نادر برهانی مرند:
تکمیل فهرست نمایش‌های صحنه‌ای جشنواره تئاتر فجر
دبیر سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ضمن آرزوی توفیق برای هنرمندان حاضر در این رویداد، در یادداشتی درباره روند پذیرش آثار بخش‌های رقابتی و غیررقابتی و سیاست‌ها و رویکردهای این دوره توضیحاتی را ارائه کرد.
به گزارش ایلنا، در متن یادداشت نادر برهانی مرند دبیر سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر خطاب به اهالی تئاتر و رسانه آمده است:
«بسم الله الرحمن الرحیم
ضمن عرض تسلیت به مناسبت جان باختن جمعی از هموطنان عزیز در تشییع پیکر پاک سردار عارف سپهبد شهید قاسم سلیمانی، آرزوی بهبودی برای عزیزان مصدوم در این حادثه و همچنین تسلیت برای جان باختن جمعی دیگر از هموطنان عزیز در حادثه سقوط هواپیما و طلب صبر برای بازماندگان حوادث اخیر، شایسته است در آستانه‌ی نهایی شدن آثار بخش‌های مختلف جشنواره نکاتی را به اطلاع هنرمندان و اهالی رسانه برسانم:
یک. ابتدا وظیفه خود می‌دانم از همه‌ی هنرمندان عزیزی که در این جشنواره اعلام حضورکردند و ما با توجه به محدودیت‌های ذاتی جشنواره نمی‌توانیم میزبان همه‌ی آنها باشیم، صمیمانه سپاسگزاری کنم. بارها گفته و باز هم عرض می‌کنم به اعتقاد حقیر جشنواره آن کل عزیز و عظیمی است که هنرمندان محترم برای حضور در آن اعلام آمادگی و همراهی می کنند.
دو. تقریبا در هر دهه نسل جدیدی از هنرمندان تئاتر کشور در این جشنواره به بروز و ظهور رسیده‌اند و خوشبختانه این بازه‌ی زمانی در حال کوتاه‌تر شدن است. جشنواره تئاتر فجر مفتخر به میزبانی از نسل جدیدی از هنرمندان تئاتر سراسر کشور در کنار مجربین این هنر است .
سه. تمایل به حضور در رقابت واقعیتی انکارناشدنی در تئاتر ایران است. درباره‌ی محاسن و معایب وجود رقابت و تمایل هنرمندان به حضور در آن گفتنی بسیار است. بخشی از هویت حرفه‌ای من و هم نسلانم به واسطه‌ی حضور در رقابت‌های جشنواره‌ها با محوریت جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر- که تقریبا همیشه برگزارکننده‌ی بخش‌های رقابتی بوده- شکل گرفته است.
در چند سال اخیر تغییرات قابل توجهی در نظام پذیرش آثار جشنواره اتفاق افتاده و جشنواره اساسا پذیرای آثار اجرا شده در طی یک سال بوده است. این بدین معنی است که آثار ابتدا در معرض تماشا و قضاوت مخاطبان قرار گرفته و اجرا در جشنواره برای اغلب این آثار آخرین اجرا بعد از مجموعهای از اجراها در طول سال است. البته درخشش برخی آثار در رقابت‌های جشنواره به اجراهای مجدد و موفق تر آنها نیز منجر شده است. اگر در سال‌های پیش، جشنواره میزبان اولین اجرای اکثر نمایش‌ها بود، در سال‌های اخیر این مساله برعکس شده است. ازاین روبه نظر می‌رسد منطقی این باشد که تمایل به حضور در رقابت کاهش یافته باشد اما واقعیت چیز دیگری است و شایسته است این نکته توسط اهل نظر به بحث گذاشته شود که چرا علی رغم آسیب شناسی های این تمایل، هنوز تقاضا برای رقابت در جشنواره زیاداست. برخی از هنرمندان و اهل نظر درباره‌ی افزایش بخش‌های رقابتی در جشنواره تئاتر فجر که برآمده از تمایل فراوان اکثر هنرمندان متقاضی است نکاتی را مطرح کرده‌اند. این نکات و مشکلات حاصل از افزایش بخش‌های رقابتی و محدودیت‌های تکنیکی برگزاری، دبیرخانه‌ی این دوره را بر آن داشت تا امسال بخش‌های سه گانه رقابتی چندسال اخیررا کاهش دهد اما بهانه‌ی نگارش این یادداشت شرایطی است که در فرایند ثبت و بررسی تقاضاهای این دوره اتفاق افتاد:
در فراخوان این دوره برای آثار صحنه‌ای ایرانی دو بخش در نظر گرفته شد. بخش «مسابقه‌ی تئاتر ایران» و بخش «غیررقابتی».
برای حضور در بخش غیررقابتی به نسبت بخش مسابقه شرایط مالی بهتری در نظر گرفته شده است .این تصمیم از آن رو گرفته شده تا شاید دراین دوره و از این دوره به بعد میزان تقاضای حضور در بخش‌های رقابتی و غیررقابتی به هم نزدیک شود و با در نظر گرفتن این نکته که اکثر آثار پیش از این اجرا شده‌اند حساسیت‌ها و تبعات منفی حضوردر رقابت‌ها کمتر شده، فضای صمیمانه‌تر و همدلانه‌تری بر جشنواره غالب شود و مخاطبان خود را با مجموعهای از آثار روبرو ببینند که صرف حضورشان در جشنواره به معنای گذشتن از مرحله‌ی انتخاب و کیفی بودنشان (با در نظر گرفتن آثار متقاضی) باشد. به برخی مفاد فراخوان این دوره اشاره می‌کنم:
الف. در بخش رقابتی ترتیب آثار به این صورت در نظر گرفته شده است: حداکثر 30 نمایش شامل: 13نمایش از بین آثار متقاضی از سراسرکشور، بین 8 تا 12نمایش از میان برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استان‌ها و پنج نمایش به دعوت دبیر جشنواره.
ب. در بخش غیررقابتی ترتیب آثار به این صورت در نظر گرفته شده است: حداکثر 27 نمایش شامل: 16تا 19 نمایش از بین آثارمتقاضی وپنج تا هشت نمایش به دعوت دبیر جشنواره.
اما شرایط حاضر:
برای حضور در بخش رقابتی 249 تقاضای مستقیم به علاوه60 نمایش برآمده از جشنواره‌های تئاتر استان‌ها وجود داشته است. هیات انتخاب آثار متقاضی حضور مستقیم در بخش مسابقه علی رغم رضایت از کیفیت تعداد بیشتری از آثار به خاطر محدودیت‌های چینش جدول داوری 15 نمایش را معرفی کرد (شش درصدآثارمتقاضی و دو نمایش بیشتر از تعداد مندرج در فراخوان). این هیات به جد اعتقاد داشت حداقل می‌توان شش نمایش دیگر از بین 249 نمایش متقاضی را معرفی کرد. این نظرات نشانگر حضور آثار فراوان با کیفیت در بین نمایش‌های متقاضی است. همچنین هیات انتخاب آثار برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استان‌ها، 12 نمایش را به بخش مسابقه و دو نمایش را برای حضور دربخش های دیگر معرفی کرده است. نمایش‌هایی که از طریق دعوت دبیر در بخش مسابقه حاضر شده اند، می‌توانست بیش از پنج نمایش آمده در فراخوان باشد اما اینجانب خود را به آن چه در فراخوان برای دعوت از مهمانان بخش مسابقه آمده مقید دانستم.
از سوی دیگر صرفا 50 نمایش، متقاضی حضور در بخش غیررقابتی بودند(199 نمایش کمتر از بخش رقابتی به جز 60 اثر معرفی شده از جشنواره های استان ها) و هیات انتخاب این بخش متشکل از افشین خورشید باختری، علی اصغردشتی و علی عابدی هشت نمایش(16درصدآثارمتقاضی) را انتخاب کرده است. اینجانب نیز با تعداد قابل توجهی از آثار کیفی مواجه شدم که براساس فراخوان حداکثر می‌توانستم هشت نمایش را دعوت کنم.
تفاوت زیاد تقاضاها در دو بخش، وجود آثار کیفی متقاضی حضور در بخش مسابقه و کثرت آثار کیفی که می‌توانند مهمان جشنواره باشند من را بر آن داشت تا براساس پیشنهادها و مشورت‌های هیات‌های انتخاب، تایید رییس جشنواره و با هدف میزبانی از تعداد بیشتری از آثار باکیفیت در سقف تعیین شده برای نمایش‌های صحنه‌ای ایرانی(57 نمایش) به تصمیم‌های زیر برسم:
- جشنواره در بخش مسابقه میزبان 32 نمایش خواهد بود (15 نمایش معرفی شده توسط هیات انتخاب مسابقه، 12 نمایش معرفی شده توسط هیات انتخاب برگزیدگان جشنواره‌های استان‌ها و پنج نمایش به دعوت دبیر)
- جشنواره در بخش غیررقابتی میزبان 16 نمایش خواهد بود(8 نمایش معرفی شده توسط هیات انتخاب بخش و 8 نمایش به دعوت دبیر)
- ایجاد بخشی جداگانه با عنوان« گفتوگوی نسل‌ها» به صورت غیررقابتی با حضور سه نمایش معرفی شده توسط هیات انتخاب بخش مسابقه، دو نمایش معرفی شده از سوی هیات انتخاب برگزیدگان جشنواره های استان ها (درهردومورد با تایید تمایل به حضور از سوی صاحبان آثار) و چهار نمایش به دعوت دبیر.
چهار. در روزهای اخیر با پیشنهادی از سوی برخی اعضای جامعه‌ی محترم منتقدین تئاتر کشور مبنی بر تقدیر و تکریم آثار جشنواره از منظر منتقدین تئاتر مواجه شدم . بنابراین پیشنهاد و باتوجه به تمایل اکثر هنرمندان متقاضی حضور در جشنواره که در ارقام آمده در سطوربالا مشهود است، جمعی از منتقدین تئاتر آثارحاضر در دو بخش غیررقابتی را خواهند دید و منتخبانی را برای تقدیر در اختتامیه جشنواره معرفی خواهند کرد. این پیشنهاد مورد موافقت رئیس جشنواره نیز قرار گرفته و دبیرخانه‌ی جشنواره در حال بررسی سازوکارهای چگونگی اجرای بهینه آن است. ناگفته پیداست که تمایل واعلام موافقت صاحبان آثار حاضردر این بخش ها شرط لازم این ارزیابی است.
پنج. برای همه‌ی هنرمندان کشورمان آرزوی توفیق و عزت و سربلندی دارم. ما با خود عهد کرده ایم که امسال نیز علی رغم مضایق بسیار و برخی نامهربانی ها، ذره ای از ایمان و تلاشمان فروگذار نکرده و مجدانه بکوشیم که دوشادوش با خانواده‌ی بزرگ تئاتر جشنواره‌ای درخور برگزار نماییم. پیشاپیش از همه‌ی عزیزانی که علی رغم لطفشان، افتخار میزبانیشان را از دست داده‌ایم، صمیمانه عذرخواهی می‌کنم.»
همچنین عناوین مجموع 25 اثر منتخب بخش نمایش‌های صحنه‌ای به شرح زیر اعلام می‌شود:
1.آثار حاضر در بخش غیررقابتی
1.1. آثار انتخاب شده توسط اعضای هیات انتخاب:
«آواز قو» نوشته آنتون چخوف(ترجمه مرتضی کرامتی و محمود بهروزیان) به کارگردانی پریزاد سیف از تهران
«باغ آلبالو» نوشته آنتون چخوف(ترجمه سروژ استپانیان) به کارگردانی علی فتوحی از استان آذربایجان شرقی(تبریز)
«بهارشکنی» به نویسندگی محمدحسین معارف و کارگردانی فریبرز کریمی از تهران
«تالاب هشیلان» به نویسندگی و کارگردانی نوشین تبریزی از تهران
«جانی سکیکی» نوشته و جواکینو فورتسانو(ترجمه سمیرا معین) و کارگردانی حسین اکبرپور از استان خراسان رضوی(مشهد)
«ستاره‌شناس» نوشته دیدیه ون کولارت(ترجمه اصغر نوری) به کارگردانی اصغر نوری از تهران
«مده آ» نوشته عزیز نعمتی با اقتباس از نمایشنامه «مده آ» اثر اوریپید به کارگردانی شبنم یوسفی از استان آذربایجان غربی(ارومیه)
«یک ساعت آرامش» نوشته فلوریان زلر(ترجمه حامد و حمیدرضا امان پور قرایی) به کارگردانی سید جواد روشن از تهران
1.2. آثار مهمان:
«اسماعیل» به نویسندگی و کارگردانی سینا شفیعی از استان البرز(کرج)
«بچه» به نویسندگی نغمه ثمینی و کارگردانی افسانه ماهیان از تهران
«تنها خرچنگ خانگی لای ملافه‌ها خانه می‌کند اتللو» به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم پشت کوهی از تهران
«سکوت سفید» نوشته تام استوپارد(ترجمه هوشنگ حسامی) به کارگردانی کوروش سلیمانی از تهران
«سه کیلو و 250 گرم» به نویسندگی مهدی زندیه و کارگردانی محسن نجارحسینی از تهران
«شازده احتجاب» به نویسندگی و کارگردانی افشین زمانی از تهران
«فرانکنشتاین» به نویسندگی و کارگردانی ایمان افشاریان از تهران
«مکبث به روایت یک شیزوفرنی» به نویسندگی شهرام احمدزاده با برداشتی آزاد از نمایشنامه «مکبث» شکسپیر به کارگردانی آرش دادگر از تهران
2. آثار حاضر در بخش «گفتوگوی نسل‌ها»:
«آدیداس» به نویسندگی مهدی ضیاء چمنی و کارگردانی پویا غازی از استان خراسان رضوی(مشهد)/ معرفی شده از سوی هیات انتخاب برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استانی
«آقای اشمیت کیه؟» نوشته سباستین تیری(ترجمه شهلا حائری) به کارگردانی سهراب سلیمی از تهران/ مهمان
«بازجویی‌ها» به نویسندگی و کارگردانی علی حاتمی نژاد از استان خراسان رضوی(مشهد)/ معرفی شده از سوی هیات انتخاب بخش مسابقه
«برگشتن» به نویسندگی خیرالله تقیانی پور و کارگردانی حسین مسافر آستانه از تهران/ مهمان
«پینوکیو» به نویسندگی و کارگردانی اوشان محمودی از تهران/ مهمان
«خدای جنگ» به نویسندگی و کارگردانی امین رضایی اردانی از استان خراسان رضوی(مشهد)/ معرفی شده از سوی هیات انتخاب بخش مسابقه
«خوابگرد» به نویسندگی نوید ایزدیار و کارگردانی امیر کلهری‌پور از استان قزوین(آبیک)/ معرفی شده از سوی هیات انتخاب برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استانی
«در اتاق باد می‌وزد» به نویسندگی امیر نجفی و کارگردانی سجاد تابش از تهران/ معرفی شده از سوی هیات انتخاب بخش مسابقه
«هیچ چیز جدی نیست» نوشته رچ اورلاف(ترجمه عبدالمحمد دلخواه) به کارگردانی مسعود دلخواه از تهران/ مهمان
سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بهمن ماه امسال در تهران برگزار می‌شود.
