پایانِ دو دهه رنج خسروِ آواز ایران+خاطره‌انگیزترین آواز شجریان
محمدرضا شجریان پس از سالها بیماری به دیار باقی شتافت تا صدایش از این پس نام و خاطره او را جاویدان گرداند. هنر خسروی آواز ایران متعلق به تمامی مردم این سرزمین بود همانگونه که در این سرزمین به دنیا آمد و در همین سرزمین چشم از جهان فروبست.
به گزارش خبرنگار ایلنا، محمدرضا شجریان (استاد آواز ایران) پس از تحمل چندین سال بیماری عصر روز پنجشنه( ۱۷ مرداد) در ۸۰ سالگی دارفانی را وداع گفت.
بیماری استاد آواز ایران چه بود که پس از سالها فوت او را رقم زد
محمدرضا شجریان که طی سال‌های فعالیتش با همکاری هنرمندان مطرح، آلبوم‌های متعددی ارائه کرده و در بسیاری از کنسرت‌های داخلی و خارجی درخشیده است، سالها با بیماری سرطان و عوارض آن دست و پنجه نرم کرد.
کتایون خوانساری (همسر شجریان) سال ۱۳۹۵ در مصاحبه‌ای گفته بود: "سابقه بیماری استاد به ۱۵ سال پیش می‌رسد." حال از آن مصاحبه چهار سال می‌گذرد، با این حساب می‌توان گفت خواننده پیشکسوت موسیقی ایرانی نزدیک به دو دهه با بیماری‌های مختلف مبارزه کرده است.
استاد آواز ایران در همان مقطع به‌طور ناگهانی به درد کلیه دچار می‌شود و پس از بررسی پزشکان مشخص می‌شود در یکی از کلیه‌های او تومور وجود دارد. از همان زمان بود که پزشکان برای جلوگیری از گسترش سرطان تلاش خود را آغاز کردند.
روند درمانی شجریان ادامه پیدا می‌کند تا اینکه در تیرماه سال ۹۴، او دچار عارضه مغزی می‌شود و این اتفاق پزشکان را وادار به انجام جراحی می‌کند. اما عارضه مغزی چند ماه بعد پدیدار می‌شود. از آن مقطع به بعد هر چه می‌گذرد حال شجریان بدتر می‌شود و رو به وخامت می‌گذارد و او مدت طولانی در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شود. با تلاش تیم درمانی متشکل از پزشکان ایرانی و خارجی، حال شجریان به‌طور نسبی بهتر می‌شود، اما این بهبودی مقطعی است و چندی بعد باز حال شجریان به وخامت می‌گذارد.
محمدرضا شجریان در ادامه مسیر درمان به آمریکا سفر می‌کند و پزشکان آمریکایی برای بهبود حال او تلاش می‌کنند، اما بهبودی کامل حاصل نمی‌شود. در واقع همه اتفاقات خوب در بهبودی وضعیت شجریان مقطعی‌ست.
استاد آواز ایران در زمان اقامت در آمریکا به خواست پزشکان رادیوتراپی می‌شود اما بهبودی حاصل نمی‌شود.
شجریان طی این سالها علاوه بر مشکلات کلیوی به عوارض قلبی و ریوی نیز دچار شده بود و ماه‌های آخر حیات در منزل و تحت مراقبت‌های ویژه بود. او دی‌ماه سال گذشته به دلیل وخامت حالش، در بیمارستان «جم» تهران بستری شد که پس از چند روز با دستور پزشک معالج برای ادامه طول درمان ترخیص و به منزل می‌رود، اما کمی بعد بازهم به بیمارستان «جم» منتقل می‌شود.
مهرداد بهلولی، یکی از آخرین پزشکان معالج شجریان، سال گذشته، پس از آنکه حال او به وخامت گذاشت و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد، درباره وضعیت بیماری و علت وخامت حال استاد به رسانه‌ها گفته بود: "بیماری فعلی عوارض همان رادیوتراپی قبلی است که مشکلاتی را برای ایشان ایجاده کرده است.
شجریان تابستان امسال، صبح روز شنبه بیست و پنجم مردادماه به دلیل وخامت حالش باز هم به بیمارستان «جم» منتقل و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد و کمی بعد (در اوائل شهریورماه) با بهبودی حاصل شده به منزل انتقال یافت.
او عصر روز یکشنبه ۱۳ مهرماه با شرایط عمومی قلبی، ریوی-تنفسی ناپایدار و افت سطح هوشیاری، افت فشار خون و پلاکت در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد و هیئت مدیره بیمارستان «جم» با توجه به شرایط ناپایدار بالینی ایشان، از مردم خواست برای سلامتی و بهبودی‌اش دعا کنند.
در نهایت، مجموعه بیماری‌های شجریان باعث شد او به دلیل مشکلات تنفسی و دیگر کاستی‌های فیزیولوژیکی و جسمی توان مقابله با بیماری را نداشته باشد تا سرانجام خسروی آواز ایران برای همیشه خاموش می‌شود.
فعالیت‌های هنری از ابتدا تا روزهای واپسین
محمدرضا شجریان، زاده یکم مهرماه سال ۱۳۱۹ و اهل مشهد بود. او فعالیت هنری را از اواخر دهه ۴۰ آغاز کرد و سنتورنوازی را نزد فرامرز پایور آموخت. شجریان در سال ۱۳۱۵ آموزش سبک آوازی را از نور‌علی برومند یاد گرفت و در سال ۱۳۵۲ پس از آشنایی با عبدالله دوامی به یادگیری ردیف آوازی پرداخت. شجریان همان سالها با هنرمندانی چون محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون و ناصر فرهنگ‌فر آشنا شد و مانند آنها به عضویت مرکز حفظ و اشاعه موسیقی درآمد که داریوش صفوت سرپرستش بود.
شجریان در اواخر دهه پنجاه به گروه مهم و موثر چاووش پیوست است و پس از تولید چند آلبوم با همراهی اعضای چاووش، با دیگر هنرمندان مطرح موسیقی ایرانی همکاری کرد که پرویز مشکاتیان، جمشید عندلیبی، داریوش پیرنیاکان، داریوش طلایی، کیهان کلهر و حسین علیزاده برخی از آنها هستند.
زمان و مکان تشییع
گرچه قرار است زمان دقیق تشییع زنده‌یاد محمدرضا شجریان متعاقباً اعلام شود اما از مدت‌ها قبل قرار بود وی در شهر توس در کنار مقبره فردوسی به خاک سپرده شود.
بی‌شک یکی از خاطره‌سازترین آواز شجریان آوای ربنای اوست که سالها تنها به خاطر بازی‌های سیاسی از علاقمندانش و تمامی روزه‌دارانی که سالیان سال روزه خود را با ندای ربنا می‌گشودند، دریغ شد زیرا شجریان هر اعتقادی داشت اما هنرش متعلق به تمامی مردم این سرزمین بود همانگونه که در این سرزمین به دنیا آمد و در همین سرزمین چشم از جهان فروبست.
خبرگزاری کار ایران( ایلنا) با تسلیت درگذشت این هنرمند مطرح و پیشکسوت به خانواده او، جامعه هنری و تمامی علاقمندان به آواز خسرو ایران، در این غم بزرگ خود را درکنار مردم و علاقمندان به صدای او می‌بیند.
دعای معنوی ربنا
ربّنا یکی از آثار برجستهٔ محمدرضا شجریان و شامل ۴ دعا از آیات قرآن است که در مقام‌های رَست و عجم خوانده شده و همه دعاهای آن با عبارت ربّنا آغاز می‌شوند. این اثر در تیرماه سال ۱۳۵۸ضبط شده و به مدت سه دهه از شبکه‌های مختلف تلویزیون و رادیو پخش شد. این دعا در ۱۹ اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
متن دعا:
"ربنا لاتزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا و هب لنا من لدنک رحمه انک انت الوهاب"
بارالها، دل‌های ما را به باطل میل مده پس از آنکه به حق هدایت فرمودی، و به ما از لطف خویش اجر کامل عطا فرما که همانا تویی بخشنده بی‌عوض و منت.
"انه کان فریق من عبادی یقولون ربنا ءامنا فاغفرلنا وارحمنا و انت خیرالرحمین"
زیرا شمایید که چون طایفه‌ای از بندگان صالح من روی به من آورده و عرض می‌کردند بارالها ما به تو ایمان آوردیم، تو از گناهان ما درگذر و در حق ما لطف و مهربانی فرما که تو بهترین مهربانان هستی.
"اذ اول الفتیه ال الکهف فقالوا ربنا ءاتنا من لدنک رحمه و هیی لنا من امرنا رشدا"
آنگاه که آن جوانان کهف (از بیم دشمن) در غار کوه پنهان شدند از درگاه خدا مسئلت کردند بارالها تو در حق ما به لطف خاص خود رحمتی عطا فرما و بر ما وسیله رشد و هدایتی کامل مهیا ساز.
"و لما برزوا لجالوت و جنوده قالو ربنا افرغ علینا صبرا و ثبت اقدامنا و انصرنا علی القوم الکفرین"
چون آنها در میدان مبارزه جالوت و لشکریان او آمدند از خدا خواستند که بار پروردگارا به ما صبر و استواری بخش و ما را بر شکست کافران یاری فرما.
ربّنایی که صدای شجریان را جاودان کرد؛
