تعریفی از بحران در میراث فرهنگی وجود ندارد/ هیچیک از مسئولان به درخواست کمک‌‌ها پاسخ نداد

به گزارش خبرنگار ایلنا، اعلام آماده‌باش مدیریت بحران خوزستان در خصوص وقوع بارندگی و سیل موضوعی است که در سال آبی جدید به یکی از خبرهای مهم تبدیل شده است. مسئولین محلی و استانی هم هر کدام با تمام امکانات خود سعی در حفاظت از مال و جان مردم تلاش نموده‌اند، اما متاسفانه تاکنون در میان این خبرها هیچگاه به حفاظت اضطراری محوطه‌ها و بناهای تاریخی موجود در سطح استان در مقابل بارش‌های سنگین امسال پرداخته نشده و حفاظت از این آثار حتا در درجه اهمیت دوم و سوم کاری قرار نمی‌گیرد.

امین درویشی (دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش) با بیان این صحبت‌ها، ادامه داد: طی روزها و هفته‌های گذشته که با بارندگی شدید در خوزستان و شوش روبه رو بودیم، هیچ فعالیت خاصی از سوی مسئولان برای حفاظت از میراث فرهنگی و آثار تاریخی انجام نشد.

یکی از مهمترین آثاری که در استان خوزستان به لحاظ تاریخی جایگاه ویژه‌ای در سطح ملی و بین‌المللی دارد معبد چغازنبیل است. مواد و مصالح بکار رفته در این بنا عمدتاً از خشت و آجر با ملات گل است که در مقابل بارندگی و رطوبت بسیار آسیب‌پذیر هستند.

درویشی با اشاره به آنکه پایگاه میراث جهانی چغازنبیل به عنوان متولی حفاظت از این اثر منحصر بفرد تنها به صورت فصلی و با تعداد محدودی افراد به حفاظت اولیه برخی نقاط بنا پرداخته و به صورت سطحی دست به مرمت می‌زند، گفت: حال با توجه به حجم بالای باران در سال ۹۷ و تغییر میزان بارندگی نسبت به سال‌های گذشته و ایجاد رطوبت بالا در بنا، بیم آن می‌رود که چغازنبیل دچار صدمات جبران ناپذیری شود. درست است حفاظت از جان و مال مردم از امور بسیار مهم کشور به حساب می‌آید؛ اما همین آثار نیز جزیی از دارایی‌های همان مردم است که تخریب آنها سبب از میان رفتن سرمایه‌های ملی خواهد شد، از این رو باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش در ادامه با طرح چند سوال گفت: آیا تاکنون پایگاه میراث جهانی چغازنبیل با پایش دقیق آسیب‌ها، اقدام حفاظتی موثر در جهت رفع بحران‌های ناشی از بارندگی انجام داده است؟ آیا هیچ یک از مسئولین استانی، حفاظت از داشته‌های فرهنگی مانند چغازنبیل را به عنوان یک سرمایه ملی و جهانی در دستور کار قرار داده‌اند؟

عاطفه رشنویی (مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل) با اشاره به آنکه بر اثر شدت بارندگی‌های اخیر، بخش‌هایی از دیواره‌ها و گوشه‌های مرمتی بنای چغازنبیل فروریخته بود، گفت: در قله زیگورات با وجود آنکه تمام سطح را گاهگل کرده بودیم و آماده بارش باران بودیم اما به دلیل شدت بارش، حفره‌هایی ایجاد شده بود که اگر آن را نمی‌پوشاندیم، منجر به فاجعه می‌شد.

او ادامه داد: مجموعه آرامگاهی در قسمت شرق مجموعه چغازنبیل حد فاصل حصار دوم و سوم قرار دارد که بخش‌هایی از حصار دوم ریخته بود که اکنون اندود و مرمت شده‌است. در این میان حصار اول، حصار دوم و حصار سوم نیز دچار ریختگی اندود و دیواره‌های مرمتی شده بودند که در حال حاضر همه آنها مرمت شده است.

رشنویی با تاکید برآنکه درست است که رسالت سازمان میراث فرهنگی حفاظت از آثار تاریخی است اما برای این کار بودجه بسیار محدودی دارد که به سختی نیاز حفاظت این تعداد از آثار را تامین می‌کند، گفت: وقتی بارندگی با این شدت اتفاق می‌افتد، ارگان‌های دیگر می‌توانند به کمک میراث فرهنگی بیایند و آن را مورد حمایت قرار دهند تا بتوانیم مسائل پیش آمده را کنترل کنیم تا بیش‌تر نشود.

او معتقد است: ارگان‌هایی مانند مدیریت بحران در استانداری، اعتباراتی برای اتفاقات غیرمترقبه دارد. آنها می‌توانند اتفاقاتی که در چغازنبیل به دلیل بارندگی شدید می‌افتد را به عنوان یک اتفاق غیرمترقبه در نظر بگیرند و از اعتبارات موجود به حفاظت و مرمت آن اختصاص دهند.

به گفته مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل، از آنجا که این سایت یک بنای خشت و گلی است، ناگزیر از این خرابی‌هاست و نمی‌توان گفت چرا تخریب شده‌است و میراث فرهنگی کوتاهی کرده‌؟ چراکه شرایط اینجا اینگونه است و باید حمایت مالی داشته باشد تا قبل از بارندگی، حین بارندگی و بعد از بارندگی بتواند نیروهای خود را افزایش دهد و با سرعت و قدرت بیشتری کار خود را ادامه دهد نه آنکه با همان روالی پیش رود که طی سال‌های گذشته بدون بارندگی پیش رفته است.

رشنویی با تاکید برآنکه این محوطه جهانی زیر نظر اداره کل میراث فرهنگی خوزستان و در نهایت معاونت میراث فرهنگی کشور فعالیت می‌کند، گفت: پایگاه جهانی چغازنبیل نمی‌تواند برای دریافت بودجه‌ و حمایت‌ها در شرایط بحرانی به صورت مستقل با استانداری یا فرمانداری وارد مذاکره شود از این رو نیاز است تا اداره کل میراث فرهنگی و سازمان میراث فرهنگی وارد عمل شوند.

او ادامه داد: از آذرماه سال جاری که بارندگی‌ها شروع شد و پیگیر پیش‌بینی وضع هوا بودیم، با نخستین بارندگی و میزان خرابی‌ها، مکاتباتی با اداره کل میراث فرهنگی خوزستان، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و فرمانداری شوش انجام دادیم و عنوان کردیم که دچار بحران هستیم و باید کمک‌هایی صورت گیرد اما تاکنون به هیچیک از نامه‌های ما پاسخ داده نشده.

مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل با تاکید بر آنکه به دنبال مقصر نیست، گفت: هنوز سازو کار رسیدگی به میراث فرهنگی در شرایط  بحرانی تعریف نشده است. درست که برای مدیریت بحران استان، در مرحله نخست، جان و مال مردم و بعد روستا و کشاورزی مهم است اما متوجه نیستند که اگر گوشه‌ای از یک سایت تاریخی خشتی، فرو ریزد و به آن رسیدگی نشود، تا نوروز و بعد از سه بارندگی، همه آن بنا فرو خواهد ریخت. درواقع تعریفی از بحران در میراث فرهنگی وجود ندارد. مسئولان باید به این موضوعات توجه داشته باشند و در ستاد بحران، سازو کاری برای میراث فرهنگی هم در نظر گرفته شود.