گزارش ایلنا از روز اول و دوم جشنواره ملی موسیقی جوان؛
غوغای استعدادهای واقعی موسیقی روی صحنه/آیا شرکت‌کنندگان رده‌های سنی مختلف از جشنواره رضایت دارند؟
سیزدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان در حال برگزاری است و هدف اصلی و مهم آن کشف استعدادهاست. این جشنواره سالانه میزبان هنرمندان بسیاری در رده‌های سنی مختلف است. برخی از شرکت‌کنندگان دو روز اول این رویداد درباره کم و کیف جشنواره و ویژگی‌ها و کاستی‌های آن توضیح دادند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، جشنواره موسیقی جوان یکی از رویدادهای مهم موسیقی کشور است که امروز به سیزدهمین دوره رسیده است. بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند در هنرهایی چون سینما، تئاتر و موسیقی با کمبود جشنواره مواجهیم. شاید به لحاظ کمی جشنواره‌های متعددی در طول سال برگزار شوند، اما اغلب آنها رویدادهایی تاثیرگذار نیستند و خروجی قابل قبولی ندارند. می‌توان، گفت اغلب این رویدادها به دلیل روابط فرا قانونی و انتخاب‌ها و گزینش‌های سلیقه‌ای، درگیر بی‌نظمی‌ها و گاه زد و بندهایی می‌شوند که کیفیت برگزاری آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در نهایت حاشیه‌ها و انتقادهایی را در پی خواهد داشت و شرکت‌کنندگان عرصه‌های مختلف را به اعتراض و گلایه و نارضایتی وا می‌دارد.
جشنواره‌های موسیقی
در حوزه موسیقی نیز در طول سال چند جشنواره مهم برگزار می‌شود، اما وضعیت این عرصه نیز مانند هنرهای دیگر مغشوش است؛ حتی اگر کمی بهتر باشد. به طور معمول جشنواره‌های موسیقی مورد استقبال متقاضیان و هنرمندان قرار می‌گیرند، اما جز چند مورد معدود، باقی آنها رویدادهایی خنثی هستند که هیچ اتفاق جدیدی را رقم نمی‌زنند.
به طور مثال رویداد مهم و با اهمیتی مانند جشنواره موسیقی فجر که سال‌هاست به لحاظ برنامه‌ریزی‌ها و گزینش‌ها مورد اعتراض فعالان عرصه موسیقی است و طی سال‌های گذشته حتی رسانه‌های جمعی، به‌خصوص خبرنگاران و منتقدان حوزه موسیقی به نوع برگزاری و چگونگی سیاست‌ها و نحوه داوری‌های آن معترض بوده‌اند. بارها پیش آمده که حتی شرکت کنندگان در این جشنواره به دلایل مختلفی از حضور انصراف داده‌اند.
جشنواره موسیقی نواحی کرمان نیز با وجود پرداختن به موسیقی مهجور مناطق که در نوع خود اتفاقی با اهمیت و ستودنی است، از نظر کارشناسان رویدادی است که رویه درستی ندارد و محتاج دگرگونی در مدیریت و اجراست. برخی منتقدان و کارشناسان عرصه موسیقی نیز آن را تشکلی در خدمت دبیر و دیگر مسئولان آن می‌دانند.
به طور مثال پیروز ارجمند طی مصاحبه‌ای با ایلنا در تاریخ 23 اردیبهشت امسال درباره اهمیت این جشنواره و کیفیت آن گفته است: «به نظرم در میان جشنواره‌های موجود، جشنواره کرمان یکی از مهم‌ترین رویدادهای کشوری است. اما می‌توان گفت جشنواره‌های خصوصی مانند «نوای خرم»، «آیینه‌دار» یا جشنواره موسیقی «بسطامی» قوی‌تر از جشنواره موسیقی نواحی کرمان عمل می‌کنند. در بخش‌های فنی و مدیریتی و اجرایی جشنواره کرمان نقدهای بسیار زیادی دارم و بارها آنها را در رسانه‌های مختلف مطرح کرده‌ام، اما آقای احمد صدری به عنوان دبیر این جشنواره هیچ‌گاه به انتقادها و سوال‌هایم پاسخ نداده‌اند.»
البته باید گفت جشنواره‌هایی چون «نوای خرم»، «آیینه‌دار»، «بسطامی»، «فستیوال کوچه» و جشنواره «موسیقی الکترونیک» که سومین دوره آن به تازگی برگزار شده برخی از رویدادهای مهمی هستند که گاه توسط بخش خصوصی حمایت می‌شوند و به جز چند مورد کیفیت قابل قبولی دارند. برخی از این جشنواره در دوره‌ای متوقف و اصطلاحأ تعطیل شده‌اند.
جشنواره ملی موسیقی جوان
در میان همه رویدادهای سالانه عرصه موسیقی شاید جشنواره ملی موسیقی جوان از بقیه موثرتر است و می‌توان گفت حال در سیزدهمین دوره به درجه‌ای از بلوغ و پختگی رسیده است، البته قضاوت در این‌باره را باید به روزهای دیگر، یعنی آن زمان که جشنواره به پایان می‌رسد موکول کنیم تا به این ترتیب از پیش‌داوری‌ها و انتقادهای لحظه‌ای جلوگیری شود.
جشنواره موسیقی جوان نسبت به دیگر رویدادها ساختار و محتوای متفاوتی دارد. در این جشنواره از انبوه مخاطبان و علاقمندانی که صرفا برای سرگرمی به دیدن آثار مختلف می‌نشینند خبری نیست. اغلب حاضران در جشنواره موسیقی جوان شرکت‌کنندگان و اهالی موسیقی هستند که در این میان والدین شرکت‌کنندگان نوجوان نیز به طور معمول فرزندان‌شان را همراهی می‌کنند. آثار حاضر در جشنواره موسیقی جوان بلیت‌فروشی ندارند و علاقمندان می‌توانند پس از هماهنگی‌های لازم به دیدن آثار مختلف بنشینند.
می‌توان گفت جشنواره موسیقی جوان بیش از آنکه به فستیوال‌های مردمی کلیشه‌ای مرسوم شبیه باشد، مسابقه استعدادیابی است که ضوابط و قوانین خود را دارد. این جشنواره رویدادی محدود به چند روز نیست و برگزاری آن بیش از بیست روز به طول می‌انجامد و طی این زمان، دوران که همه از هنرمندان مطرح هستند با حوصله آثار را قضاوت می‌کنند. هر روز از این جشنواره به ساز و منطقه‌ای خاص اختصاص دارد و شرکت‌کنندگان در رده‌های سنی الف، ب و ج دسته‌بندی می‌شوند و در همان روز به نوبت و بر اساس برنامه‌ای از پیش تعیین شده در مقابل داوران به اجرای اثر می‌پردازند و سپس همان قطعه نواخته شده را در استودیوی ضبط می‌کنند. جشنواره با همین روال ادامه دارد تا در نهایت پس از اجرای همه افراد و گروه‌ها، طی هفته‌های بعد نتایج آن از سوی داوران اعلام شود.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های جشنوار ملی موسیقی جوان توجه و تمرکز بر افرادی است که با تمام سختی‌ها در استان‌ها، شهرها و دهات به فعالیت در عرصه موسیقی مشغول هستند. این توجه و تمرکز بر موسیقی مناطق مختلف اتفاقات بهتری را برای فعالان عرصه موسیقی رقم می‌زند. جشنواره ملی موسیقی جوان برای خوانندگان، آهنگسازان و نوازندگان مناطق مختلف فرصتی مغتنم به حساب می‌آید تا با حضور در آن به ابراز خلاقیت‌ها و بروز استعدادها بپردازند. همانطور که گفته شد، این جشنواره منحصر به هنرمندان بزرگسال نیست و کودکان و نوجوانان نیز در آن حضور پررنگی دارند. این جشنواره با درایت داوران به کشف استعدادهای جدید می‌پردازد، اتفاقی که خلا آن به شدت احساس می‌شود. با این تفاسیر می‌توان گفت نبود چنین تشکلی، آینده موسیقی کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد و وجود آن شرایط بهتری را برای موسیقی آینده رقم خواهد زد.
سیزدهمین جشنواره موسیقی جوان از روز شنبه 5 مردادماه در بنیاد رودکی کار خود را آغاز کرده است. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده روز اول این جشنواره به ساز دف مقامی اختصاص داشت و هنرمندان مناطق مختلف در رده‌های سنی تعیین شده در حضور داوران به اجرای آثارشان پرداختند. روز یکشنبه 6 مرداد نیز به سازهای تار، کمانچه، قانون، گارمون، دایره، نقاره و قوبوز اختصاص داشت و هنرمندان ترک‌زبان در آن شرکت کردند.
به طور معمول هنرمندان مناطق مختلف و گاه دور افتاده نسبت به وجود چنین رویدادی نظرات مثبتی دارند و آن را مامنی برای بروز خلاقیت‌ها و استعدادهایشان می‌دانند. برخی از شرکت‌کنندگان روزهای اول و دوم جشنواره قبل یا پس از اجرا با خبرنگار ایلنا درباره کم و کیف جشنواره گپ و گفت کردند که در پی می‌آید:
مقام اول دوره‌های یازدهم و دوازدهم جشنواره ملی موسیقی سطح بالاست
محمد مرادی نوازنده نوجوانی که از استان کردستان به تهران آمده و اهل سنندج است و یکی از برگزیدگان دوره‌های قبل محسوب می‌شود، درباره چگونگی حضورش در جشنواره ملی موسیقی جوان می‌گوید: در رده سنی ب حضور یافته‌ام و در دوره‌های یازدهم و دوازدهم این جشنواره مقام اول را کسب کرده‌ام. امسال نیز در رده سنی ب که متعلق به سنین 15 تا 18 سال است شرکت کرده‌ام و سال‌های بعد نیز در جشنواره حضور پیدا خواهم کرد.
این نوجوان هنرمند درباره نحوه فعالیتش در عرصه موسیقی می‌گوید به طور معمول هم به صورت تکنوازی و هم در قالب گروه‌نوازی فعالیت می‌کنم که در این جشنواره در بخش تکنوازی حضور دارم و در جشنواره‌های دیگر به صورت گروهی به رقابت می‌پردازیم. در جشنواره نوای رحمت نیز که سالانه در سنندج برگزارمی‌شود نیز با همراهی اعضای گروه حضور خواهم یافت.
محمد مرادی درباره کیفیت سیزدهمین دوره از جشنواره ملی موسیقی جوان می‌گوید: به نظرم این جشنواره یکی از مهم‌ترین کشور است و از هر لحاظ سطح بالایی دارد اما اجرای ما امروز تمام شده و باید به شهرمان برگردم و اگر جزو برگزیدگان باشم پنجم شهریورماه در مراسم اختتامیه حضور پیدا می‌کنم.
دف‌نواز سنندجی:
لازم است در بخش تکنوازی دف، آقایان و خانم‌ها را به دو گروه تقسیم کنند
آرمین حسننژاد یکی دیگر از دف‌نوازانی است که روز نخست جشنواره در رده سنی ج حضور یافته و اهل سنندج است.
آرمین حسننژاد می‌گوید: این دومین سالی است که در جشنواره شرکت کرده‌ام و در دوره دوازدهم نیز حضور داشتم اما مقامی کسب نکردم. در حال حاضر نیز این امکان وجود دارد که یک روز در تهران بمانم و سپس به شهر خودم بازگردم.
آرمین حسننژاد درباره کیفیت جشنواره امسال در نحوه برنامه‌ریزی‌ها و چگونگی برگزاری نظر مثبتی دارد. او می‌گوید: به نظرم جشنواره موسیقی جوان امسال و سال گذشته کیفیت بالایی داشته و داوران نیز به درستی انتخاب شده‌اند.
این هنرمند درباره کاستی‌های جشنواره نیز می‌گوید: به نظرم کاستی‌های چنین جشنواره‌ای که به جوانان اختصاص دارد و رویدادی ملی محسوب می‌شود، باید هرچه زودتر رفع شود. او در ادامه می‌گوید: یکی از کاستی‌های جشنوارهدوضعیت اسکان شرکت‌کنندگانی است که از شهرهای دور به جشنواره می‌آیند. به نظرم حتی اگر متقاضیان یک یا دو روز در جشنواره حضور دارند باید وضعیت اسکان مشخصی داشته باشند که در حال حاضر اینگونه نیست.
حسننژاد درباره چگونگی حضورش در جشنواره امسال می‌گوید: شما حساب کنید که به لحاظ مسافت، فاصله سنندج تا تهران هفت ساعت است و در این شرایط من نوازنده باید شب سنندج را به مقصد تهران ترک کنم و فردای آن شب با وجود خستگی راه در جشنواره حضور یابم و به اجرای اثرم بپردازم. قطعا طی این مسافت طولانی و وجود خستگی بر کیفیت اجرای من تاثیر خواهد گذاشت.
این هنرمند دف‌نواز می‌افزاید: به نظرم مسئله اسکان مقوله بسیار مهمی است البته کیفیت و اندازه آن محل سکونت اصلا مهم نیست و لازم نیست لاکچری و شیک باشد. همین که محلی برای استراحت وجود داشته باشد، برای ما کافی است.
آرمین حسننژاد ضمن درست دانستن رده‌بندی‌های سنی جشنواره، درباره نحوه دسته‌بندی بخش‌های مختلف نیز نظر متفاوتی دارد. او می‌گوید: به نظرم در بخش تکنوازی دف لازم است آقایان و خانم‌ها را از یکدیگر جدا کنند، یعنی دوستان شرکت کننده طی دو دسته آقایان و خانم‌ها به رقابت بپردازند، زیرا در بخش دف که حیطه کاری خودم است و می‌توانم درباره آن نظر دهم، مطمئنا نوازندگان خانم و آقا به لحاظ قدرت دست‌ها و نوع نواختن با یکدیگر تفاوت دارند و در این زمینه آقایان از خانم‌ها قوی‌ترند و ضرب‌شان در زمان نواختن قدرت بیشتری دارد. به هرحال دف سازی است که وزن آن بیشتر روی دستهای نوازنده است و قدرت جسمانی در نوع و کیفیت نوازندگی آن موثر است. بنا به همین دلایل اگر بخش دف به دوسته تکنوازی آقایان و تکنوازی خانم‌ها تقسیم‌بندی شود، اتفاقات بهتری خواهد افتاد.
حسننژاد شیوه برگزاری جشنواره ملی موسیقی جوان را با جشنواره دف‌نوازی نوای رحمت مقایسه می‌کند و در این‌باره می‌گوید: مسئولان مربوطه در بخش دف‌نوازی جشنواره دف‌نوازی نوای رحمت که به طور سالانه و گروهی در آن حضور می‌یابیم و مقام کسب می‌کنیم به مقوله دف‌نوازی بهای بیشتری می‌دهند. در آن جشنواره سالن بزرگتری در اختیار شرکت‌کنندگان قرار می‌گیرد و تعداد شرکت‌کنندگان نیز بیشتر است. در آن جشنواره علاوه بر گروه‌نوازی دوسالی است که مداحی نیز به بخش‌های دیگر افزوده شده است. یعنی آن جشنواره در حال حاضر دارای سه بخش تکنوازی، گروه‌نوازی و مداحی است.
آرمین حسننژاد طی توضیحات بیشتر می‌گوید: جشنواره موسیقی جوان در چگونگی دسته‌بندی و رده‌بندی‌های سنی شبیه به جشنواره دف نوازی نوای رحمت است با این تفاوت که جشنواره دف‌نوازی خدمات بهتری به شرکت‌کنندگان می‌دهد هم به لحاظ نوع پذیرایی و شام و ناهار و سرویس‌های رفاهی، هم به لحاظ ارائه محل اسکان. و همه این‌ها در حالی است که آن جشنواره نسبت به جشنواره ملی موسیقی جوان بودجه کمتری دریافت می‌کند. این را هم بگویم که جشنواره نوای رحمت هر سال به شرکت‌کنندگان شهرهای دیگر سوغاتی‌های سنندج را هدیه می‌دهد.
آرمین حسننژاد یکی دیگر از ویژگی‌های جشنواره موسیقی ملی جوان را وجود داوران کاربلد می‌داند و معتقد است که آنها از میان افراد مطرح و کاربلد انتخاب کرده‌اند.
این هنرمند جوان اهل کردستان در پایان می‌گوید: جشنواره موسیقی جوان در زمینه تعداد بخش‌ها و نوع سازها بسیار گسترده است و بزرگترین ویژگی آن کشف استعدادهاست.
نوازنده تار ترکی:
مانند بخش‌های کلاسیک و سنتی رپرتوار ارائه کنند
ایمان اطهری نوازنده تار یکی‌دیگر از شرکت‌کنندگان حاضر در جشنواره ملی جوان است که از شهر خوی به تهران آمده و در روز دوم که متعلق به سازهای تار ترکی، کمانچه، قانون، گارمون، دایره، نقاره و قوپوز است به اجرای اثر پرداخته است.
ایمان اطهری با اینکه کیفیت اجرای‌اش را منوط به نظر داوران می‌داند، اما خودش تاحدودی راضی است. او می‌گوید: این سومین بار است که در جشنواره ملی موسیقی جوان شرکت می‌کنم.
اطهری درباره کیفیت جشنواره موسیقی جوان می‌گوید: با توجه به برنامه‌ریزی‌ها و دسته‌بندی سازها و رده‌بندی‌های سنی، می‌توان گفت این رویداد از کیفیت بالایی برخوردار است.
او درباره دیگر مزیت‌ها و کاستی‌های جشنواره موسیقی جوان می‌گوید: در این جشنواره در بخش کلاسیک و موسیقی سنتی رپرتوار مشخص کرده‌اند. به طور مثال مشخص می‌کنند گروه سنی الف فلان گوشه‌ها از دستگاه چهارگاه را اجرا کند. در بخش موسیقی آذربایجان که من نیز در حضور یافته‌ام چنین رویه‌ای وجود ندارد و این موضوع باعث می‌شود رقابت‌ها تا حدودی نابرابر باشند. منظورم این نیست که دستگاه‌های موسیقی در نوع اجرا با هم تفاوت دارند اما خب این عدم قطعیت و انتخاب آزادانه کار نوازندگان را سخت می‌کند. به نظرم مشخص کردن قطعات و دستگاه‌ها توسط برگزارکنندگان به‌خصوص در بخش موسیقی آذربایجان اتفاق درست‌تری خواهد بود.
اطهری می‌گوید: کاش برگزار کنندگان مکانی را برای اسکان شرکت‌کنندگان غیر تهرانی مشخص کنند تا نوازندگان بلافاصله پس از رسیدن، با وجود خستگی راه به اجرای آثارشان نپردازند. او می‌گوید: قطعا برای وزارت ارشاد ایجاد محل اسکان برای ششصد یا هفتصد شرکت کننده کار دشواری نخواهد بود.
پدر یکی از شرکت‌کنندگان نوجوان:
مسئولان با نوجوانان ارتباط صمیمی‌تری برقرار کنند
آقای محسنی پدر یکی از نوجوانان حاضر در جشنواره می‌گوید: پسرم سپهر، در مدرسه تیزهوشان تحصیل کرده و معدلش بالای نوزده است و کمتر از سه سال است که نوازندگی تار آذربایجانی را شروع کرده و با وجود سابقه کم در این عرصه به جشنواره موسیقی جوان راه پیدا کرده و برای اولین بار در آن حضور یافته است. جشنواره ملی موسیقی جوان محلی برای کشف استعدادهاست. حال نیز امیدوارم استعداد فرزندم توسط داوران آن مورد ارزیابی قرار گیرد.
او می‌گوید: حضور نوجوانان در این جشنواره اتفاق مغتنمی است اما بهتر آن است که مسئولان برگزاری ارتباط صمیمی‌تری با رده‌های سنی پایین‌تر داشته باشند تا آنها نیز با انگیزه بیشتر به فعالیت در عرصه موسیقی بپردازند.
سپهر محسنی نیز درباره اولین تجربه اجرایی‌اش می‌گوید: برای اولین بار در جشنواره موسیقی جوان حضور یافته‌ام و در زمان اجرا کمی استرس داشتم البته به لحاظ تکنیک و اجرا درست عمل کردم اما شدت صدای سازم کمتر از همیشه بود.
سپهر محسنی با اینکه در تهران ساکن است اما می‌گوید لازم است که جشنواره برای حضور شرکت‌کنندگان شهرستانی و آنهایی که سن و سال کمتری دارند تمهیدی بیاندیشند و برای استراحت آنها حتی برای یک روز یا چند ساعت، محلی را در نظر گیرند تا خستگی راه طولانی کیفیت اجرای آنها را تحت تاثیر قرار ندهد و آنها نیز بتوانند با هنرمندان شهرهای دیگر مراورده و تعامل داشته باشند و سازهای مهجور و حاضر در جشنواره را ببینند و بشناسند.
نوازنده تار ترکی:
به بچه‌ها و نوجوانان بیشتر بپردازند
احسان عبادی یکی دیگر از نوجوانانی است که برای اجرا در روز دوم جشنواره از ارومیه به تهران آمده و در بخش تار ترکی حضور یافته است.
عبادی از حضورش در جشنواره موسیقی جوان خوشحال است و وجود رقابت سالم را بزرگترین ویژگی آن می‌داند. او می‌گوید: تازه سه سال است که نوازندگی تار ترکی را آغاز کرده‌ام اما با این حال توانایی آن را داشته‌ام که در این جشنواره شرکت کنم.
عبادی از اینکه جشنواره موسیقی جوان به بچه‌ها و کم سن و سال‌ها می‌پردازد بسیار خوشحال است و می‌گوید: تعداد چنین جشنواره‌هایی باید بیشتر شود تا افرادی چون من بهتر و بیشتر پیشرفت کنند.
این نوجوان می‌گوید: با اینکه نام داوران را نمی‌دانم اما در حین اجرا و پس از آن حرف‌هایشان به جا و درست بود و از شیوه برخوردشان خوشم آمد.
اتفاق خوب، آرزوی خوب
گفتنی است، برگزارکنندگان سیزدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان برای شرکت‌کنندگانی که از شهرهای دورافتاده سیستان و بلوچستان به تهران می‌آیند تمهیداتی اندیشیده و برای آنها محل اسکان در نظر گرفته است. به امید آنکه سال آینده بودجه بیشتری به این جشنواره مهم تعلق گیرد تا با وجود آن ارایه خدمات رفاهی به میهمانان دیگر شهرها آسان‌تر شود و جنبه اجرایی پیدا کند. برای ارزیابی بیشتر جشنواره ملی موسیقی جوان نیز باید تا پایان آن صبر کنیم.
لازم به ذکر است سیزدهمین دوره جشنوارۀ ملی موسیقی جوان با دبیری هومان اسعدی با مشارکت اساتید موسیقی کشور توسط انجمن موسیقی ایران، با حمایت معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر موسیقی و با همکاری بنیاد رودکی از تاریخ ۵ مرداد تا ۵ شهریور سال جاری در تالار رودکی تهران درحال برگزاری است.
