ادامه گفت: تعطیلی‌های پی در پی سینما جان این صنعت را گرفته است. تعطیلی ساعت ۶ هم یک شوخی بی‌مزه است. مثل این است که به یک رستوران بگویید در زمان ناهار رستوران را تعطیل کنید. اگر موضوع اکران با همین وضعیت ادامه پیدا کند برآوردها این است که اگر همین امروز بحران کرونا تمام شود، دو سال زمان می‌برد تا اعتماد عمومی مردم به سالن‌های سینما بازگردد. این در حالی است که وضعیت این ویروس در کشور مشخص نیست. بنابراین باید حتما به راه‌های جایگزین مثل اکران آنلاین، سینمای رو باز که از قبل از انقلاب هم وجود داشت و طرح سینما ماشین به عنوان راهکارهایی که می‌تواند سینما را از نابود نجات دهد؛ فکر کنیم. باید این اطمینان را به مخاطب بدهیم که امنیت جانی شما در سالن سینما حفظ خواهد شد تا رفته رفته اعتماد عمومی به سینما بازگردد.