راه‌اندازی رشته دانشگاهی تئاتر کودک و نوجوان در حد شعار مانده/ نگاه مدیران به تئاتر کودک از بالاست
فعالان تئاتر کودک و نوجوان بر راه‌اندازی رشته تئاتر کودک و نوجوان در دانشگاه تاکید کرده و بر ضرورت نگاهی جدی‌تر به این حوزه برای رشد و بالندگی تئاتر کودک تاکید می‌کنند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در روزهای برگزاری بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان بار دیگر بر موضوع مغفول مانده‌ای در این حوزه تاکید شد؛.راه‌اندازی رشته‌ای دانشگاهی برای تئاتر کودکان و نیز ضرورت جدی گرفته شدن بیشتر این حوزه مواردی بود که اساتید و پیشکسوتان و فعالان حوزه تئاتر کودک و نوجوان بر آن تاکید داشته‌اند.
ناصر آویژه (کارگردان و بازیگر فعال در حوزه تئاتر کودک و نوجوان) در گفتگو با ایلنا، بر اهمیت راه‌اندازی رشته دانشگاهی برای تئاتر کودک و نوجوان تاکید کرده و می‌گوید: «اول باید آسیب‌شناسی کنیم و ببینیم رشته‌های دانشگاهی هنری دیگر با این تعداد فارغ‌التحصیل، آیا خروجی‌اش به سر و سامانی رسیده که حالا این اتفاق را با همان شیوه برای تئاتر کودک هم اجرا کنیم یا نه؟
این هنرمند فعال تئاتر کودک و نوجوان یادآور می‌شود: «این دلیل نمی‌شود که اگر هنوز رشته‌های دانشگاهی هنری نتیجه قابل قبولی ندارند، به فکر تاسیس رشته دانشگاهی تئاتر کودک هم نباشیم؛ من با تاسیس این رشته صد در صد موافقم اما معتقدم باید پیش از آنکه این اتفاق بیفتد، به تمام جوانبش فکر شود. اینطور نباشد که رشته دانشگاهی تئاتر کودک و نوجوان با یک سال فعالیت و در بدو شکل‌گیری‌اش دچار اتفاق‌های ناگوار شده و مجبور به کنار گذاشتن‌اش شوند.»
آویژه خاطرنشان می‌کند: «رشته‌های هنری دانشگاه‌هایمان همانطور که می‌دانید با مسائل زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و فارغ‌التحصیلانش نمی‌دانند کجا کار کنند یا اغلب در رشته‌هایی غیر از تخصص‌شان مشغول فعالیت‌اند. ضمن اینکه سرفصل‌های آموزشی دانشگاه‌ها صرفا در مباحث نظری خلاصه می‌شود و در بحث عملی ارزش افزوده‌ای برای دانشجویانش ندارد. اکثر کسانی که به شکل تجربی کار می‌کنند هم فقط برای اینکه دیگران نگویند تحصیلات آکادمیک ندارند، برای کسب مدرک به دانشگاه می‌روند، اما آنچه تجربه می‌کنند بیرون از محیط دانشگاه است.»
داوود کیانیان هم از ضرورت راه‌اندازی رشته دانشگاهی تئاتر کودک و نوجوان می‌گوید و تاکید می‌کند: «در اینکه راه‌اندازی چنین رشته‌ای ضرورت دارد هیچ شکی نیست؛ چون حدود صد سال است که در کشور ما در حوزه تئاتر کودک و نوجوان فعالیت می‌شود و ده‌ها گروه حرفه‌ای هستند که در این زمینه کار می‌کنند. ضمن اینکه فعالیت‌های متنوعی هم در مدارس، کانون پرورش فکری، حوزه هنری و... دارند که بسیار گسترده بوده و لازم است که علاقه‌مندان این حوزه در دانشگاه بتوانند این رشته را به صورت آکادمیک مطالعه کنند.»
این نویسنده و کارگردان تئاتر کودک ادامه می‌دهد: «باید دنبال این سوال بود که چرا با اینکه همه موافق راه‌اندازی این رشته هستند و ضرورت آن را می‌دانند اما هنوز اتفاقی صورت نگرفته است؟ فکر می‌کنم حدود ۱۰ سال پیش به پیشنهاد دانشگاه تهران و با تلاش خانم هما جدیکار سمیناری برگزار و این مساله به صورت جدی مطرح شد.»
او یادآور می‌شود: «برخی از مسئولان دانشگاه به دنبال این بودند که طرح درس‌ها نوشته شود و جلسات زیادی تشکیل شد و حتی بر سر اینکه این رشته از کارشناسی شروع شود یا ارشد، بحث کردند. خود من فکر می‌کنم بهتر است که این رشته از کارشناسی راه‌اندازی شود چون هم به صورت پایه است و هم می‌تواند کارهای عملی آن بیشتر باشد و در مقطع کارشناسی‌ارشد هم بخش تئوری و پژوهشی آن غالب خواهد بود. اما در راه‌اندازی این رشته، بیشتر شعار داده شده است تا اینکه به صورت عملی اتفاق بیفتد؛ بنابراین شاید از طریق موسسات غیرانتقاعی و علمی کاربردی، سریع‌تر بتوان این پروسه را پیگیری و زودتر بتوان این اتفاق را محقق کرد.»
اما مهجور ماندن حوزه کودک و نوجوان در تئاتر ایران تنها منحصر به نبود رشته دانشگاهی نمی‌شود؛ تئاتر کودکان با توجه به نقشی که دارد کمتر مورد توجه مدیران و مسئولان فرهنگی قرار گرفته و زیر سایه سنگین شعارها دفن شده است.
«چه چیزی باید تغییر کند تا جایگاه تئاتر کودک بهبود یابد؟» ناصر آویژه در پاسخ به این پرسش به ایلنا می‌گوید: «نگاه و ایدئولوژی کسانی که برای این مجموعه قانون‌گذاری می‌کنند باید عوض شود؛ تا ایدئولوژی آنها تغییر نکند، چیزی عوض نمی‌شود.»
آویژه به مصداق این نگاه در بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان اشاره می‌کند که آبان امسال به دبیری مجید قناد در همدان برگزار شد و می‌گوید: «در همین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان حتی یک میکروفون نگذاشته بودند تا نفرات برگزیده، بتوانند کلامی حرف بزنند؛ حتی اگر تنها بخواهند از پدر و مادرشان تشکر کنند.»
این کارگردان تئاتر کودک یادآور می‌شود: «مگر در جشنواره‌های دیگر قرار است کسی پشت میکروفون از موضوعات فلسفی بگوید که این امکان برای نفرات برگزیده را فراهم می‌کنند؟ در مراسم اختتامیه جشنواره کودک و نوجوان شش هفت مسئول را می‌آورند که مجموعا یک ساعت صحبت کنند و برگزارکنندگان برای جبران این یک ساعت، هنرمندان را تحت فشار زمانی می‌گذارند و می‌گویند بدو سریع جایزه‌ات را بگیر و از روی سن پایین بیا!»
آویژه با تاکید بر اینکه «تا وقتی این نگاه هست، هیچ چیزی درست نمی‌شود.» ادامه می‌دهد: «زمانی این جریان تغییر می‌کند که نگاه به تئاتر کودک و نوجوان تغییر کند. مسئولی که آن بالاست وقتی پیش خودش می‌گوید این کودک که برگزیده هم شده، عددی نیست که بخواهد بیاید و پشت میکروفون حرفی هم بزند، و نگاهش به این بچه از بالا به پایین است، چه باید کرد؟ از بودجه‌ای که تصویب می‌کند، تا جشنواره‌ای که برای کودک طراحی می‌کند همگی نگاهی بالا به پایین دارد و تنها در مقام صحبت، همگی شعار می‌دهند که کودکان آینده‌سازند، ولی عملکردشان اصولی و درست نیست و در نتیجه شعاری که می‌دهند هم محقق نمی‌شود.»
این کارگردان تئاتر کودک و نوجوان تصریح می‌کند: «روانشناسان و جامعه‌شناسان می‌گویند برای رسیدن به جامعه‌ای که در آن پاکی و صداقت حرف اول را می‌زند، باید هرمی درست کنیم که راس آن کودکان باشند. اما در جوامع جهان سومی، این قضیه برعکس است و بچه‌ها پایین‌ترین بخش هرم را تشکیل می‌دهند. اگر در جامعه برای پاسخ به نیازهای فرهنگی و ساختن پایه‌های قوی مسائل اجتماعی، اقتصادی و دینی از بچگی شروع کنید در بزرگسالی راحت‌اید. ما کجا می‌گذاریم کودکان در دوران کودکی‌شان حکومت کنند؟ مدام در حال سرکوب بچه‌ها هستیم. در همه حوزه‌ها از تخصیص بودجه تا مسائل دیگر بچه‌ها کم انگاشته می‌شوند و نتیجه همین می‌شود که می‌بینید.»
آویژه خاطرنشان می‌کند: «در همین شهر تهران حداقل ۵۰ سالن تئاتر برای بزرگسالان داریم اما فقط دو سالن برای کودکان وجود دارد؛ یکی تالار هنر و دیگری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. در این سال‌ها اگر فرهنگسرایی درست شده چند منظوره بوده اما تئاترهایی که برای سلایق مختلف باشد خیلی کم داریم بنابراین نمایش‌ها کمتر دیده می‌شود و هنرمندان کمتر راغب به کار می‌شوند. معتقدم بخش مهمی از مشکل تئاتر کودک و نوجوان ما برمی‌گردد به نگاه دولتمردان و قانون‌گذاران به کودکان، که نگاهی بالا به پایین است. درحالی‌که اتفاقا باید بچه‌ها را از زاویه‌ای دیگر نگاه کرد و نباید بچه‌ها را دست‌کم گرفت.»
