کشف سنگ‌نگاره‌ای جدید در آبراه تخت جمشید+فیلم و عکس
در پی انجام آخرین مراحل کاوش در آبراهه‌های تخت جمشید، سنگ‌نگاره‌ای کشف شد که دارای ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، علی اسدی (سرپرست کاوش آبراهه‌های تخت‌جمشید) درخصوص آخرین یافته‌های این فصل از کاوش گفت: بعد از اتمام عملیات کاوش و برداشت رسوبات آبراهه‌های شمال خاوری که در فصل سوم کاوش آبراهه‌های تخت جمشید مدنظر باستان‌شناسان بود، درصدد تمیز کردن دیواره‌های سنگی- صخره‌ای آبراه برآمدیم چراکه قطعات گل به آن چسبیده بود و برای آنکه بتوانیم نقشه‌برداری درست و صحیحی از این آبراهه‌ها داشته باشیم، نیاز بود تا این دیواره‌ها تمیز و خطوط شکاف‌های صخره‌ها مشخص شود.
او ادامه داد: در بخش‌هایی از صخره‌ها که تراشیده و به صورت کانال درآمده‌اند، قسمت‌های زائده مانندی وجود دارد که در حدود ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر هستند که به صورت پیش آمدگی جلو آمده‌اند و احتمالاً مربوط به عملیات تراش هستند. به این معنا که وقتی تراش صخره برای شکل دادن کانال در دوره هخامنشی انجام می‌شد، در بخش‌هایی که عمق زیادی داشت از این زایده‌ها به عنوان جای پا یا محل قرار دادن داربست استفاده می‌کردند و بعد از آنکه کار تراش آبراه تمام می‌شد این زایده‌ها برداشته و تراشیده می‌شدند و سطح آبراه یکنواخت می‌شد.
این باستان‌شناس با اشاره به آنکه در روزهای پایانی آخرین فصل کاوش در این آبراهه‌ها متوجه شدند که یکی از این زایده‌ها تراشیده نشده، از بررسی آن خبر داد و گفت: با تمیز کردن گل و لایی که روی این زایده نشسته بود، متوجه شدیم این زایده بخشی از نیم رخ یک انسان را نشان می‌دهد که ویژگی‌های جالب توجهی دارد.
اسدی در خصوص ویژگی‌های این نقش برجسته یا سنگ نگاره خاص گفت: این نقش برجسته در ارتفاع حدود یک متر و بیست سانتیمتری از کف آبراه تراشیده شده. درازای صورت در حدود ۲۰ سانتی متر و با بیرون زدگی در حدود ۱۲ تا ۱۳ سانتی متر است. یک مرد را به حالت نیم رخ نشان می‌دهد که یک کلاه روی سر دارد که قسمتی از صورت را پوشانده و تا زیر چانه امتداد دارد. باتوجه به ویژگی‌های این نقش برجسته شباهت بسیاری به کارهای هنری که از دوره ماد و هخامنشی به‌جای مانده و اثر تاریخی سوارکاران که در گنجینه جیحون دیده می‌شود، دارد که کلاه روی سر دارند و این کلاه را به‌عنوان باشلاق می‌شناسیم. به نظر می‌رسد این کلاه، یک کلاه بومی است که در آن دوران در سطح وسیعی از فلات ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت.
او ادامه داد: خط چشم و ابرو این نقش برجسته با دو، تراش خام اما جاندار و با روح ایجاد شده. سبیل مرد وجود دارد و بخشی از برجستگی لب‌ها نیز تا حدودی مشخص است. سمت دیگر این زایده که گویا قرار بود بخش دیگری از صورت این مرد را دربربگیرد به صورت خام باقی مانده و کار نشده. البته در بخشی از قسمت‌ها به نظر می‌آید تلاش‌هایی برای تبدیل شدن این نیمرخ به یک صورت کامل و تمام رخ انجام شده است. اما کار نهایتاً نیمه تمام باقی مانده و سمت دیگر زاییده به صورت ناتمام و خام باقی مانده. به نظر می‌رسد این اثر، خیلی به آثاری که در دوره اشکانیان شاهد هستیم، شباهت دارد و تمام رخ نمایی خود را نشان می‌دهد.
سرپرست کاوش آبراهه‌های تخت جمشید در خصوص ویژگی‌های فنی این نقش برجسته کشف شده نیز گفت: این نقش برجسته با نقش برجسته‌های تخت جمشید که در تختگاه وجود دارند، تفاوت دارد. از نظر ظرافت در درجه‌ای بسیار پایین‌تر از نقش برجسته‌های تخت گاه قرار می‌گیرد چراکه دارای خطوط کلی است و جزییاتی ندارد اما نقش برجسته‌های تخت گاه از ظرافت‌های بسیار دقیقی برخوردار هستند حتی جزئیات ریش‌ها در آنها نمایان است. با این وجود، ویژگی که در این نقش برجسته شاهد هستیم در مقایسه با نقش برجسته‌هایی که در تختگاه بخصوص در پلکان وجود دارد، این است که در این بخش با یک حجم سر و کار داریم. هرچند اگر از زاویه کناری به آن بنگریم با یک نیم رخ روبرو می‌شویم اما در واقع حجم قابل توجهی دارد که چنین حجمی در نقوش برجسته‌های روی تخت گاه تخت جمشید دیده نمی‌شود.
اسدی درخصوص احتمالاتی که درباره حجار و یا تراش دهنده این اثر وجود دارد، گفت: می‌توانیم بگوییم افرادی که کار تراش آبراهه را انجام می‌دادند در مراحل پایانی و زمانی که می‌خواستند زایده‌های باقیمانده را بردارند، یکی از آنها را بر اساس ذوق و هنری که آن فرد در آن لحظه داشته تبدیل به این چهره می‌کند که بعدها نیز باقی می‌ماند. با توجه به آنکه این نقش برجسته در زیر آبراهه و کانال قرار دارد، در معرض دید نبوده و هنرمند آن آزادی عمل کافی برای انجام این کار را داشته است.
هدف از فصل سوم کاوش آبراهه‌های تخت جمشید که دنباله‌ی کاوش آبراهه حیاط جنوبی کاخ تچر بود، شناخت وضعیت مجموعه آبراهه دروازه ناتمام و شناسایی و بیرون آوردن بخشی از دیواره‌ی تخت‌جمشید بود که منجر به کشف چندین اسکلت شد. به گفته سرپرست کاوش آبراهه‌های تخت جمشید، نمونه‌های یافت شده به پژوهشگاه باستان‌شناسی رسیده و بررسی‌های لازم و ارسال نمونه‌ها به آزمایشگاه در دست انجام است.
