سفیر قزاقستان در ایران در گفت‌وگو با ایلنا:
تحریم‌ها مانعِ توسعه گردشگری و تجارت ایران و قزاقستان است/ اتصال کشورهای جاده ابریشم عملیاتی نشد/ مشهد می‌تواند برای قزاق‌ها جذاب باشد/ ایران مقصد سفرِ گردشگرِ درمانی ما نیست
سفیر قزاقستان در ایران با اشاره به آنکه با ایران تبادل گردشگر چندان زیادی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: تحریم‌ها مانع توسعه گردشگری و تجاری ایران و قزاقستان است. گردشگران درمانی ما به چین یا ازبکستان سفر می‌کنند و ایران مقصد سفر آنها نیست. شاید اگر ایران تحریم نبود، می‌توانستیم تبادلات بیشتری در حوزه گردشگری و تجاری برقرار کنیم.
به گزارش خبرنگار ایلنا، اسخت اورازبای Askhat Orazbay (سفیر قزاقستان در ایران) باتوجه به تجربیاتی که در ایران داشته، شناخت خوب و کاملی درخصوص ایران دارد. او مدتی دبیرکل اکو بود و درعین حال در رشته ادبیات زبان فارسی تحصیل کرده است.
قزاقستان نهمین کشور پهناور دنیا با جمعیتی بالغ بر ۱۸ میلیون نفر است که در قلب آسیای مرکزی قرار دارد و ۷۰ درصد از جمعیت این کشور مسلمان هستند. این کشور ۲۸ سال پیش توانست استقلال خود را بدست آورد و امروز درصدد جذب سرمایه‌گذاران خارجی است. در ادامه گفتگوی خبرنگار ایلنا را با اسخت اورازبای می‌خوانید.
می‌دانیم که در سال‌های اخیر تعداد گردشگران هندی، لهستانی و ایرانی در قزاقستان افزایش یافته است. سیاست‌های کشور متبوع شما برای جذب بیشتر گردشگر چیست؟ شما چه نوع هماهنگی‌هایی با وزارت خارجه‌تان برقرار کرده‌اید و چه امتیازاتی برای ورود گردشگران به کشورتان در نظر گرفته‌اید؟
ما با ایران تبادل گردشگر چندان زیادی نداریم. می‌توان گفت سالانه حدود ۵ هزار ایرانی به قزاقستان می‌آیند که حدود نیمی از آنها گردشگر هستند. سعی ما بر آن است که برای تمام ایرانی‌هایی که قصد سفر به قزاقستان را دارند، ویزا صادر کنیم و با وجود آنکه عرف صدور ویزا ۵ روز کاری است اما ما در ۲ تا ۳ روز این کار را انجام می‌دهیم. نرخ صدور ویزا برای ایرانی‌ها نیز مانند گردشگران سایر کشورها ۶۰ دلار است و امکان صدور ویزا هم برای ایرانی‌ها در شهرهای گرگان، بندر عباس و تهران که دفتر کنسولگری ما در این شهرها فعال است، فراهم است.
با وجود آنکه در گذشته یکی از شرکت‌های هواپیمایی قزاقستان در مسیر هوایی تهران و آلماتی فعال بود اما به دلیل تحریم‌ها و قطع شدن سیستم بانکی ایران از تبادلات بین‌المللی به مشکلات مالی و امکان تبادل پول برخورد کردیم و شرایط لازم برای ادامه فعالیت برداشته شد. این روزها نیز هفته‌ای یکبار ایرلاین ماهان به قزاقستان پرواز دارد که درصدد افزایش تعداد پروازها در هفته هستیم. قصد ما بر آن است تا روابط گردشگری را با ایران افزایش دهیم چراکه ایران کشوری با تمدن و تاریخی کهن است. شاید مسیر هوایی را تغییر دهیم و گرگان یا کیش را در گزینه‌های خود قرار دهیم که این مهم نیز به ایرلاینی بستگی خواهد داشت که برای پروازهای ایران قزاقستان انتخاب می‌شود.
اصولا نگاه قزاقستان به حوزه گردشگری و توسعه این صنعت چگونه است و بازار هدف خود را روی کدام کشورها قرار داده‌اید؟
ما در کشورمان در اوایل دهه ۹۰ شاهد رونق توریسم چمدانی بودیم که مردم و مسافران چین و ترکیه بیشترین آمار این شیوه از سفر را به خود اختصاص می‌داد اما اکنون باتوجه به توسعه روابط تجاری با چین، بازار قزاقستان از کالا اشباع شده و دیگر توریسم چمدانی کارایی ندارد. در این میان برنامه‌های ویژه‌ای برای جذب گردشگران چینی در نظر داریم.
از آنجا که ایران و قزاقستان تا سال‌های اخیر بیشتر در حوزه صادرات نفت و مواد خام در بازار جهانی حضور داشته‌اند و درآمدهای خود را بر فروش این محصولات منحصر کرده بودند، اما به‌نظر می‌رسد هر دو کشور به دنبال تغییر سیاست‌های اقتصادی خود در مسیری جز نفت‌فروشی و خام‌فرورشی هستند. مثلا ما در ایران حوزه میراث فرهنگی و گردشگری را در کنار برخی صادرات محصولات استراتژیک خود به عنوان جایگزینی برای نفت انتخاب کرده‌ایم. برنامه‌های شما در این حوزه چگونه است؟
مواد خام و نفت بیشترین صادرات سالانه ما را دربرمی‌گیرد اما ما باید اقتصاد را از تک محصولی بودن خارج کنیم و به همین دلیل درصدد متنوع کردن محصولات خودمان هستیم تا به نفت وابسته نباشیم. به همین مناسبت در حوزه برنامه صنایع نوآوری و فن‌آوری ورود کرده‌ایم و کارخانجات عظیمی در حوزه ساخت ماشین‌آلات و لوکوموتیوسازی ایجاد کرده‌ایم. همچنین در حوزه نساجی ورود کرده‌ایم اما تاکنون به حوزه گردشگری توجه چندانی نداشته‌ایم. می‌شود گفت مدتی‌ست که به فکر توسعه گردشگری افتاده‌ایم و درصدد معرفی منطقه ویژه گردشگری هستیم تا سرمایه‌گذاران برای حضور در این منطقه از امکانات ویژه مانند معافیت مالیاتی وتسهیلات برخوردار شوند. باتوجه به امنیتی که ما برای سرمایه‌گذاران و حفظ سرمایه و دریافت سود در کشورمان ایجاد کرده‌ایم، امروز قزاقستان تبدیل به یکی از مناطق مناسب برای حضور سرمایه‌گذاران شده است. و درحال حاضر بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار آمریکا در قزاقستان سرمایه‌گذاری شده است که بیش از ۷۰ درصد سرمایه‌گذاری خارجی در آسیای میانه را دربرمی‌گیرد.
رونق صنایع کوچک و متوسط را هم مدنظر قرار داده‌ایم و از سرمایه‌گذاران قزاقستانی برای حضور در حوزه‌های سرمایه‌گذاری خارج از مرزهایمان حمایت می‌کنیم. البته باتوجه به توسعه کشاورزی، این حوزه بیش از سایر حوزه‌ها مورد توجه است و قرار است تا سال ۲۰۳۰ افزایش ۴ و نیم برابری در تولیدات کشاورزی داشته باشیم.
ما تلاش داریم نرخ دلار را ثابت نگاه داریم و مانند برخی از کشورها چندنرخه نیستیم. این امر سبب شده سرمایه‌گذارانی از آمریکا و انگلیس جذب بازار قزاقستان شوند. باتوجه به آنکه ما نهمین کشور دنیا به لحاظ وسعت هستیم و مرزهای مشترک با کشورهای متعددی داریم، جذب گردشگران و تبادل تجاری با کشورهای همسایه مانند چین و روسیه را هم برای برنامه‌های آتی خود درنظر داریم.
همچنین با توجه به آنکه مناطق تاریخی ازبکستان نسبت به قزاقستان بیشتر است شاید به زودی ویزایی تعریف کنیم که امکان سفر به قزاقستان و ازبکستان را توام با هم فراهم کند تا گردشگران در عین استفاده از طبیعت بکر قزاقستان امکان بازدید از اماکن تاریخی ازبکستان را هم داشته باشند.
ما می‌دانیم که درآمد قزاقستان از حوزه گردشگری کم است چراکه تا امروز به این حوزه اهمیت نمی‌دادیم اما الان متوجه شده‌ایم که می‌توان از گردشگری به سادگی کسب درآمد کنیم. درعین حال می‌توانیم توریسم ورزشی را رونق دهیم و زوم‌های خاصی را به توسعه گردشگری اختصاص دهیم.
به اعتقاد شما بحث جاده ابریشم چگونه و چه اندازه به مناسبات اقتصادی و فرهنگی کشورهایی که در مسیر این جاده قرار دارند، کمک می‌کند و آیا زیرساخت‌ها و مناسبات و سیاست‌های لازم برای استفاده همه‌جانبه از منابع جاده ابریشم برای کشورهای موردنظر فراهم است؟
درحال حاضر برنامه یا اتصالی به نام راه ابریشم با یکدیگر نداریم که در قالب عملیاتی اجرایی شده باشد. برنامه‌ای که چین پیشنهاد داده می‌تواند کشورهای راه ابریشم را به یکدیگر متصل کند چراکه بخشی از آن از قزاقستان عبور می‌کند و بخشی از آن از ایران می‌گذرد. این مهم می‌تواند ما را به هم متصل کند و همه کشورها قرار است از این طرح به‌طور مشترک استفاده کنند. البته عملیاتی شدن این مهم در آینده نزدیک رقم خواهد خورد اما اکنون چنین اتصالی وجود ندارد.
قزاقستان بزرگترین کشور محصور در خشکی در دنیا محسوب می‌شود که فقط به سواحل شمال شرقی دریای خزر دسترسی آبی دارد. از این نظر کشور شما بی‌شباهت به ایران که در منطقه وسیعی از خشکی واقع شده، نیست. گرچه کشور ما در جنوب و شمال هر دو به منابع آبی خلیج فارس و خزر منتهی است با این وجود به اعتقاد شما این ظرفیت طبیعی یعنی "خشکی" چگونه و چطور می‌تواند در سیاست‌های مربوط به حوزه گردشگری مورد استفاده قرار گیرد؟
تنها مسیرهای آبی که قزاقستان به آن دسترسی دارد، چین، روسیه و ایران است. هرچند ایران دسترسی ساده‌تر و نزدیک‌تر برای ما ایجاد می‌کند اما به دلیل تحریم‌ها و مشکلاتی که در حوزه تبادل پول و ارتباط بانک‌ها داریم، نمی‌توانیم از مسیر آبی ایران برای ترانزیت کالا استفاده کنیم. از این رو از مسیر آبی چین استفاده می‌کنیم. ضمن آنکه چین دارای مرز خاکی طولانی با قزاقستان است و یکی از شرکای بزرگ تجاری ما به حساب می‌آید. چین و روسیه دو شریک بزرگ تجاری قزاقستان هستند و ما روند تجارت با این کشورها را ادامه خواهیم داد. البته صحبت‌هایی برای حضور قزاقستان در بندرعباس و بنادر حاشیه دریای خزر انجام شده تا بتوانیم در این بخش‌ها سرمایه‌گذاری کنیم اما تحریم‌ها اجازه نمی‌دهد که بتوانیم انتقال پول داشته باشیم.
شما و ایران پرونده فارابی را به صورت مشترک به یونسکو برای ثبت ارایه کرده‌اید که اقدامی معمول در حوزه ثبت مشترک مشاهیر یونسکو است. می‌دانیم که فاراب در قزاقستان محل تولد فارابی است اما در بسیاری از موارد ثبت مشترک پرونده مشاهیر میان دو یا چند کشور حواشی و انتقاداتی را به ویژه ازسوی دوستداران میراث فرهنگی در داخل کشورها موجب شده است. شما این سیاست را چگونه ارزیابی می‌کنید و اصولا این اقدام مشترک چه منافعی را برای دو یا چند کشوری که اقدام به ثبت مشترک می‌کنند، دارد؟
چندی قبل در صحبت‌های مشترکی که بین کارشناسان ایران و قزاقستان انجام شد، قرار برآن شد تا آثاری که توسط فارابی نوشته شده و اکنون در قزاقستان است برای مطالعات بیشتر در اختیار فرهنگستان علوم اسلامی قم قرار گیرد چراکه مدتی است این مرکز، روی نوشته‌های فارابی تحقیق و پژوهش می‌کند. در این راستا اساتیدی از دانشگاه فارابی قزاقستان و فارابی‌شناسان قزاق در آینده‌ای نزدیک با کارشناسان ایران جلساتی برگزار خواهند کرد تا ببینند در عمل چگونه باید عمل کرد. ما هیچ مشکلی برای ثبت پرونده‌های میراث جهانی در قالب مشترک با سایر کشورها و ایران نداریم چنانکه تجربه ثبت پرونده نوروز که در قالب مشترک با چندین کشور اتفاق افتاد بسیار جالب و خوب بود و مشکلی نداشتیم. درحال حاضر هم فکر نکنم پرونده دیگری قرار باشد با ایران به صورت مشترک به یونسکو معرفی شود اما اگر هم چنین موردی پیش بیاید از آن استقبال خواهیم کرد.
با وجود آنکه ۷۰ درصد جمعیت قزاقستان را مسلمانان تشکیل می‌دهند و ایران می‌تواند مقصد خوبی برای گردشگران مذهبی این کشور باشد، آیا مردم قزاقستان از جاذبه‌های گردشگری مذهبی ایران آگاهی دارند؟ در این میان ایران می‌تواند مقصد خوبی برای گردشگران سلامت نیز باشد، گردشگران قزاقستانی تا چه اندازه ایران و جاذبه‌های گردشگری آن را در بخش‌های مذهبی و سلامت می‌شناسند؟ سهمی که قزاقستان برای رسیدن برای اعزام گردشگران خود به ایران درنظر گرفته و سیاست‌های شما در قبال گردشگر خروجی چیست؟
گردشگران زیادی از قزاقستان به ایران نمی‌آیند. البته تصورم آن است که مشهد می‌تواند برای قزاق‌ها جذاب باشد. ایران مملو از جاذبه‌های تاریخی است اما در حوزه گردشگری سلامت هنوز هیچ ارتباطی بین ایران و قزاقستان وجود ندارد و می‌توانم بگویم حتی یک قزاق هم تاکنون برای درمان به ایران سفر نکرده است. گردشگران درمانی ما به چین یا ازبکستان سفر می‌کنند و ایران مقصد سفر آنها نیست. شاید اگر ایران تحریم نبود می‌توانستیم تبادلات بیشتری در حوزه گردشگری و تجاری برقرار کنیم.
