نمایشنامه برنده جایزه پولیتزر روی صحنه رفت
جکی سیبلیز دروری میگوید به زودی تاریخ مصرف نمایشنامه تحسینشده او و کلیشههایش میگذرد. حالا که این نمایشنامه در تئاتر Young Vic لندن روی صحنه است، دروری، نویسنده و نادیا لطیف، کارگردان این نمایش درباره آن توضیح میدهند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، جکی سیبلیز دروری، نمایشنامهنویس و نادیا لطیف، کارگردان، نمایشنامه «دیدگاه منصفانه» را در تماشاخانه Young Vic لندن روی صحنه بردهاند. من به آنها گفتم تقریبا چیزی درباره جایزه پولیتزر سیبلیز دروری نمیدانم؛ آنها به یکدیگر لبخند زدند. لطیف سری تکان داد و فقط گفت: «عالی!»
فکر میکنم سه نکته درباره «دیدگاه منصفانه» میدانم: این نمایشنامه درباره یک خانواده سیاهپوست آمریکایی است، شناختی از طبقه متوسط سیاهپوست وجود دارد و میتوان با نظارت و مراقبت کاری انجام داد. این درست است؟ چه چیزهای دیگری درباره این نمایش وجود دارد؟ سیبلیز دروری لبخند میزند و میگوید: «برای اینکه بیشتر بدانید باید نمایش را ببینید.» لطیف میان صحبت میآید و میگوید: «نکات بسیاری وجود دارد؛ مجموعهای کامل.»
رسانههایی که درباره نمایشها مینویسند به مخاطب میگویند نمایش درباره چیست که کاری معقول است، زیرا مردم میخواهند بدانند آیا نمایش برای آنان جذاب است و اطلاعات درباره بازیگران، تم و طرح داستان آنان را متقاعد میکند که بلیت نمایش را بخرند؟ اما «دیدگاه منصفانه» در برابر این گرایش سرسختی نشان میدهد. در نقدهای نخستین اجرای این نمایش در ایالات متحده، وبسایت تماشاخانه Young Vic و شبکههای اجتماعی اطلاعات درباره آنچه واقعا در این نمایش رخ میدهد،کافی نیست؛ این چیزی است که سیبلیز دروری میخواهد و لطیف هم بیش از حد از این موضوع خوشحال است (همچنین بیشتر ژورنالیستها). لطیف میگوید: «چیز مهمی درباره هیچ رخدادی وجود ندارد.»
سیبلیز دروری میگوید این سکوت به دلیل لو رفتن داستان نمایشنامه نیست. فکر میکنم نگفتن درباره نمایش به تماشاگر اجازه میدهد تجربه شخصی خود را از تماشای آن داشته باشد. مردم برای انجام هر کاری روش شخصی خود را دارند؛ تربیت، طبقه اجتماعی، نژاد، کسانی که تو با آنان دوست میشوی، کتابهایی که میخوانی، منابع و ... همه تجربههای شخصی است.
لطیف با سیبلیز موافق است. او میگوید: «تئاتر مثل فیلم یا تلویزیون یا نتفلیکس نیست. تئاتر هنری زنده است. اگر تماشاگر برای دیدن نمایشی بیاید، در حالی که از قبل چیزهای بسیاری درباره آن میداند، دیگر تجربهای زنده نخواهد داشت. معتقدم چیزی وجود دارد که تماشاگر را به داشتن تجربهای زنده از دقیقه صفر تا صد تشویق کند. در این نمایش مخاطب زندگی مشترک و جمعی را تجربه و در انتها آن را پردازش میکند.»
لطیف قبل از اینکه با کارگردانی نمایش «دیدگاه منصفانه» موافقت کند، این نمایش را ندیده بود. او و کوام کویی- آرما، کارگردان هنری تماشاخانه Young Vic نمایشها را پیگیری میکنند. لطیف میگوید: «او به نیویورک رفت و با روش خودش با من تماس گرفت. او گفت من همین الان این نمایش را دیدم و زمانی که از هواپیما پیاده شدم، تو باید نمایشنامه را خوانده باشی. من واقعا نمیخواستم مثل گذشته نمایشنامهای آفریقایی- آمریکایی را کارگردانی کنم. دنبال متنی میگشتم که به خواسته من نزدیک باشد. وقتی نمایشنامه «دیدگاه منصفانه» را مطالعه کردم، همان بود که میخواستم. فکر میکنم این نمایشنامه ورای تجربهای آفریقایی- آمریکایی است. تنها کاری که باید انجام میدادم این بود که نویسنده کار را متقاعد کنم.» لطیف نامهای نوشت و در آن توضیح داد که به چه دلایلی میخواهد «دیدگاه منصفانه» را کارگردانی کند: «زمانی که اولین بار درباره علایق و گرایشهای شما شنیدم، تصور کردم این نمایشنامه درباره دو کودک سیاهپوست در کلاس درس است که به دلیل رنگینپوست بودن از دیگران جدا افتادهاند. منظورم را میفهمی؟ ولی تو نمیخواستی تنهایی این دو کودک سیاهپوست را نشان دهی؛ میخواستی بگویی من سیاهم، تو سیاهی و ما تنها نیستیم. اما این تنها دلیلی نیست که تصمیم گرفتم این نمایشنامه را کارگردانی کنم.»
اجرای «آف برادوی» نمایش «دیدگاه منصفانه» سروصدای بسیاری به پا کرد (این نمایش سال ۲۰۱۸ در نیویورک روی صحنه رفت) و بعد از آن هم جایزه پولیتزر بهترین اثر نمایشی را در سال ۲۰۱۹ از آن خود کرد. (پولیتزر مجموعه جوایزی در حوزههای روزنامهنگاری، ادبیات و موسیقی است که از معتبرترین جوایز دنیا به حساب میآید.) سیبلیز دروری میگوید: «هر نمایشنامهای که تاکنون نوشتهام، به نوعی درباره ناامیدی انسانهاست، بهگونهای که آنان در پایان بر این حس غلبه میکنند؛ «دیدگاه منصفانه» هم این ویژگی را دارد. فکر میکنم بعضی از کسانی که این نمایش را میبینند، با آن همذاتپنداری کنند.»
نادیا لطیف با اشاره به اینکه این نمایشنامه دارای معانی بسیار پیچیدهای است، میگوید: «رویهم رفته از واکنش روشنفکرانه به این نمایش که همچون ارتباط و گفتوگویی بسیار خوشایند است، خوشحالم. در عین حال، از آنچه ستایش جهانی در پی دارد، میترسم، چراکه احساس میکنم توقفی کامل است.»
ارائه اطلاعات اندک درباره نمایشی مثل «دیدگاه منصفانه» ممکن است، اما در برخی مواقع، مثل نمایشنامه «مرگ دستفروش» یا نمایشنامه «گربه روی شیروانی داغ»، عنوان برنده جایزه پولیتزر اهمیت بیشتری دارد و مردم درباره داستان نمایش جستوجو میکنند. وقتی از سیبلیز دروری میپرسم آیا تصور میکند «دیدگاه منصفانه» بهطور مرتب در دهههای آینده اجرا شود، او مکثی میکند و میگوید: «نه، امیدوارم اینگونه نباشد. فکر میکنم اجرای بیکموکاست این نمایشنامه کار دشواری است. همچنین به نظر من، عمر آن طولانی نخواهد بود. این نمایش به گونهای همه کلیشههایی را که در ذهن و ضمیر ما نقش بسته است و ما دوست داریم آنها را آشکارا نشان دهیم، کنار هم قرار داده است که امیدوارم بخشی از جذابیت این نمایش باشد. همچنین خوشبختانه کلیشههای اشاره شده تازه، جالب یا نسبتا جدید نیست، هر چند شاید این نظر خوشبینانه باشد.»
«دیدگاه منصفانه» تا بیستوسوم ژانویه ۲۰۲۰ (۳ بهمن ۱۳۹۸) در تماشاخانه Young Vic لندن روی صحنه است.
مترجم: فرشته کیانی/ منبع: گاردین