قصه افسون هفتکل در چنگال مدرنیته/ ساخت فیلم مستقل در ایران بسیار سخت است

«محمد کریمی» کارگردان و تهیه‌کننده  فیلم «دشت بهار» یکی از سی‌و‌پنج فیلم کوتاه برگزیده در جشنواره تلویزیونی فیلم مستند، درباره موضوع این فیلم که به شهر هفتکِل استان خوزستان می‌پردازد، به خبرنگار ایلنا گفت: پدر و مادر من اهل هفتکل هستند اما پس از ازدواج به اهواز آمدند و در واقع من در اهواز متولد شدم. اما از کودکی به شهر هفتکل رفت و آمد بسیاری داشتم و به تعبیری آنجا، شهر پدری و مادری‌ام به شمار می‌آید و از این جهت به موضوعی درباره آن پرداخته‌ام.

وی در ادامه درباره وجه تسمیه عنوان فیلم که «دشت بهار» است، توضیح داد: پیش از کشف نفت در هفتکل، این شهر قشلاق کوچ نشینان بختیاری و قشقایی بود و به دلیل سرسبزی‌اش از سوی آنها «دشت بهار» نام گرفته بود. از این رو من هم این عنوان را برای فیلم برگزیدم. اما لازم است بدانید که دشت بهار پس از کشف نفت صنعتی شد و به نوعی از بین رفت.

این مستندساز با تأکید بر اینکه این فیلم تأثیر اقتصاد تک محصولی بر زندگی دامداران و زندگی کشاورزی را بررسی می‌کند، یادآور شد: اهالی دامدار و کشاورز هفتکل پس از کشف نفت وارد وضعیتی شدند که دام و زمین‌هایشان را به شرکت نفت فروختند و کار اصلی خود را از دست دادند.  

کریمی با بیان اینکه طرح اولیه این کار، دغدغه شخصی خودم بوده، ادامه داد: در ایران فیلم مستقل ساختن بسیار سخت است. اما مستقل بودن این فیلم، به معنای داشتن تهیه‌کننده مستقل نیست چراکه فیلم را کاملا با پول شخصی خودم ساخته‌ام. آن هم در شرایطی که با مشکل مالی مواجه بودم و برای جمع کردن پول مجبور شدم به اهواز بیایم تا بتوانم ساخت فیلم را ادامه دهم. البته در ابتدا قرار بود انجمن تهیه‌کننده فیلم شود که با مشکل مالی مواجه شدند و همین موضوع سبب شد تا زمان ساخت فیلم طولانی شود.

این مستندساز درباره طول مدت ساخت این فیلم افزود: جرقه این اثر ابتدا در سال ۱۳۹۳ زده شد و پژوهش آن یک سال به طول انجامید. در سال ۱۳۹۴ تصویربرداری آغاز شد و تا ۱۳۹۵ ادامه داشت. سپس تدوین و مراحل بعدی کار به دلیل مسایل مالی طولانی شد.

کریمی همچنین درباره اخذ مجوز فیلم گفت: برای دریافت مجوز با مانعی مواجه نبودم و به نوعی مردم هفتکل و ادارات آن برای اخذ مجوز، بسیار کمکم کردند. هر چند من از طریق انجمن سینماگران جوان نیز برای اخذ مجوز اقدام کرده بودم، اما وقتی به هفتکل رفتم، از من استقبال و حمایت کردند.

وی درباره چشم انداز کارش اظهار کرد: دغدغه من ذات هنر، سینما و مردم است. هر آنچه دغدغه مرا برانگیزد به سراغش می‌روم و اینکه اثر مستند یا داستانی باشد، تفاوتی نمی‌کند. اصل این است که موضوعی مرا قلقلک دهد. در مرحله بعد باید بتوانم بر این موضوع بیفزایم و به نوعی سینما را واسطه قرار بدهم چراکه فرم برایم اهمیت بسیاری داشته و حتی در مستندها نیز تأکیدم بر فرم است. بنابراین این امکان وجود دارد که کار بعدی‌ام یک اثر داستانی باشد.

کریمی با تأکید بر اینکه جشنواره فیلم مستند اتفاق خوبی به شمار می‌آید، اذعان کرد: قصدم از ساخت «دشت بهار» این بود که هفتکل و آدم‌هایش دیده و صدایشان شنیده شود، برای همین می‌خواستم آن را به جشنواره‌ای بفرستم؛ حال چه بهتر که این اثر از تلویزیون ملی دیده می‌شود که مخاطبان بیشتری از جشنواره‌ها دارد.

کارگردان «دشت بهار» در ادامه بیان کرد: فهرست فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره را دیده‌ام. به نوعی از سرتاسر ایران فیلم فرستاده شده که در کمتر جشنواره‌ای ایرانی، این امر دیده می‌شود. چنانچه در جشنواره حقیقت سال قبل، از استان خوزستان فیلمی حضور نداشت؛ درحالی که چند تن از دوستان بنده، فیلم‌های قابلی را به این جشنواره فرستاده بودند. بنابراین اتفاق خوبی است که در این رویداد مردم احوال خودشان را در تلویزیون می‌بینند. مرم هفتکل و شهرهای دیگر خودشان را در مستندها می‌بینند. به نوعی خود این تنوع جغرافیایی مسأله مهمی به شمار می‌آید.

وی در ادامه تاکید کرد: فیلم «دشت بهار» را به جشنواره حسنات نیز ارسال کرده‌ام اما زمان برگزاری این رویداد مشخص نیست و «دشت بهار» برای نخستین بار از شبکه مستند پخش می‌شود.

کریمی، جوایز جشنواره، حمایت از فیلمسازان جوان و حمایت از فیلم بعدی را شرایط خوبی برای یک فیلمساز دانست و در پایان با قدردانی از صبر مردم هفتکل، گفت: بیش از همه از مردم هفتکل تشکر می‌کنم و دوست دارم، وقتی آنها فیلم را می‌بینند، به نوعی انعکاس زندگی خودشان را دیده و راضی باشند. من از ابتدای تأسیس شبکه مستند، جز مخاطبان آن بودم و اکنون نیز همه برنامه‌های آن را می‌بینم. در نهایت جا دارد از عوامل این شبکه و جشنواره مستند نیز قدرانی کنم.

«دشت بهار» ساعت ۱۹:۳۰ روز گذشته، در قالب سومین جشنواره مستند از شبکه مستند سیما روی آنتن رفت و ساعت ۱۱:۳۰ صبح امروز نیز بازپخش می‌شود.