برگزاری نشست خبری جشنواره تئاتر فجر با انتقاد به خنثی بودن آثار انتخابی و عدم رعایت اساسنامه/ مانند کارکنان بورس هر روز قیمت ارز را چک می‌کردیم
نشست خبری سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، با انتقادهای تند خبرنگاران نسبت به موارد متعددی همراه بود.
گزارش خبرنگار ایلنا، نشست خبری سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، با انتقادهای تند خبرنگاران نسبت به موارد متعددی همراه بود. اعتراض به خنثی بودن آثار انتخاب شده و حذف چند اثر کارگردان‌های باتجربه از این دوره، افزایش تعداد آثار مهمان از ۱۵ به ۲۳ و حضور آثاری در بخش ایران دو که تجربه اجرایی نداشتند و نیز عدم حضور خبرنگاران در رونمایی از پوسترهای جشنواره ازجمله مهم‌ترین انتقادهای این نشست بود.
این نشست پیش از ظهر امروز (۱۶ بهمن) با حضور نادر برهانی‌مرند دبیر جشنواره، سعید اسدی دبیر بخش بین‌الملل و دبیران سایر بخش‌ها در مجموعه تئاترشهر برگزار شد.
نادر برهانی مرند در ابتدای نشست به ارائه آماری از اتفاقاتی که در این مدت در جشنواره رخ داده پرداخت و گفت: در بخش نمایشنامه‌نویسی با بیش از ۵۰۰ اثر مواجه شدیم برای همین اعلام نتایج این بخش به ناچار به تاخیر افتاد. تمهیدی که در داوری اندیشیدیم این بود که همه اسامی از نمایشنامه‌ها پاک شود و مصمم بودیم این اتفاق بیفتد. با اینکه این موضوع حتی به داوران کمی برخورد اما هدف‌مان مهم‌تر از هر چیز دیگری بود و نتیجه خوبی هم گرفتیم به طوری که اکنون با اعلام اسامی کاندیداها با نمایشنامه‌نویسانی روبرو هستید که در این حوزه خیلی هم آشنا نبودند.
دبیر جشنواره تئاتر فجر با بیان اینکه بلافاصله پس از اعلام نامزدها، نشست‌های نمایشنامه‌نویسی و نمایشنامه‌خوانی کاندیداها اتفاق افتاد، گفت: در اولین نشست سنت جدیدی را بنا گذاشتیم که باب گفتگوی داوران و شرکت کنندگان اتفاق بیفتد که درباره کاستی‌ها و نقاط قوت صحبت کنند و در اولین نشست این گفتگو اتفاق افتاد.
برهانی‌مرند با بیان اینکه جشنواره فجرهای استانی با تدبیر اتابک نادری به شایستگی برگزار شد و طی ده روز ۱۴ برگزیده تورهای تئاتر را در هفت استان برگزار کردند، گفت: در این دوره، برعکس سال‌های گذشته ۱۴ استان برای میزبانی فجر استانی اعلام آمادگی کردند.
او با بیان اینکه «جشنواره‌های فجر استانی تنها جایگزین جشنواره منطقه‌ای نیست و باید به طور مستقل به آن فکر شود، خصوصا که معتقدم این سهم تئاتر استان‌هاست» گفت: سال‌ها پیش این تمایل بود که گروه‌های تهرانی به تور استان‌ها بروند اما اگر در درازمدت دنبال این هستیم که در برخی استان‌ها شردیط تئاتر به استاندارد کافی برسد باید تئاتر سایر شهرستان‌ها تور کشوری برگزار کنند و فجر استانی هم در این زمینه اهرم مهمی است که باید در برنامه‌ریزی آن تجدیدنظر کنیم.
دبیر این دوره از جشنواره یادآور شد: مدت ده ماه از روزی که در دبیرخانه مستقر شدیم، می‌گذرد و در این مدت ویترین جشنواره برایمان مهم بود و تدارکی دیدیم که هم تشریفات جشنواره مهم باشد هم هویت بصری آن در شان چهل سالگی انقلاب اسلامی باشد. در همین راستا برایمان دغدغه بود که پوستری طراحی کنیم که بیشترین مقبولیت را نزد اهل نظر داشته باشد. امسال بین دو پوستر اختلاف نظر داشتیم و به نتیجه رسیدیم چه اشکالی دارد دو طرح پوستر داشته باشیم و با یک چهل سالگی که حاصل آن سه پوستر اصلی بود. هرچند رونمایی آن با حاشیه مواجه شد اما دیدیم چند ایونت پیش‌رو داریم و با جشنواره فیلم فجر مواجهیم برای همین تصمیم گرفتیم در خود دبیرخانه و در فضایی محدود آن را رونمایی کنیم. اما با انتقادهایی مواجه شدیم که فکر می‌کنم کاش اهالی رسانه بیشتر درباره پوسترها اظهارنظر می‌کردند تا در مورد حاشیه‌ها.
برهانی‌مرند ادامه داد: تدارکی دیدیم تا تمام اقلام تبلیغاتی‌مان از کتاب‌ها و پوستر و جدول در سریع‌ترین زمان ممکن بیرون بیاید و در اختیار علاقه‌مندان قرار بگیرد که خوشبختانه این اتفاق رخ داده است.
سعید اسدی (دبیر بخش بین‌الملل) هم گفت: امسال با شرایط ویژه‌ای در جهان و حتی در سطح داخلی مواجه بودیم به خصوص در زمینه مسائل مالی. برای مواجه شدن با این شرایط خاص تلاش کردیم با تدابیری که اتفاق می‌افتد تلاش کنیم این بخش به خوبی برگزار شود با وجود اینکه گمان بر این بود که جشنواره به صورت ملی برگزار شود اما تلاش کردیم که وجهه بین‌المللی آن حفظ شود و در چهل سالگی انقلاب همچنان بین‌المللی باشد در این زمینه تلاش‌مان همکاری گرفتن از خود گروه‌ها بود.
اسدی ادامه داد: از همان ابتدا و طبق رویه، فراخوان منتشر شد و تعدادی از آثار از طریق فراخوان دعوت شدند و تعدادی دیگر از مسیرهای چندگانه مورد جستجو قرار گرفت و در نهایت برنامه‌ای برای بخش ملل طراحی شد.
او با اشاره به کشورهایی که در بخش بین‌الملل سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر حضور دارند، گفت: در این دوره جشنواره، از کشورهای نروژ، فنلاند، فرانسه (۲گروه)، ایران-سوریه (کار مشترک)، بلژیک، آذربایجان، مجارستان، گرجستان، آلمان، رومانی و لبنان حضور دارند.
دبیر بخش بین‌الملل جشنواره ادامه داد: سال‌های پیش بازار تئاتر ایران و بین‌الملل را داشتیم و امسال سعی کردیم یک «شو کیس» شکل دهیم که تداوم اتفاق‌های سال‌های پیش برای معرفی و فرصت‌سازی تئاتر ایران بود. امسال با حضور کشورهای بلژیک، روسیه، ترکیه، هلند، ایتالیا، ارمنستان، گرجستان، ژاپن، نیجریه، لیتوانی و فرانسه فرصتی فراهم کردیم تا برنامه‌ریزان و دبیران جشنواره‌های دیگر در این جشنواره حضور یافته و امکانی برای معرفی آثار ایرانی به آنها فراهم شود. نخستین پیشخوان معرفی آثار ایران از ساعت ده صبح تا ۱۲ شب برگزار می‌شود و برنامه مدونی برای حضور مهمانان در آن وجود دارد.
اسدی خاطرنشان کرد: توجه به تئاتر همسایگان ایران، از اتفاقات امسال بود که براساس آن، امسال نشستی برای معرفی تئاتر معاصر ترکیه برگزار خواهیم کرد. همچنین مهمانان دیگر انفرادی دیگری که در حوزه‌های اجرایی و سیاست‌گذاری تئاتر نقش دارند به جشنواره دعوت شده‌اند.
او همچنین با معرفی داوران بخش بین‌الملل گفت: فرهاد مهندس‌پور، مسعود رایگان و سه داور خارجی از کشورهای سوئد (کارگردان و بازیگر)، ترکیه (نمایشنامه‌نویس و کارگردان) و هلند (استاد دانشگاه آمستردام سردبیر مجله پرسونا) داوران این بخش را تشکیل می‌دهند.
نادر برهانی‌مرند در ادامه همچنین یادآور شد: ۱۵۵ اثر نمایشی در این دوره حضور دارند که شامل ۱۳ اثر خارجی و ۱۴۲ ایرانی ( ۸۸ صحنه‌ای ۲۶ خیابانی ۱۸ دیگرگونه و ۱۰ اثر رادیویی) هستند. از ۱۴۲ اثر ایرانی ۶۵ نمایش از دیگر استان‌ها و باقی از تهران هستند.
او خاطرنشان کرد: در بخش به علاوه فجر ۱۰ سالن خصوصی همکاری دارند؛ اوایل راه‌اندازی جشنواره بعد از انتشار فراخوان حاشیه‌هایی ایجاد شد اما با گفتگوها اتفاق مبارکی رخ داد و الان هر ده سالن خصوصی با برنامه‌های خوب و مدون در جشنواره حضور دارند و قرار است به فرهنگی‌ترین برنامه سالن‌ها توجه شده و در نهایت از سه سالن که رویکردشان با رویکرد اصلی جشنواره هم‌خوان بوده تجلیل شود.
برهانی‌مرند همچنین یادآور شد: سه بخش نمایشگاهی شامل پوستر، عکس (فرهنگستان هنر) و اسناد بعد از انقلاب (در موزه فلسطین) خواهیم داشت. علاوه بر این انتشارات ما هم حدود چهار اثر غیر از آنچه مربوط به جشنواره است داریم که در مجموع ۸ مجلد منتشر می‌شود.
عباس غفاری (مدیر روباط عمومی جشنواره) هم به معرفی داوران مسابقه بخش ایران دو پرداخت و گفت: مسعود دلخواه، حمیدرضا نعیمی، اصغر همت، امیر جعفری و فریبرز قربان‌زاده داوران این بخش هستند که سعی کردیم ترکیب افراد به گونه‌ای باشد که در حوزه‌های مختلف تجربه داشته باشند.
برهانی‌مرند هم در ادامه تصریح کرد: تصمیم داشتیم برای اینکه جشنواره‌ای عزت‌مند برگزار کنیم جشنواره ملی باشد اما دوست نداشتیم به خاطر مشکلات اقتصادی بخش بین‌الملل این جشنواره در سایه قرار بگیرد و برای همین هم‌فکری کردیم تا پایمان را امسال اندازه گلیم‌مان دراز کنیم و با این مشکلات مالی و ارزی بتوانیم بخش بین‌الملل را حفظ کنیم که فکر می‌کنم در این زمینه هوشمندانه رفتار کردیم. عزت ما در این بود که بخش بین‌الملل را حفظ کنیم اما اقتصادی رفتار کردیم و با کسانی که درخواست شرکت داشتند وارد گفتگو شدیم و آنچه خروجی آن است حاصل هشت نه ماه گفتگو و رایزنی بود.
سعید اسدی هم گفت: امسال بخش بین‌الملل خودش دراماتیک بود و می‌توانست یک نمایشنامه باشد! مثل کسانی که در بورس کار می‌کنند ما هر روز صبح قیمت ارز را چک می‌کردیم. باید قدرت چانه‌زنی داشته و کارهای بزرگتری انتخاب می‌کردیم اگر امکان مالی بهتری داشتیم. اما خوشبختانه بخشی از هزینه‌های بخش بین‌الملل را خود گروه‌ها تقبل کردند و هزینه رفت و برگشت را پرداختند. در نهایت، پیدا کردن تئاتر مناسبی که بتوان در ایران اجرایش کرد پیچیده بود. امسال بیش از ۴۰۰ پیشنهاد فقط از طریق فراخوان داشتیم که جهار اثر فعلی از فراخوان‌ها انتخاب شده و خوشحالم عزت ملی ما در این بخش حفظ شده است.
اسدی با اشاره به حذف دو گروه لهستانی به دلیل اختلاف های سیاسی پیش آمده بین دو دولت، گفت نمایشی جایگزین آنها نشده و این موضوع که نمایش‌های کشورهای سوریه و لبنان جایگزین آنها شده‌اند صحت ندارد و این دو از پیش پذیرفته شده بودند اما در حالت کلی مذاکره برای حضور آثار خارجی تا ده روز پیش ادامه داشت.
برهانی‌مرند هم تصریح کرد: ما فقط جایگزین داور داشتیم؛ یکی از داوران لهستانی را حذف کردیم و داوری دیگر را جایگزین ایشان کردیم.
برهانی‌مرند همچنین در پاسخ به سوالی گفت: هیچ بودجه‌ای برای بخش چهل سالگی انقلاب دریافت نکردیم؛ در این بخش از نظر مالی خیلی دست تنها بودیم و گمان می‌کردم دوستان زیادی خواهیم داشت اما کسی کمک ریالی به ما نکرد. البته که آنها هم درگیر مشکلات اقتصادی خود بودند اما انتظار کمک داشتیم.
دبیر این دوره از جشنواره در پاسخ به انتقاداتی که نسبت به حذف برخی آثار شاخص از داوری‌ها صورت گرفته و این شائبه پیش آمده که فشاری بیرونی بر جشنواره بوده تا آثار خنثی‌تری انتخاب شوند، گفت: لطفا به حرف من اعتماد کنید؛ ما سال خیلی مشکل‌باری را در زمینه تئاتر گذراندیم اما شما را رجوع می‌دهم به جدول پیش‌روی شما. حق می‌دهم بدگمان باشید یا هر کسی تحلیل خود را داشته باشد به خصوص کسانی که آثارشان رد علمی شده. اما با احترام به همه کارها، باید بگویم وقتی کاری رتبه نمی‌آورد، می‌خواهیم آن را منتسب کنیم به دلایل دیگری. اما من صد در صد پشت رای داوران خود می‌ایستم. اصلا عرف نیست که من دانه دانه درباره آثار رد شده توضیح دهم و وارد گفتگو شوم. به قول من اعتماد کنید چراکه من سابقه تئاتری خود را با هیچ جریانی معامله نمی‌کنم.
برهانی‌مرند تصریح کرد: تاکید می‌کنم هیچ فشار و تحمیلی از بیرون و نهادهای دیگر برای انتخاب آثار این دوره از جشنواره نبوده. به‌طوری‌که اگر به جدول نگاه کنید می‌بینید که ما کارهای تند و تیز هم داریم و جدول اجراها محافظه‌کارانه نیست. این نوع نگاه بی‌انصافی است و کمی نگاه غیراخلاقی به بقیه آثار حاضر در جشنواره است چراکه نمی‌توان آنها را سازش‌کار خواند و این دور از خردمندی تئاتر است.
او همچنین در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر نحوه چینش داوران بخش دو که شائبه پررنگ بودن هیئت مدیره خانه تئاتر را مطرح می‌کند، گفت: به این دلیل انتخاب‌شان نکردیم بلکه سعی کردم انتخاب‌های حاشیه‌مند را حذف کنم. اما در نظر داشته باشید انتخاب داوران کار آسانی نیست و سخت‌ترین گفتگوهای همه دبیران در این مورد است. اما باور کنید هیچ فشاری در این انتخاب‌ها نبوده است.
برهانی‌مرند همچنین در زمینه عدم انتخاب «ریچارد سوم اجرا نمی‌شود» به کارگردانی روح‌الله جعفری در برابر پاسخ چند خبرنگار که از توضیح او قانع نشده بودند، گفت: آقای جعفری رای قاطع برای ورود به جشنواره را نیاورد. من فکر می‌کنم همه کارهایی که رای آورده اند نام‌دار و مهم هستند. من به‌عنوان دبیر هیچ دخالتی در رای داوران نداشتم و تنها سهم کوچکی برای دعوت مهمان داشتم که ۹۲ نفر در این زمینه متقاضی بودند اما من تنها مجاز به دعوت چند نفر بودم.
جلسه علیرغم توضیح‌های برهانی‌مرند با همان انتقادها درباره نمایش «ریچارد سوم اجرا نمی‌شود» از سوی خبرنگاران ادامه داشت چراکه از توضیح‌های او قانع نشدند.
دبیر جشنواره سی و هفتم تئاتر فجر همچنین در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چرا بسیاری از اسامی نام‌آشنا و پیشکسوت تئاتر در این جدول حضور ندارند، گفت: خود دوستان باسابقه و باتجربه خودشان در جشنواره ثبت‌نام نکردند که اصلا قرار باشد وارد مرحله انتخاب شوند. دوم اینکه الان نسلی آمده و کار می‌کند که نام‌دار نیستند اما بدنه تئاتر ما را همین نسل جوان تشکیل می‌دهند. به طوری که رنج سنی افراد شرکت کننده در جشنواره ۳۶ سال است.
برهانی‌مرند یادآور شد: متاسفانه یکسری از داورها برخلاف پروتکل‌های رایج، کار به جشنواره معرفی می‌کنند و یکی از مشکلات من ورودی‌های جشنواره‌های مختلف بود. این اشکال ساختاری جشنواره فجر است و تا حد ممکن سعی کردیم مقابل آن بایستیم.
در خاتمه این نشست که با سوال‌های زیاد خبرنگاران همراه بود، انتقادهایی به خنثی بودن آثار انتخاب شده، بیشتر شدن تعداد آثار مهمان از ۱۵ به ۲۳ و حضور آثاری در بخش ایران دو که تجربه اجرایی نداشتند انجام شد که نادر برهانی‌مرند تنها انتقاد افزایش آثار مهمان را که برخلاف آئین‌نامه بوده پذیرفت و در زمینه برخی آثار بخش مسابقه ایران دو گفت: خود این افراد مدعی باتجربه بودن هستند!
