مرگ، عباس کیارستمی را از یاد ما نبرده است/ سینماحقیقت ناگهان تصمیم به حذف مستند از جشنواره گرفت

به گزارش خبرنگار ایلنا، «احسان ناجی» کارگردان مستند بلند «و کیارستمی ادامه دارد» است که این روزها در سینمای هنر و تجربه در حال اکران است، مستندی با ارجاع به آثار عباس کیارستمی و از دید آدم‌های محلیِ منطقه‌ای است که این فیلم‌ساز، سه فیلم مهم کارنامه کاری‌اش را در آن ساخته و او را به دنیا شناساند.

ناجی درباره تولید این مستند گفت: ما همان‌طور که در فیلم بارها گفته می‌شود ٨ روز پس از درگذشت آقای کیارستمی فیلم‌برداری را آغاز کردیم و تا چهار ماه بعد پروسه ضبط طول کشید. به صورت هم‌زمان تدوین هم می‌کردیم که البته پس از پایان فیلم‌برداری حدود سه ماه دیگر تدوین ادامه پیدا کرد تا به نسخه نهایی برسیم.

سینماحقیقت ناگهان تصمیم به حذف مستند از جشنواره گرفت

این مستندساز درباره طولانی شدن فاصله میان ساخت و آماده‌سازی مستند و اکران آن گفت: سال ٩٦ فیلم را به جشنواره سینما حقیقت ارسال کردیم و دبیرخانه جشنواره روی سایتش و در خبرهایی که برای ثبت‌نام فیلم‌ها ارسال می‌کرد چند مانور خبری روی این مستند داد و حتی تصویر سایت جشنواره عکسی از مرحوم حسین رضایی در یکی از پلان‌های فیلم ما بود؛ اما در کمال تعجب فیلم در جشنواره پذیرفته نشد تا اینکه در سال ٩٧ فیلم را به گروه هنروتجربه دادیم که در همان شورای اول، نوبت اکران گرفت و اکنون روی پرده است.

این کارگردان سینما و تئاتر با بیان اینکه «به هیچ عنوان جشنواره به ما توضیحی نداد که چرا ناگهان تصمیم‌شان در مورد فیلم تغییر کرده است» گفت: به نظر می‌رسد در جشنواره سینما حقیقت به صورت مداوم تنها یکسری اسامی تکراری حضور دارند که در کمال تعجب تعدادی از آنها کارمند سازمان‌های سینمایی هستند و با بودجه همان‌جا هم فیلم‌شان را تولید می‌کنند.

مرگ، عباس کیارستمی را از یاد ما نبرده است

او همچنین در پاسخ به این سوال که چرا در این فیلم از هیچ تصویری از خود عباس کیارستمی استفاده نکرده است؟ گفت: اول اینکه ایده فیلم بعد از درگذشت کیارستمی در ذهن من شکل گرفت و دوم اینکه خودم نیز راغب نبودم تا از تصاویر آرشیوی استفاده کنم چون قصدم این بود که بگویم حتی در نبود مادی وی، حضور معنوی و تفکرش در زندگی این نابازیگران و هنرمندان ادامه دارد.

ناجی با بیان اینکه «فرهیختگان زیادی از بین ما رفته‌اند اما تعداد کسانی که مرگ‌شان، حضورشان را از یاد ما نبرده خیلی کم هستند؛ همچون کیارستمی» گفت: همانطور که در فیلم می‌بینیم، آدم‌های تنهایی هستند که همچون محمدرضا پروانه (راننده آژانس)، هر روز از کنار این لوکیشن‌هایی که عباس کیارستمی در آنها فیلم ساخته می‌گذرند و با خاطره کیارستمی زندگی می‌کنند، پس هنوز کیارستمی در زندگی کسی مانند پروانه ادامه دارد.

تفکر عباس کیارستمی در بین همه مخاطبان سینمای او ادامه دارد

او همچنین یادی از مرحوم حسین رضایی کرد و گفت: جای او بسیار در اکران‌های این فیلم خالی‌ست؛ رضایی با اینکه مدت‌ها بود که دیگر در رستم‌آباد سکونت نداشت، اما تمام جزئیات اتفاقات و لوکیشن‌ها را مثل روز اول در خاطر سپرده بود.

کارگردان مستند «و کیارستمی ادامه دارد» یادآور شد: فارغ از این شخصیت‌ها، مسئله دیگر به خود من بر‌می‌گردد که هیچ‌گاه حتی یک‌بار هم عباس کیارستمی را از نزدیک ندیده بودم و از این افتخار محروم ماندم.

ناجی با بیان اینکه «من نه تنها شاگرد کیارستمی نبودم بلکه حتی یک سلام و علیک هم با ایشان نداشته‌ام» گفت: اما معتقدم تفکر عباس کیارستمی در بین همه مخاطبان سینمای او ادامه دارد.

فیلم‌های کیارستمی تاریخ انقضا ندارند

او با تاکید بر اینکه «فیلم‌های کیارستمی تاریخ انقضا ندارند و در هر سنی که آن را ببینید، چیز تازه‌ای دستگیرتان می‌شود» گفت: روزی در یکی از اکران‌ها، دختر خانمی حدودا ۱۶ ساله سراغ من آمد و از تعصبش به عباس کیارستمی و سینمای او گفت و برای ساخت این فیلم از من تشکر کرد. من در تمام مدت که او صحبت می‌کرد به این فکر می‌کردم که چطور فردی با این سن و سال فیلم‌های کیارستمی را دنبال کرده و او را آنقدر دوست داشته است.

ناجی با بیان اینکه نمی‌خواستم «و کیارستمی ادامه دارد» شبیه فیلم‌های مستند دیگری که درباره این فیلم‌ساز ساخته شده باشد، گفت: فکر کردم حالا که عباس کیارستمی حضور مادی ندارد، چطور می‌توانیم او را از طریق آدم‌های دیگر بشناسیم؟ مثلاً در سکانس پایانی فیلم حتی آرامگاه او را نشان دادیم که بگوییم او وجود خارجی ندارد، اما تفکرش در تمام این آدم‌هایی که گرد هم آمده‌اند، هنوز هست.

او یادآور شد: البته در کنار این موضوع، از تصاویر فیلم‌های مختلف کیارستمی در این مستند استفاده کردم.

یکی از نکات اصلی این مستند پرداختن به تغییر است

ناجی در پاسخ به این سوال که چرا روایتی شخصی از خود به فیلم اضافه نکرده تا بیانگر این باشد که برای چه هدفی این مستند را می‌سازد و عازم این سفر می‌شود، گفت: من واقعا دوست ندارم که جلوی دوربین مستندهایم حاضر شوم مثلا در فیلم مستندی که اخیراً تحت عنوان «نواب جنوب»، ساخته‌ام هم شما هیچ تصویری از من را نمی‌بینید.

کارگردان مستند «و کیارستمی ادامه دارد» تصریح کرد: البته در این فیلم و به خصوص در نیمه ابتدایی آن، حضور من به‌عنوان نیروی محرک کاراکترها دیده می‌شود؛ در واقع اگر من به شخصیت‌ها جهت نمی‌دادم و چیزی نمی‌پرسیدم، آنها هیچ چیزی نمی‌گفتند.

ناجی در پاسخ به این سوال که چرا تلاش نکرده تا در غیاب مرحوم حسین رضایی، تصویری از «طاهره لادانیان» دیگر بازیگر فیلم کیارستمی در مستند استفاده کند، گفت: خیلی تلاش کردم اما موفق نشدم؛ خود ایشان را که نمی‌شد دید، چند بار برای او پیغام فرستادم ولی متاسفانه گویا همسرش اجازه نداد تا در فیلم حضور یابد.

ملاقات با پخش‌کننده‌ها به اندازه دیدن تهیه‌کننده‌ها سخت شده است

او با اشاره به تلاشی که برای نشان دادن تغییرهای «کوکر» و آدم‌های آن به‌عنوان لوکیشن اصلی فیلم کیارستمی در این مستند داشته، گفت: چون یکی از نکات اصلی این فیلم پرداختن به تغییر است. نکته‌ای که برای خود کیارستمی مهم بود و می‌گفت وقتی از خانه بیرون می‌آیی و می‌بینی همه جا سفید شده یا زرد، گویای تغییر فصل و یک تغییر مهم در طبیعت است.

کارگردان «و کیارستمی ادامه دارد» همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در پروسه ساخت این مستند با مشکل یا مانعی جدی مواجه شده است، یا خیر، گفت: مشکلی وجود نداشت اما برایم جالب بود که ما نزدیک به دو سال از عمرمان را روی این فیلم گذاشتیم و البته که لذت بردیم اما خیلی‌ها به‌جای اینکه فیلم را نقد کنند یا انرژی مثبت بفرستند، تلاش کردند بگویند که تو به عنوان فیلم‌ساز این مستند، کار خاصی انجام نداده‌ای و این تجربه را خیلی‌ها داشته‌اند!

ناجی با بیان اینکه «ضمن اینکه برای پخش بین‌المللی فیلم هم ما هنوز کارشناس خاصی را پیدا نکرده‌ایم» گفت: به نظر می‌رسد این روزها ملاقات با پخش‌کننده‌ها به اندازه دیدن تهیه‌کننده‌ها سخت شده است!