گردشگری بخش فراموش شده اقتصاد ملی

ایران کشوری است که دارای توانمندی‌های قابل توجهی در حوزه‌ی گردشگری است؛ توانمندی‌هایی که نه تنها به واسطه‌ی جذابیت‌های تاریخی آن بلکه به تنوع فرهنگی و اقلیمی آن نیز مربوط می‌شود. ا‌یران کشوری است چهارفصل با تنوع اقلیمی و جانوری، با کوه‌های بلند، کویرهای پهناور و جنگل‌هایی انبوه. ایران کشوری است با ۲۵۰۰ سال سابقه‌ی کشورداری و یکی از بزرگ‌ترین و کهن‌ترین مجموعه‌های آثار تاریخی در جهان را داراست. مردمان این کشور بسیار خون گرم، مهربان و مهمان نوازند. هر کسی به این لیستِ بلند بالا، نگاهی بیندازد، ایران را جزء یکی از مقاصد اول گردشگری در دنیا قرار خواهد داد. اما، به‌رغمِ تمام جذابیت‌های ایران، سهم این کشور از بازار گردشکری جهان چیزی کم‌تر از یک درصد است.

علی رغم شوک‌های غیرقابل پیش‌بینی و روزافزون ناشی از حملات تروریستی، عدم ثبات سیاسی، بلایای طبیعی و بیماری‌های فراگیر همچون کرونا؛ برابر اعلام شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) گردشگری همچنان به رشد خود ادامه خواهد داد.

سالانه بیش از ۸۵۰ میلیون جهانگرد در دنیا سفر می‌کنند و کشورهایی همچون فرانسه، ایتالیا، ایالات‌متحده، اسپانیا، چین، بریتانیا، آلمان و ترکیه جزو پربازدیدترین کشورها از جهت گردشگری هستند. به‌طور مثال بر اساس آمار رقابت‌پذیری سفر و گردشگری در سال گذشته (قبل از شیوع کرونا) فرانسه پذیرای بیش از ۸۵ میلیون بازدیدکننده یعنی بیش از جمعیت ایران بوده درحالی‌که در این سال ایران حدود ۵ میلیون گردشگر ورودی داشته است.

در سال ۲۰۱۸ سهم مستقیم گردشگری از تولید ناخالص داخلی در ایران ۱۰.۷ میلیارد دلار معادل ۲.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی کل کشور را تشکیل داده و پیش‌بینی می‌شود این سهم تا سال ۲۰۲۵ نیز بدون تغییر بماند.

 با توجه به اهمیت صنعت گردشگری، لازم است موانع و چالش‌های پیش روی این صنعت در ایران مورد توجه جدی‌تری قرار گیرد. برخی از عمده‌ترین چالش‌های بیرونی پیش روی گردشگری در ایران عبارت هستند از: ارائه‌ی تصویر نادرست از ایران در رسانه‌های غربی، کم بودن تعامل سیاسی بین ایران و کشورهای توسعه یافته‌ی غربی و تحریم اقتصادی؛ عمده‌ترین چالش‌های درونی توسعه جهانگردی نیز عبارتند از مشکلات مربوط به تأسیسات جهانگردی و هتل‌ها، بی‌تفاوتی به جهانگرد و صنعت جهانگردی در نظام فکری کشور، تسلط دولت و نهادهای دولتی بر صنعت جهانگردی در کنار سایر نارسایی‌ها همچون فعالین حوزه‌ی خدمات گردشگری ازجمله صاحبان تورهای گردشگری و راهنمایان، کم بودن تبلیغات مربوط به کشور در سطح جهانی، ذهنیت منفی نسبت به کشور و کمبود امکانات داخلی جهت توریست ها همچون بیمه و..... را از مهم‌ترین موانع پیش‌رو می‌دانند.

نظر به اهمیت صنعت گردشگری در اقتصاد و با توجه به بحث‌های مطرح شده در سال‌های أخیر که عمدتاً پیرامونِ کم کردن وابستگی اقتصادی به نفت و جهش تولید و مقاوم کردن اقتصاد در مقابل تهدیدات و کش و قوس‌های بیرونی است، تلاش برای مرتفع نمودن این چالش‌ها از جانب دست‌اندرکاران به ویژه دولت بیش از پیش ضروری است.