ایلنا بررسی می‌کند؛
تنها راه نجات صنعت چاپ از بحران، عدم دخالت دولت است/ بیش از ۲۰۰ هزار نفر از این صنعت ارتزاق می‌کنند
چهارده جلسه از تشکیل کارگروه کاغذ و زینک برای رسیدگی به بحران‌های چند ماهه کاغذ و صنعت چاپ می‌گذرد و به نظر می‌رسد حتی با ورود محموله‌های کاغذ و زینک وارداتی هم این بیماری، سرِ درمان شدن ندارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، چهاردهمین جلسه کارگروه ساماندهی کاغذ برگزار شد؛ جلساتی که معمولاً هر دو هفته یک بار برگزار می‌شود و کار اصلی آن ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌هایی است که هر کدام به نوعی در امر توزیع و واردات کاغذ نقش دارند. این کارگروه که در مرداد ماه سال ۹۷ در ستاد تنظیم بازار تصویب شد و از ابتدا قرار بود در حوزه کاغذ فعال باشد، به مرور موضوع زینک را هم به گستره وظایفش اضافه کرد. هم اکنون در این کارگروه علاوه بر کاغذ، به فرآیند قیمت‌گذاری توزیع و واردات زینک هم رسیدگی و پیگیری امور در معاونت‌های تخصصی انجام می‌شود. اما چهاردهمین جلسه حاوی نکات جدیدی هم بود.
حسین انتظامی (رئیس کارگروه کاغذ) پس از این جلسه از تشکیل کمیته سه‌جانبه برای بررسی تخلفات بازار سیاه کاغذ خبر داد و گفت: «در همین راستا یک گروه سه‌جانبه متشکل از سازمان تعزیرات، سازمان نظارت و دبیرخانه کارگروه تشکیل شده که به این موضوع رسیدگی می‌کنند و موظف هستند که به توزیع کاغذ وارداتی به ارز دولتی و رسیدن آن به دست مصرف‌کننده اصلی و اینکه کاغذ وارداتی وارد بازار سیاه نشود، رسیدگی کنند.»
احمد ابوالحسنی (رئیس اتحادیه لیتوگرافان و کانون‌های تبلیغاتی تهران) پیش از این جلسه، در گفتگو با ایلنا، با بیان اینکه اولین محموله زینک اواخر فروردین ماه امسال وارد کشور شد، گفت: «سه کانتینر از اولین محموله زینک وارد شده به کشور در بازار پخش و توزیع شده در حالی که کارگروه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از آن خبر ندارد و هیچ تغییری هم در بازار ایجاد نکرده است. این اتفاق در حالی رخ داده که کارگروه از تاجران، تعهدنامه محضری گرفته بود که حق توزیع زینکی که وارد کرده‌اند را ندارند و باید ۱۵ درصد سودشان را بگیرند و کارگروه تعیین کند اجناس بین چه کسانی توزیع شود. اما وقتی می‌بینیم ۱۳۰ هزار زینک در طی دو روز در بازار توزیع شده و به دست افراد نامعلومی رسیده، فکر می‌کنیم لابد این تعهدنامه‌ها هم صوری بوده است.»
حسین انتظامی در پیگیری ایلنا مبنی بر شبهه تخلف یکی از واردکنندگان زینک در توزیع محموله وارداتی پیش از قیمت‌گذاری، درباره چنین اتفاقی اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: این مساله تخلفی است که در کمیته سه‌جانبه و توسط سازمان تعزیرات بررسی می‌شود. اما احمد ابوالحسنی (رئیس اتحادیه لیتوگرافان و کانون‌های تبلیغاتی تهران) این پاسخ حسین انتظامی را «فاجعه» خوانده و به ایلنا می‌گوید: «اینکه ایشان می‌گوید کمیته‌ای متشکل از سازمان تعزیرات، سازمان نظارت و دبیرخانه خود کارگروه برای رسیدگی به تخلفات و بازار سیاه کاغذ و زینک تشکیل شده، فاجعه است. اول باید سراغ کارگروه کاغذ بروند که این بساط را ایجاد کرده‌اند. حالا می‌خواهند خودشان کمیته‌ای درست کنند که به کار چه کسی نظارت کند؟ کمیته‌ای راه بیاندازند که به کار خودشان نظارت کند؟»
این درحالی است که چند روز پیش، سیدعباس صالحی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) در نشستی با تاکید بر اینکه برخورد با متخلفان و دلال‌های حوزه توزیع و واردات کاغذ به طور جدی در حال پیگیری است، گفته بود: «به طور قطع با کسانی که بعد از تشکیل کارگروه ساماندهی کاغذ در این وزارتخانه کاغذ وارد کرده باشد ولی توزیع نکرده باشد و یا به قیمت توزیع نکرده باشد برخورد می‌شود.» هرچند به گفته حسین انتظامی بحث مربوط به تأیید ثبت سفارش‌ها و توزیع و نظارت بر توزیع کاغذ مطبوعات طبعاً بر عهده معاونت مطبوعاتی و در حوزه ناشران مربوط به معاونت فرهنگی است. کارگروه کاغذ نیز هماهنگ‌کننده کلیه دستگاه‌های است که در امر واردات و توزیع کاغذ نقش دارند.» اما احمد ابوالحسنی معتقد است «یکی از مشکلات کنونی صنعت چاپ و نشر، ورود چاپخانه‌های دولتی به این صنعت است.» و ادامه می‌دهد: «اولا اینکه با ارز دولتی و پول بیت‌المال چاپخانه‌های مجهز راه می‌اندازند و رقیب بخش خصوصی می‌شوند. دوم اینکه خودشان جنس مستقیم وارد می‌کنند اما چاپخانه‌داران نمی‌توانند. و مورد سوم اینکه در ارتباط با توزیع کاغذ، سرچشمه را خودشان گرفته‌اند و به کسانی که خودشان می‌خواهند ارز می‌دهند و بر خروجی هیچ نظارتی نمی‌کنند. چند موردی که ورود کرده‌اند مقدار کمی کاغذ را توزیع کرده و مابقی آزاد عرضه شده و هیچ نظارتی وجود ندارد.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آخرین اظهارنظر خود خبر داده بود «در کل سال ٩٧ تا تاریخ ١٥/٢/٩٨ مجموعا ٢٥٩ هزار تن کاغذ در ٥ گروه روزنامه، چاپ و تحریر، رول، بالکی و LWC وارد شده است.» ابوالحسنی نیز می‌گوید «زینک دولتی وارد شده برای سه چهار سال آینده ناشران کافی است.» و ردپای ادامه‌دار شدن این مشکل را در دخالت دولت دنبال می‌کند. رئیس اتحادیه لیتوگرافان و کانون‌های تبلیغاتی تهران با اظهار نگرانی از وضعیت کنونی صنعت چاپ می‌گوید اگر چاپ بخوابد، اقتصاد می‌خوابد و با اشاره به مشکلات دامنه‌داری که می‌تواند در پی تعطیلی واحدهای چاپ بیاید می‌گوید: «چاپ رکن اصلی تولید است؛ کدام جنسی می‌توانید تولید کنید که بسته‌بندی نشود یا نیازی به چاپ نداشته باشد؟» و درباره گستردگی فعالان این عرصه تاکید می‌کند: «تنها در تهران دست‌کم ۵ هزار واحد صنعت چاپ از چاپخانه، لیتوگرافی، لیبل و کارتن و... داریم؛ بین اینها کارخانه‌هایی هستند که ۳۰۰-۴۰۰ کارمند و کارگر دارند که با احتساب خانواده‌هایشان، خانواده بزرگ چاپ و نشر در پایتخت دست‌کم بالغ بر ۲۰۰ هزار نفر می‌شود.»
با اینکه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بارها بر اهمیت کاغذ و نشر تاکید کرده و در آخرین اظهارنظر رسمی خود آن را با کالاهایی اساسی مانند مواد غذایی و دارو مقایسه کرد و گفت: «اهمیت ضرورت این کالا به قدری است که حتی در شرایط جنگی هم به عنوان یک کالای اساسی و استراتژیک به شمار می‌آید.» و حسین انتظامی هم در نشست خبری خود با بیان اینکه «کارگروه ساماندهی کاغذ به توزیع کاغذ نظارت می‌کند»، یادآور شد «این نگرانی که کاغذ با ارز دولتی وارد می‌شود و به دلیل عدم نظارت کافی با قیمت دیگری در بازار عرضه می‌شود، وجود دارد و قابل درک است. بر همین اساس نیز گروه سه جانبه برای نظارت بر توزیع کاغذ وارداتی تشکیل شده است.» اما همچنان التهاب بازار چاپ و کاغذ سر جای خود باقی است. احمد ابوالحسنی می‌گوید: «جالب است زینک وارد کشور شده اما آن را توزیع نمی‌کنند؛ این همه گفتیم علی‌الحساب به لیتوگرافان مقداری زینک بدهید و اتحادیه مسئولیتش را می‌پذیرد اما خیلی راحت می‌گویند نه. قیمت زینک در بازار آزاد ۳۵ هزار تومان بود اما با عدم توزیع و عدم مدیریت، به ۴۵ هزار تومان رسید. یعنی بودجه و ارز کشور خارج شده، جنس وارد شده اما نمی‌گذارند توزیع شود و قیمت زینک بالا رفته است.»
او با بیان اینکه دولت نباید کاری کند که اتفاقی که برای کامیون‌داران افتاد برای صنعت چاپ هم رخ دهد؛ تصریح می‌کند: «چون با اتفاقات کنونی راهی جز تعطیلی صنعت چاپ باقی نمی‌ماند. الان با ۴۰-۵۰ درصد تعطیلی و کم شدن ساعت کاری، برخی هنوز ادامه می‌دهند و برخی به بن بست کامل رسیده‌اند اما اگر همین روند ادامه پیدا کند دیگر صاحب این شغل چیزی برای از دست دادن ندارد. این حرف آقای انتظامی هم که تازه اکنون به فکر تشکیل یک کمیته برای رسیدگی به تخلفات بازار سیاه کاغذ و توزیع آن افتاده‌اند، بسیار ناراحت‌کننده بود.»
طی هفته‌های اخیر بسیاری از روزنامه‌های بزرگ و پرتیراژ کشور تعداد صفحات خود را کم کردند؛ اتفاقی که البته از سال گذشته و با کم‌یاب و حتی نایاب شدن کاغذ پدید آمد و دولت را وادار کرد فکری جدی برای کاغذ بکند و کارگروهی را تشکیل داد که اعضای آن متشکل از نمایندگانی از وزارت صمت، فرهنگ و ارشاد اسلامی، گمرک، وزارت آموزش و پرورش، سازمان نظارت، سازمان تعزیرات و نمایندگان تشکل‌های صنعت چاپ، مطبوعات و ناشران بودند و ماه‌هاست در پی کاهش التهابی هستند که به جان بازار کاغذ و چاپ افتاده است؛ التهابی که به نظر می‌رسد به این زودی‌ها سر تمام شدن ندارد. رئیس اتحادیه لیتوگرافان معتقد است «همانطور که در قضیه کاغذ اثبات شد، تا زمانی که دخالت دولت وجود دارد هیچ اتفاق مثبتی رخ نمی‌دهد اما اگر به نظارت اکتفا کند مشکلات برطرف می‌شود.» این عدم دخالت و اکتفا به نقش نظارتی دولت، راهکاری است که رئیس یکی از اتحادیه‌های اصناف مرتبط با این بحران، ارائه کرده و آن را تنها شاه‌کلید موجود برای خروج از این آشفتگی می‌داند.
