معتقد به کادربندی و محدودیت نگاه در دوسالانه‌ها نیستم

به گزارش ایلنا، نفیسه خلج که یکی از پنج داور دوسالانه ملی سرامیک است، درباره نگاهش به مسأله خودکاوی و رویکرد شخصی‌اش در داوری آثار گفت: وقتی دوسالانه واجد عنوانی می‌شود، به ‌نوعی کادر بسته می‌شود و ما در محوطه‌ای مشخص قرار می‌گیریم. عنوان خودکاوی اما انتخاب باز و گسترده‌ای است و هر کس برحسب دنیای خودش از این عنوان برداشت می‌کند، چراکه آثار خودم هم واجد خودکاوی است، مخصوصاً کارهای اخیرم که تمرکز بر خویشتنم بوده است. این مساله حتماً در نگاه داوری‌ام تأثیر دارد؛ اما در نهایت با به این نکته توجه کنیم که این دوسالانه‌ای است که بعد از سال‌ها امکان نمایش دادن آثار نمایشی هنرمندان را فراهم می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه به هر حال تفکیکی میان فضای مفهومی و کاربردی وجود دارد، افزود: سرامیک ماده‌ای است که تنوع مفهومی و کارکردی و هنری متنوعی دارد. در دوسالانه‌های مشهور دنیا، مجسمه بسیار خاص یک هنرمند را در کنار یک لیوان می‌بینید و این تفکیکی که ما قائلیم در آنجا وجود ندارد. برای یک دوسالانه نباید خیلی کادر ببندیم. من به عنوان یک داور خیلی معتقد به این تقسیم‌بندی نیستم.

این سرامیست با اذعان اینکه در سال‌های اخیر گرافیست‌ها و نقاش‌ها به سرامیک روی آورده‌اند و آثارشان را روی این ماده پیاده کرده اند گفت: این مسأله به وجه رسانه‌بودگی سرامیک بازمی‌گردد و براین باورم که سرامیک رسانه‌ای با توانایی نقب زدن به زندگی مردم است.

وی با یادآوری سختی‌هایی که خودش در مسیر معرفی سرامیک به عنوان یک هنر متحمل شده است، گفت: زمانی که ما شروع به تولید اثر هنری کردیم مردم دیگر آثار سفالی لاله‌جین و شهررضا را دوست نداشتند و خواهان کار جدید بودند. از این دوره محصولاتی تولید شد که خصوصیات کارهای سفالی را نداشت و نگاه و فضای شخصی در آن دخیل بود.

نفیسه خلج در پاسخ به این پرسش که آیا شکست سفال‌های لالجین و شهررضا به‌واسطه نادیده گرفته شدن تلفیق‌ با هنرهای دیگر از جمله گرافیک است، گفت: مسأله نیاز زمانه است. در دوره‌ای آنچه شما را جذب می‌کند ممکن است نقوشی خاص باشد اما در دوره دیگر با تغییر شما، حتی با فاصله سنی کم، سلیقه شما دچار تغییر می‌شود. در طراحی این باور است که هر ده سال سلیقه و مد تغییر می‌کند. تعداد زیادی از فارغ‌التحصیلان جدید هنر با توانایی بیشتر ظهور کردند و  تکرار مکررات سفال‌های بومی ما منجر به ضعف تکنیکی و اجرایی و متریالی شد. نقوش دیگر روح پیشین را هم نداشتند و اصالت خود را هم از دست داده بودند. تکراری بودند و بدون هیچ روحی که هنرمند بتواند با آن ارتباط بگیرد.

خلج به تغییر نگاه مردم نسبت به محصولات سرامیکی و  کارکرد آنها در زندگی روزمره خود اشاره کرد و گفت: مردم می‌خواستند به ریشه‌هایشان بازگردند. می‌خواستند چیزهایی را داشته باشند که بیانگر نشانگان قومی و فرهنگیشان باشد. دوست داشتند این آثار را به دیگران هدیه بدهند. دوست داشتند در صورت خروج از کشور از این آثار به همراه خود ببرند تا نشانی از این باشد که از کجا آمده اند. این دلیل جامعه‌شناسی دارد و نشان از تغییری است که در روانشناسی جامعه رخ داده است.

داور یازدهمین دوسالانه سرامیک درباره اختلاف نظر میان مفاهیم هنر سرامیک و صنایع‌دستی نیز گفت در میان هنرمندان حساسیت‌هایی وجود دارد؛ اما به شخصه این مسأله را در هر دو حوزه انجام می‌دهم. با این حال عنوان صنایع‌دستی، عنوان بسیار کلی است که می‌شود به یک ماشین دستی هم اطلاق کرد.

این داور دوسالانه با یادی از نمایشگاه معتبر Fine Craft پاریس که هنرمندان و برندهای مهمی در آن حضور پیدا می‌کنند، به همنشینی آثار تجسمی با یک سبد میوه یا یک ماشین و یا گهواره بچه اشاره کرد و افزود: میان این آثار هیچ نزاعی و تنازعی وجود نداشته است. ما دچار تناقضاتی هستیم و در آن گیر کرده‌ایم. اگر من هنرمند محصولی تولید می‌کنم که حتی کاربردی باشد چه اشکالی دارد که آن را اثر هنری تلقی کنیم؟ ما شخصاً خودمان را محدود می کنیم. اگر اثری بتواند هم مفهومی باشد و هم کاربردی و حتی از لحاظ قیمتی عده بیشتری توانایی خریدش را داشته باشند، به هیچ وجه سطحش افول نمی‌کند. به جای این تفکیک می‌توانیم روی قدرت اثر تمرکز داشته باشیم.

یازدهمین دوسالانه ملی سرامیک ایران آبان‌ماه سال جاری در فرهنگسرای نیاوران برگزار می‌شود.