مشاهده بازی کودکان راهی برای درمان روح و روان آنهاست

به گزارش ایلنا، نشست «آثار روان‌شناختی و تربیتی بازی و اسباب‌بازی» در پنجمین جشنواره ملی اسباب‌بازی برگزار شد.

میترا حکیم‌شوشتری (روان‌پزشک کودک)، در ابتدای این نشست به اهمیت و نقش بازی اشاره و بیان کرد: کودکی، بهترین زمان برای رشد سیناپس‌های مغز است و بازی به این مهم کمک می‌کند. بنابراین بازی، حق اساسی هر کودک و فضایی است که کودک را به زندگی ربط می‌دهد.

به گفته این روان‌پزشک کودک، بازی فرصتی برای بیان خود، راهی برای شناخت هستی و دنیای پیرامون و وسیله‌ای برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی و کشف و حل مساله است. همچنین بازی، انعطاف‌پذیری بچه‌ها را بالا می‌برد و باعث ایجاد ارتباط موثر بچه‌ها با آدم‌های دیگر می‌شود.

حکیم شوشتری با اشاره به این‌که بچه‌ها در جریان بازی با مهارت‌های زندگی آشنا می‌شوند گفت: کودکان با بازی یاد می‌گیرند، چه‌طور ناکامی‌ها را تحمل کنند، به خودباوری و اعتماد به نفس می‌رسند و علاوه بر این بازی به مهارت‌های حرکتی آن‌ها کمک‌ می‌کند.

به گفته این روان‌پزشک، ارزیابی وضع روانی کودک از طریق مشاهده چگونگی بازی آغاز می‌شود. به این معنی که مقدار زمانی که بچه‌ها، صرف یک بازی می‌کنند، همچنین تمایل به انجام بازی و نحوه استفاده از زبان و توانایی‌های جسمی از جمله مواردی است که از طریق مشاهده بازی بچه‌ها می‌توان به آن رسید.

حکیم شوشتری به نقش نقاشی اشاره و بیان کرد: توجه به نقاشی کودکان، یکی از راه‌های مهم شناخت ذهن و روان کودکان است. بچه‌ها از ۱۸ ماهگی علاقه خود به نقاشی را نشان می‌دهند و ما با نگاه کردن به کارهاشان می‌توانیم به مشکلات آن‌ها پی ببریم. برای مثال بچه‌هایی که در نقاشی‌های خود، چشم‌ها را بزرگ‌تر و بازتر از حد معمول می‌کشند، اضطراب دارند و دل‌شان می‌خواهد همه چیز در کنترل‌شان باشد.

عروسک، درمانی برای آلزایمری‌هاست

پس از آن محمدکامران درخشان (روان‌پزشک) با اشاره به نقش عروسک در درمان بیماری آلزایمر گفت: عروسک یک کالای فرهنگی است و تنها به بچه‌ها اختصاص ندارد. گرچه کودکان عروسک را دوست دارند چون دروغ نمی‌گوید؛ تهدید، بدقولی تنبیه، تحقیر و سرزنش نمی‌کند. همچنین عروسک، بچه‌ها را با هم مقایسه نمی‌کند و به جای آنها تصمیم نمی‌گیرد. از این رو ارتباط خوبی بین بچه‌ها و عروسک‌ها وجود دارد.

این روان‌پزشک به سیر تکاملی عروسک‌ها اشاره و بیان کرد: در قرن بیستم، کارتن شکل گرفت و عروسک‌ها بر صفحه تلویزیون پدیدار شدند. این مساله بر تخیل کودکان، تاثیر بسیار گذاشت. در قرن ۲۱ هم ربات‌ها که نسل جدید عروسک‌ها بودند از گرد راه رسیدند و از دنیای کودکان، پا فراتر گذاشتند و زندگی انسان‌ها را متحول کردند.

درخشان با اشاره به عوامل موثر در بروز آلزایمر گفت: هر ۱۱ دقیقه در ایران، یک نفر به آلزایمر مبتلا می‌شود. کاهش فعالیت‌های آموزشی و تعاملات اجتماعی همچنین اضطراب و افسردگی از عوامل موثر بر بروز این بیماری هستند.

به گفته این روان‌پزشک، سه ماه عروسک درمانی موجب کاهش استرس و اختلالات رفتاری در بیماران مبتلا به آلزایمر می‌شود. بنابراین تولیدکنندگان اسباب‌بازی می‌توانند به این افراد هم توجه کنند.

درخشان همچنین بیان کرد: ضروری است که ما بازی‌های خود را مناسب‌سازی کنیم و روزمره زندگی افراد و فرهنگ بومی آن‌ها را هم در نظر بگیریم. چراکه مبتلایان به آلزایمر، درست است که حافظه‌شان ضعیف شده اما احساسات و عواطف‌شان به قوت خود باقی مانده است.

سبک زندگی را می‌توان با بازی تغییر داد

مجتبی حبیبی (روان‌شناس) هم به بحث درباره «سبک زندگی و بازی» پرداخت و گفت: بازی تنها یک وسیله ارتباطی نیست. بازی، راهی برای شناخت است و با بازی می‌توان تاریخ و فرهنگ را به بچه‌ها یاد داد. امروز با بازی می‌توان روح و روان بچه‌ها را درمان کرد. بچه‌ای که استرس دارد، حتی کودکی که پدر و مادر خود را از دست داده و از دست دادن را تجربه کرده یا مورد تجاوز قرار گرفته را می‌توان با بازی درمان کرد.

به گفته این روان‌شناس، امروز بازی‌های کامپیوتری، زمان و مکان را در هم شکسته‌اند. امروز بازی، وسیله‌ای برای تشخیص بیماری‌ها و مشکلات روانی یا درمان آن نیست. امروز بازی موجب ارتقای کیفیت روانی آدم‌ها می‌شود و ما نباید این‌مساله مهم را نادیده بگیریم.

در پایان نشست، سعیده سوادکوه (دانشجوی کارشناسی ارشد گرافیک) به ارائه مقاله و پژوهش دانشگاهی خود پرداخت و گفت: دانش‌آموزانی هستند که به لحاظ قد و قامت و ظاهر و هوش و استعداد یادگیری شبیه به همسن و سال‌های خود هستند اما دچار اختلال در صحبت کردن، شنیدن، خواندن و یادگیری مفاهیم ریاضی هستند. من روی این افراد و اسباب‌بازی‌های مناسب برای آن‌ها کار کرده‌ام.

پنجمین جشنواره ملی اسباب‌بازی با شعار «تمرین زندگی» از ۷ تا ۱۳ دی ۱۳۹۸ همه روزه از ساعت ۹ تا ۱۹ میزبان علاقه‌مندان در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در خیابان حجاب تهران خواهد بود.