پیوند تئاتر فیزیکال و کلمه در «مکبث به روایت امیر دژاکام»

به گزارش ایلنا، «مکبث» به کارگردانی امیر دژاکام یکی از تولیدات تازه‌ای است که در بخش مهمان جشنواره سی و هفتم روی صحنه می‌رود.  

او که این نمایش را «مکبث به روایت امیر دژاکام» می‌خواند در مورد خوانش‌اش از نمایشنامه شکسپیر گفت: زمانی که شروع به تمرین «مکبث» کردم قرار بود «مکبثِ» شکسپیر را اجرا کنم اما در طول تمرین آرام آرام خوانشی دیگر به وجود آمد و نگاهی دیگر شکل گرفت که منجر به دوباره نوشتن تمام متن شد و «مکبث»ی که اکنون می‌بینید نوشته من است و به عبارتی بهتر است بگویم «مکبث به روایت امیر دژاکام». چون از ابتدا تا انتها توسط من نوشته شده است.

دژاکام ضمن تشریح رویکرد اجرایی‌اش توضیح داد: رویکرد من در این اجرا تئاتر فیزیکال است و می‌دانید که این رویکرد گستره‌ی بسیار وسیعی را دربرمی‌گیرد. مخصوصا آن بخشش که وارد حوزه پست مدرنیته می‌شود بسیار متنوع‌تر، گوناگون‌تر و تعریف‌ناپذیرتر می‌نماید اما اگر بخواهیم در اجرای «مکبث» یک نقطه از این رویکرد را در نظر بگیریم بیشتر قرار است روایت‌گر عاطفه‌ای و داستانی از طریق فیزیک و بدن بازیگر باشیم. من این رویکرد را دنبال کردم، جلو رفتم و تا پایان هم اثر را با همین رویکرد پیش بردم و آن جا بود که احساس کردم کلمه می‌تواند وارد شود.

او ادامه داد: می‌دانید که شکسپیر و مخصوصا «مکبث» پر از تغزل و شاعرانگی است و پر از فضاهای سنگین، تراژیک، تلخ و سرد و بعضی جاها پر شور، عاطفی و حماسی. من کلمه را وارد کردم و این ورود برایم بسیار سخت بود و ذره ذره رخ داد. قرار دادن درام متکی بر کلمه و تئاتر فیزیکال اتفاقی بود که برای خودم هم تازگی داشت و به نظرم «مکبث» از این لحاظ اثری منحصر به فرد است. این منحصر به فرد بودن امتیاز تلقی نمی‌شود و مثلا به معنای خارق‌العاده بودن نیست ولی منحصر به فرد است. چیزی که من انجام دادم سفری بود پر از کشف، پر از ندانستن و پر از سوال و برای من «تئاتر» بود و به هیچ عنوان بیزینس و تجارت نبوده و نیست، نه این اثرم و نه آثار دیگرم. اگر قرار باشد روزگاری تئاتر تجاری کار کنم قطعا اعلام می‌کنم که در حال تئاتر تجاری کار کردن هستم تا بتوانم سرمایه‌ی «تئاتر خودم» را به دست بیاورم. این نکته را در یکی، دو جای دیگر هم گفته‌ام که شاید روزگاری مجبور شوم تئاتر تجاری کار کنم تا بتوانم «تئاتر خودم» را روی صحنه ببرم.

این نویسنده و کارگردان تئاتر در مورد این که چرا «مکبث» با وجود آماده بودن، پیش از سی و هفتمین جشنواره‌ی بین‌المللی تئاتر فجر در قالب اجرای عمومی روی صحنه نرفت، گفت: ما آماده بودیم که در سالن چهارسوی تئاتر شهر اجرای عموم برویم و سعید اسدی، مدیر این مجموعه محبت کرده و پذیرفته بود که نوبت اجرا داشته باشیم ولی از آن جایی که احساس کردم «مکبث»، مکبثی نیست که مورد علاقه‌ام باشد گفتم باید از اول بنویسمش و طبیعتا این اجرای عمومی به تاخیر افتاد تا من کار دوباره‌نویسی را تمام کنم. پس از آن جشنواره تئاتر فجر محبت کرد و به ما پناه داد و مذاکراتی شکل گرفت و قرار شد به عنوان مهمان در جشنواره روی صحنه برویم. اگر اشتباه نگویم در بخش مهمان، تنها اثر من و اپرای بهروز غریب‌پور، تولید تازه است و باقی نمایش‌ها پیش از این اجرای عمومی داشته‌اند.

او در مورد حضور در بخش مهمان سی و هفتمین جشنواره‌ی بین‌المللی تئاتر فجر هم تاکید کرد: سال‌های سال است که حضور در بخشی به غیر از بخش مهمان برایم جذابیتی ندارد و فکر می‌کنم بزرگترین داور، مردم هستند و آنانند که داوری درست را انجام می‌دهند. هر چند که داوری‌ها در کوتاه مدت، می‌تواند منجر به معرفی جوانان شود و آن‌ها را تقویت کند ولی من علاقه‌ای نداشتم که داوری شوم و در عبارتی کلی‌تر علاقه‌مندم توسط مردم داوری شوم.

دژاکام در مورد احتمال اجرای عمومی نمایش «مکبث» پس از جشنواره هم توضیح داد: نمی‌دانم بعد از اجرای جشنواره چه زمانی و در چه سالنی می‌توانیم روی صحنه برویم. چون طبیعتا پول کرایه سالن خصوصی را نداریم و سالن‌های دولتی هم نمی‌دانم چه میزان پذیرای ما باشند. من در مورد اجرا در سالن اصلی بارها و بارها مذاکره کرده‌ام و حدودا سه سال است که این مذاکرات ادامه دارد و هنوز نتوانسته‌ام در این سالن نوبت اجرا بگیرم. ولی معتقدم باید ادامه داد و نباید متوقف شد. هر چند شرایط برای منی که نزدیک به ۷۰ اثر نوشته‌ و کارگردانی کرده‌ام سخت‌تر است و این که بعد از این مدت تو هنوز برای اجرا نگران بله یا نه‌ی یک مدیر باشی بسیار دشوار است.

 او تصریح کرد: ما زمانی که در شرایط تصمیم‌گیری قرار می‌گیریم تلاش می‌کنیم باورمان به برابری بر هر عقیده دیگرمان مسلط می‌شود ولی در هیچ کجای جهان برابری به معنای عدل نیست. چیزی نزدیک به چهل سال طول کشیده است تا شخصیت یک کارگردان شکل بگیرد و به وجود بیاید و او اکنون مشغول کار کردن است و این که به دلایل مختلف با نه گفتن‌ها و ممانعت کردن‌ها رو به رو شود زیبا نیست. هر چند این نه‌ها باعث نخواهد شد که من به فعالیتم ادامه ندهم.  

سی و هفتمین جشنواره‌ی بین‌المللی تئاتر فجر از ۲۲ بهمن تا چهارم اسفند به دبیری نادر برهانی‌مرند برگزار خواهد شد.