مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی مطرح کرد:
گنجینه هنرهای معاصر قیمتگذاری نشده/ خرید آثار هنری نخواهیم داشت/ اختصاص یک میلیارد تومان برای حمایت از انجمن‌ها
هادی مظفری درباره برنامه‌های هنرهای تجسمی گفت: روند مرمت موزه هنرهای معاصر تهران تا مردادماه ۹۸ به طول می‌انجامد. در عین حال برنامه‌ای برای خرید آثار هنری جدید وجود ندارد. یکی از برنامه‌های آینده شرکت در بینال ونیز است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، هادی مظفری (مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) از جمله هنرمندان خوشنویسی است که از ۱۶ تیر ۱۳۹۷ جانشین مجید ملانوروزی در مرکز هنرهای تجسمی شد. او پیش از این سرپرستی معاونت فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران را عهده‌دار بود و این روزها بعد از پایان یازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، درصدد تدارک امور برای برگزاری سالانه‌های هنرهای تجسمی و تمرکززدایی این عرصه از هنر از تهران و اشاعه آن در سایر شهرها و استان‌های کشور است.
او معتقد است: نظام‌مند گردن عرصه هنرهای تجسمی از جمله مهم‌ترین کارهایی است که در این عرصه انجام شده است. درعین حال شاهد برقراری گفتمانی خوب و در نهایت اعتمادسازی بین فعالان، دست‌اندرکاران و انجمن‌های هنرهای تجسمی بودیم. در ادامه گفتگوی خبرنگار ایلنا را با هادی مظفری می‌خوانید.
ابتدا از تغییراتی که طی سال ۹۷ در عرصه هنرهای تجسمی ایجاد شد، بگویید.
مرکز هنرهای تجسمی در سال ۹۷ شاهد تغییر و تحولاتی بود که در نیمه دوم سال شدت بیشتری به خود گرفت. نظام مند کردن سازماندهی اداره کل هنرهای تجسمی چندین سال بدون تغییر باقی مانده بود که طی سال ۹۷ با نظام‌مند کردن ساختار سازمانی تا حدودی پویاتر شد.
این سازماندهی و تغییر و تحولات را چه در بخش اداری و چه در بخش انجمن‌های تحت نظارت مرکز هنرهای تجسمی شاهد بودیم. حوزه هنرهای تجسمی در ۱۰ رشته خانواده تجسمی نیازمند اعتمادسازی بین فعالان عرصه هنری، هنرمندان و انجمن‌ها، مخاطبان بود. در این راستا مسیر طولانی برای جلب اعتماد و توجه انجمن‌ها و افراد موثر و صاحب نظر طی شد تا بتوانند صحبت‌ها و نظرات خود را عنوان کنند.
همچنین شاهد ایجاد تغییراتی در برگزاری جشنواره هنرهای تجسمی فجر، به عنوان یکی از بزرگترین رویدادهای سالانه این حوزه بودیم که حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. طی سه سال گذشته از دوره هفتم تا دهم جشنواره هنرهای تجسمی فجر، این جشنواره به صورت میان رشته‌ای برگزار شد و تفکیک هنرها برداشته شده بود؛ به این شکل بسیاری از هنرها مانند خوشنویسی، تذهیب، کاریکاتور، عکس و پوستر به حاشیه رانده شده بودند و بخش‌هایی مانند هنرهای جدید، مجسمه و نقاشی پررنگ‌تر شدند. البته با تثبیت بخش‌های دهگانه در یازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، تمامی رشته‌های هنرهای تجسمی به جشنواره بازگشت و شاهد رشد ۳۰۸ درصدی در آمار شرکت‌کنندگان در جشنواره بودیم.
از سوی دیگر جشنواره هنرهای تجسمی فجر طی ده سال گذشته فاقد آیین‌نامه نظام مند برگزاری بود و به عبارتی سند بالادستی برای برگزاری این جشنواره وجود نداشت. این در حالیست که در یازدهمین دوره برگزاری این جشنواره شاهد تدوین سند بالادستی بودیم. این سند کمک می‌کند تا با تغییر داوران و دبیران، مسیر برگزاری جشنواره دچار تغییرات بی‌جهت نشود.
همچنین کار جدی را در عرصه استان‌ها آغاز کردیم و به شدت درصدد تمرکز زدایی هنرهای تجسمی از تهران هستیم. در اداره کل هنرهای تجسمی سه واحد اضافه شد که شامل واحد طرح و برنام، واحد امور استان‌ها و واحد بین‌الملل می‌شود. این واحدها نقش بسزایی در تعیین مسیر آینده هنرهای‌تجسمی خواهند داشت.
در تمام استان‌ها سعی کردیم تا برتری یکی از بخش‌های هنرهای تجسمی را پیدا کنیم؛ به طور مثال مرکزیت نقاشی را در استان گیلان و مازندران، مرکزیت سفال و سرامیک را در سیستان و بلوچستان، مرکزیت گرافیک را در فارس و شیراز، مرکزیت عکاسی را در تبریز، مشهد و آبادان و مرکزیت هنرهای جدید را در یزد در نظر گرفتیم. درصدد هستیم تا سایر استان‌ها را نیز در حوزه‌های مختلف هنرهای تجسمی فعال کنیم.
اتفاق مهم‌تری که در عرصه هنرهای تجسمی نیز شاهد بودیم این است که با همه انجمن‌های هنرهای تجسمی قراردادهای حمایتی امضا شد تا برنامه‌های سالانه خود را به اجرا برسانند و مورد حمایت مرکز هنرهای تجسمی قرار گیرند. مبلغ این قرادادها بیش از یک میلیارد تومان است.
لازم به ذکر است که این رقم در سال ۹۶، فقط ۵ میلیون تومان بود، در حالی که در سال ۹۷ این رقم به یک میلیارد و صد میلیون تومان رسید. تاکنون بخشی از این مبلغ به انجمن‌هایی که موفق شدند رویدادهای هنری سالانه خود را برگزار کنند پرداخت شده است. به طور مثال طی سال ۹۷ شاهد برگزاری ده روز با عکاسان، جایزه سرو نقره‌ای، نشان آبان، دوسالانه خوشنویسی و... بودیم و انجمن عکاسان، انجمن خوشنویسان، انجمن گرافیک، انجمن سفال و سرامیک، انجمن تصویرگران از جمله انجمن‌های هنرهای تجسمی هستند که با برگزاری رویدادهای سالانه خود در سال ۹۷ موفق شدند از حمایت‌های مالی مرکز هنرهای تجسمی بهره‌مند شوند.
در نخستین ماه‌هایی که به عنوان مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شدید به این نکته اشاره داشتید که در طول سال، شاهد برگزاری ۸۳ فعالیت در عرصه هنرهای تجسمی هستیم که بیشتر آنها جشنواره هستند که این امر اتفاق خوب نیست حتا سیدمجتبی حسینی (معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) نیز تاکید داشت: امروزه ما در رشته‌های مختلف با تهدید جشنواره‌زدگی مواجه هستیم و جشنواره زدگی یک تهدید جدی است که ضرورت دارد درباره آن فکر شود. اما چندی پیش شما در صحبت‌هایی از برگزاری «سالانه هنرهای تجسمی»، توسط انجمن‌ها در تهران و شهرستان‌ها خبر دادید و مطرح کردید: «سالانه هنرهای تجسمی ایران» از برنامه‌های انجمن‌های هنری است که با حمایت اداره کل هنرهای تجسمی و ادارات کل استان‌ها به صورت منطقه‌ای و با رویکرد و تاکید بر مزیت و پتاسیل هنری هر منطقه در رشته‌ها و گرایش هنری خاص در شهرهای مختلف ایران برگزار می‌شود.
باتوجه به آنکه در عرصه هنرهای تجسمی شاهد برگزاری دوسالانه‌های تجسمی هستیم و از دیگر سو شما از ساماندهی برگزاری جشنواره‌ها خبر داده بودید، آیا برگزاری سالانه هنرهای تجسمی، نقص صحبت‌های خودتان نیست؟
دوسالانه‌های هنرهای تجسمی برنامه‌های رقابتی و مسابقه‌ای هستند که توسط انجمن‌ها به صورت تخصصی برگزار می‌شود. به طور مثال شاهد برگزاری دوسالانه خوشنویسی در سال ۹۷ بودیم و در سال ۹۸ شاهد برگزاری دوسالانه مجسمه‌سازی خواهیم بود و در سال ۹۹ نیز دوسالانه نقاشی برگزار می‌شود.
این در حالی است که سالانه هنرهای تجسمی، تجمیع تمام برنامه‌های خرد و کوچک است که توسط انجمن‌های هنرهای تجسمی در طول سال برگزار می‌شد. به انجمن‌ها گفتیم تا نیاز و خواسته سالانه هنرهای تجسمی را خودشان مشخص کنند. به طور مثال برای انجمن عکاسان شاهد برگزاری ۱۰ روز با عکاسان هستیم و انجمن گرافیک جایزه سرو نقره‌ای را در نظر گرفته است. انجمن سفال و سرامیک، نمایشگاه انبساط را به عنوان رویداد سالانه خود مد نظر قرار داده. در عین حال بخش عمده‌ای از کار در حوزه پژوهشی و علمی خواهد بود و مباحث رقابتی مدنظر قرار نمی‌گیرد.
از این پس، هر رویداد هنرهای تجسمی چه در تهران و چه در استان‌ها برگزار شود، عنوان سالانه را خواهد داشت. این سالانه‌ها در تهران و استان‌های مختلف ممکن است هر سال به یک رشته خاص از هنرهای تجسمی اختصاص یابد، اما جنبه مسابقه و رقابتی نخواهد داشت تا تداخلی با دوسالانه‌های هنرهای تجسمی نداشته باشد
به طور مثال، در سال ۹۸ شاهد برگزاری رویداد مهمی تحت عنوان مجسمه‌های نمکی تالاب کجی نمک‌زار نهبندان خراسان جنوبی خواهیم بود. این رویداد، سالانه مجسمه‌سازی در سال ۹۸ است و درعین حال شاهد برگزاری دوسالانه مجسمه‌سازی نیز خواهیم بود.
هرچند رویداد مجسمه‌های نمکی یک رویداد محلی خواهد بود اما به عنوان یکی از سالانه‌های هنرهای تجسمی برگزار می‌شود. از این پس، هر رویداد هنرهای تجسمی چه در تهران و چه در استان‌ها برگزار شود، عنوان سالانه را خواهد داشت. این سالانه‌ها در تهران و استان‌های مختلف ممکن است هر سال به یک رشته خاص از هنرهای تجسمی اختصاص یابد، اما جنبه مسابقه و رقابتی نخواهد داشت تا تداخلی با دوسالانه‌های هنرهای تجسمی نداشته باشد. ممکن است در یک سال شاهد برگزاری ۶ سالانه در عرصه هنرهای تجسمی باشیم ممکن است ۱۰ سالانه برگزار شود. برگزاری این سالانه‌ها به نیاز و تقاضای انجمن‌های هنرهای تجسمی بستگی دارد.
سال‌هاست شاهد فعالیت موزه‌های مختلف در ایران هستیم. مرکز هنرهای تجسمی نیز چندین موزه در قالب موزه هنرهای معاصر در شهرهای مختلف مانند تهران، کرمان، اهواز و اصفهان دارد. با توجه به فعالیت موزه‌ها آیا در دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جای خالی مرکز اداره موزه‌ها احساس می‌شود؟ از وضعیت موزه‌های هنرهای معاصر برایمان بگویید.
شاید در آینده این نیاز بیشتر احساس شود چراکه وزارت ارشاد در حال ساخت تعداد زیادی از موزه‌های هنرهای معاصر در شهرهای مختلف مانند تبریز است، که البته ساخت آنها به این مرحله ۱۰ تا ۵۰ درصد پیشرفت است. زمانی که ساخت این موزه‌ها به اتمام برسد و تعداد آنها قابل توجه شود آن زمان است که جدی‌تر می‌توان راه‌اندازی مرکز اداره موزه‌ها را دنبال کرد.
در این میان، به جز موزه هنرهای معاصر اهواز که دارای مشکلات حقوقی است، برنامه‌ریزی‌های جدی برای سایر موزه‌های هنرهای معاصر داریم. در عین حال شاهد برگزاری جشنواره‌هایی مانند جشنواره هنرهای تجسمی فجر در موزه‌های هنرهای تجسمی مانند آبادان هستیم. در عین حال رویدادهای بین‌المللی تجسمی در این موزه‌ها برگزار می‌شود.
همچنین، کار مرمت آثار موزه هنرهای معاصر کرمان با همکاری استانداری کرمان را آغاز کردیم. امیدوار هستیم مرمت آثار در سال ۹۸ به اتمام برسد.
بارها درخصوص وضعیت مرمت موزه هنرهای معاصر تهران سوالاتی مطرح شده و هنوز پاسخ مشخصی از شرایط مرمت این موزه عنوان نمی‌شود. روزی که پروژه آغاز شد، مسئولان اعلام کردند که اتمام آن ۵ تا ۶ ماه به طول می‌انجامد، این درحالی است که اکنون حدود یک سال از آغاز مرمت می‌گذرد و همچنان کار پایان نیافته. حتا بنابر گفته‌های شما، قرار بود در اردیبهشت ماه ۹۸ شاهد گشایش موزه و پایان پروژه مرمت باشیم که با توجه به شرایط موجود، این مهم نیز محقق نخواهد شد. آخرین پیش‌بینی شما برای اتمام پروژه مرمت موزه هنرهای معاصر تهران، چه زمانی است؟
امیدوار هستیم تا، تابستان سال ۹۸ احتمالاً در مرداد ماه مرمت موزه هنرهای معاصر تهران به اتمام برسد. با وجود آنکه قول‌هایی برای اتمام مرمت این موزه تا پایان اردیبهشت داده بودیم اما هنوز انجام سه کار مهم باقی مانده است که از آن جمله می‌توان به جابجایی مخزن، مکانیکال و الکتریکال کردن موزه اشاره کرد که باید انجام شود چراکه اگر این کارها انجام نشود ممکن است به روند بازسازی موزه آسیب برساند.
چندی پیش شاهد بحث‌هایی درخصوص واگذاری موزه هنرهای معاصر و مناقشاتی درخصوص مالکیت آثار هنری بین وزارت ارشاد و سازمان میراث بودیم، این مباحث به کجا رسید؟
این پرونده کاملا بسته شده است. بر اساس قانون جدید که به تصویب رسید مسئولیت تمامی آثار موزه هنرهای معاصر یعنی آثاری که طی یکصد سال اخیر تولید و خلق شده‌اند برعهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. آثاری که با قدمت تاریخی و با ثبت تاریخی صورت گرفته است با سازمان میراث فرهنگی خواهد بود. بنابراین می‌توانیم بگوییم که مالکیت و مسئولیت تمام آثاری که در موزه هنرهای معاصر تهران و سایر موزه‌های هنرهای معاصر نگهداری می‌شود برعهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود. تمام آثاری که در موزه‌های هنرهای معاصر نگهداری می‌شود مربوط به صد سال اخیر هستند در عین حال بیشتر آثار طی ۵۰ سال گذشته خلق شده‌اند.
در تمام گنجینه‌های موزه‌های هنرهای معاصر چند اثر و تابلو وجود دارد که امکان نمایش عمومی آنها وجود ندارد؟
تعداد این آثار بسیار محدود است شاید بتوان گفت فقط پنج اثر است که امکان نمایش عمومی ندارند.
به وجود موانع حقوقی در خصوص موزه هنرهای معاصر اهواز اشاره داشتید. مناقشات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این خصوص به کجا رسید؟
نامه‌ای برای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه کرده‌ایم و موارد حقوقی و مسائلی که در خصوص موزه هنرهای معاصر اهواز وجود دارد را اعلام کردیم. در حال حاضر نیز منتظر پاسخ و تصمیم نهایی وزیر برای این مشکل هستیم.
در نخستین کنفرانس خبری خود وعده‌هایی برای ایجاد سامانه اینترنتی ثبت آثار موزه، مستندسازی آثار گنجینه ارائه دادید. اکنون که بیش از ۹ ماه از حضور شما در سمت مدیرکل هنرهای تجسمی می‌گذرد، چه اتفاقاتی در این خصوص رخ داده؟
باید بگویم یکی از کارهایی که در ابتدای سال ۹۸ رونمایی خواهیم کرد، رونمایی از بانک اطلاعاتی موزه هنرهای معاصر تهران خواهد بود. این کار به اتمام رسیده و آماده رونمایی است.
آیا تاکنون آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر را قیمتگذاری و ارزشگذاری کرده‌اید؟
خیر با توجه به آنکه این آثار قابل فروش نیست و از جمله سرمایه‌های ملی جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آیند تاکنون قیمتگذاری نشده. نیازی به این کار وجود ندارد؛ چرا که ممکن است ارزیاب‌های مختلف داخلی و خارجی، قیمت‌های مختلف را مد نظر قرار دهند اما از آنجا که قصد حراج و فروش این آثار را نداریم نیازی به قیمتگذاری نمی‌بینیم.
آیا مرکز هنرهای تجسمی قصد دارد نمایشگاه‌هایی در عرصه ارائه آثار هنرهای معاصر در سایر کشورها برگزار کند؟
به محض آنکه مرمت و بازسازی موزه هنرهای معاصر به اتمام برسد شاهد برگزاری نمایشگاه‌های متعدد خواهیم بود چرا که برنامه‌های یک سال آینده موزه هنرهای معاصر بسته شده است. اخبار برگزاری نمایشگاه‌ها در عرصه حوزه بین الملل را در نشست خبری که ابتدای سال ۹۸ برگزار خواهیم کرد اعلام می‌کنیم. در این میان شرکت در بینال ونیز را در پیش خواهیم داشت.
با توجه به آن که موزه‌هایی که تحت نظارت مرکز هنرهای تجسمی هستند تحت عنوان موزه‌های هنرهای معاصر فعالیت می‌کنند آیا قصدی برای خرید آثار جدید در عرصه هنرهای معاصر دارید؟
خیر. به آن معنا خرید آثار هنری نخواهیم داشت؛ چرا که ظرفیت خرید آثار تکمیل شده. امیدوار هستیم در سال آینده با برگزاری نشست شورای خرید آثار موزه هنرهای معاصر اطلاعات کامل در این خصوص منتشر شود. قطعاً در سال آینده آثاری خاص که دارای ویژگی‌های خاص هستند می‌توانند در موزه هنرهای معاصر به نمایش گذاشته شوند.
ارتباط مرکز هنرهای تجسمی با بانک‌ها و موسساتی که خواهان خرید آثار هنری هستند چگونه است؟
آثاری که مربوط به مرکز هنرهای تجسمی در موزه هنرهای معاصر و جمهوری اسلامی است قابل خرید و فروش نیست. در عین حال مشاوره خرید و فروش آثار هنری برعهده گالری‌داران است. مرکز هنرهای تجسمی به عنوان حامی گالری‌ها در صدد صدور مجوز و نظارت بر فعالیت آنها برمی‌آید. بستر ایجاد آرت فرها، نمایشگاه و فروش آثار هنری برعهده ما خواهد بود اما عملیاتی کردن آن و ارائه مشاوره به خریداران برعهده گالری‌داران است.
بر اساس آماری که شما اعلام کرده‌اید در تهران ۲۶۱ گالری با مجوز فعالیت دارند و البته ۲۷۳ گالری نیز در سایر شهرهای ایران مجوز دارند. این در حالی است که از مجموع ۵۳۰ گالری که از وزارت ارشاد مجوز گرفته‌اند، حدود ۶۰ درصد آنها به نوعی در حوزه هنر فعال هستند. البته فقط ۱۰ درصد از گالری‌های هنری در ایران فعال هستند. در این میان طی سال گذشته شاهد مناقشاتی بین شهداری‌ها و پلمپ برخی از گالری‌ها بودیم. دراین خصوص برایمان توضیح دهید.
در سال ۹۷ درصد ساماندهی فعالیت گالری‌داران برآمدیم. در این میان نشست‌های خوبی با گالری‌دارها برگزار کردیم و در نهایت شاهد شکل‌گیری انجمن صنفی نگارخانه‌داران بودیم. البته تعطیل شدن یک یا دو گالری را نمی‌توان به تمام گالری‌ها تعمیم داد؛ چراکه موارد شخصی بودند که به گالری خاص اختصاص داشتند و مجوزهای لازم را از شهرداری منطقه دریافت نکرده بودند. اگر یک قانون جدید تصویب شود و اعلام کند که تمام گالری‌هایی که در فضای مسکونی فعالیت می‌کنند باید تعطیل شوند آنگاه است که با یک مناقشه جدی روبرو خواهیم شد و آن را پیگیری خواهیم کرد تا عملیاتی نشود.
