بررسی سمفونی هشت شوستاکوویچ با حضور نادر مشایخی

به گزارش ایلنا، رویدادهای موسیقایی مکتب تهران که پیشتر در آنها آثاری از «موتزارت»، «واگنر» و «الوین لوسیر» مورد بررسی قرار گرفته بودند، این بار به تحلیل آثار «دمیتری شوستاکوویچ» پرداخته است که جلسه اول آن با حضور نادر مشایخی برگزار شد و جلسه دوم این رویداد با عنوان «گام سوم»، روز یکشنبه (چهاردهم مهرماه)، ساعت هفده در مکتب تهران برگزار خواهد شد.

در جلسه‌ای که گذشت، بحث‌های مقدماتی درباره‌ هفت سمفونی اول «شوستاکوویچ» مطرح شد. سمفونی هفتم، فضایی برای گسترده‌تر شدن دایره‌ مخاطبان این آهنگساز فراهم آورد. سمفونی هفتم، در ابتدا معیاری برای جهانی ‌شدن او بود و به ‌زودی به فصل جداکننده‌ آثار او تبدیل شد.

 «شوستاکوویچِ» سمفونی هشت به بعد، آهنگسازی احیا شده و تازه ا‌ست. بررسی سیر کاری که او انجام داده و دریافتی که از مسیر خلاقه‌ او داریم، برای علاقمندان موسیقی و هنر، جذاب و پرنکته ا‌ست، ضمن اینکه نوع نگاه ما به آثار او، و هر هنرمند دیگر، بخش‌هایی از درونیات ما را برایمان آشکار می‌‌کند.

در جلسه‌ای که گذشت، نادر مشایخی با اشاره به اینکه کارِ «شوستاکوویچ» به ریشه‌های فرهنگی ما در شرق نزدیک است بیان کرد: «موسیقی او، آتنال نیست. شنونده‌ موسیقی ایرانی، این فضا را در ریشه‌‌های شنوایی موسیقی‌اش دارد. تحلیل این گزاره آسان نیست اما روح شنونده‌ شرقی موسیقی، با فضای کار «شوستاکوویچ» همراهی دارد. در سطح جهانی نیز فضای کار او، برای مخاطبان تازگی و شادابی داشته است؛ از این جهت، «شوستاکوویچ» را می‌شود در مقابل کسانی هم‌چون «شوئنبرگ» قرار داد.»

در این جلسه، به ویژگی‌های محوری هفت سمفونی اول «شوستاکوویچ» اشاره شد. این بررسی از این‌ رو اهمیت دارد که مبانیِ تحلیلِ هشت سمفونی بعد را می‌شود با توجه به این بررسی بنا کرد؛ از جمله اینکه، نگرش «شوستاکوویچ» به جنبه‌های هارمونیک موسیقی، مورد توجه ماست. سوال مشخص این است که او از چه متدهایی برای ارائه‌ چندصدایی در آثارش استفاده کرده است و دوم این‌که بر چه مبنایی «شوستاکوویچ» به این نتیجه رسید که از حضور گروه کُر در آثار بعدی‌اش چشم‌پوشی کند؟ هشت سمفونی دوم او، بجز بخشی از سمفونی سیزده، جدا از فضای کُرال نوشته شده‌اند.

مشایخی همچنین اظهار کرد: «تم‌های مورد استفاده‌ او در هشت سمفونی دوم، طولانی‌اند؛ بیشتر از بیست‌ میزان ادامه پیدا می‌کنند. در این زمینه، بررسی نقش آثار «گوستاو مالر» در شکل‌گیری این فضا در آثار «شوستاکوویچ»، موضوعی جدی‌ است. در کنار این موارد، تاثیر فوتوریست‌ها در برخی نگرش‌های موسیقایی «شوستاکویچ» در هشت سمفونی دومش، قابل پیگیری‌ است. پس از آشنایی با اندیشه‌های فوتوریست‌ها، «شوستاکوویچ» نقش جدی‌ای برای آواهای برگرفته از محیط‌های صنعتی و ماشینی قائل شد. او به راهی دست یافت که بخشی از ایده‌های فوتوریست‌ها را با جنبه‌های عاطفی مدنظرش پیوند بزند.»

در جلسه دوم این رویداد با عنوان «گام سوم»، سمفونی هشت، به عنوان یک مبدأ انتخاب شده است چراکه «شوستاکوویچ» بعد از سمفونی هفت که معروفترین اثر اوست، در سمفونی هشت، با دیدی تازه جهان را مشاهده می‌کند.

«شوستاکوویچ» در سمفونی هفت، جنگ جهانی دوم و مقاومت روسیه و شهر لنینگراد در مقابل آلمان را نشان می‌دهد. بین سمفونی هفت و هشت، اختلاف جالبی است و ما در سمفونی هشت با «شوستاکوویچ» دیگری روبه‌رو هستیم.

در این جلسه همچنین در خصوص پیشنهاداتی که «شوستاکوویچ» در رابطه با هارمونی دارد، صحبت خواهد شد.

این مجموعه‌ رویدادها، با تمرکز بر هشت سمفونی دوم «شوستاکوویچ» ادامه خواهد یافت که دو هفته یک‌ بار، یک‌شنبه‌ها ساعت هفده با حضور نادر مشایخی در مکتب تهران برگزار خواهد شد.

ورود برای عموم علاقمندان آزاد است.