تهیه‌کنندگی موسیقی در گفتوگو با محمدحسین توتونچیان:
مدیریت کردن نامش مافیا نیست/انجمن تهیه‌کنندگان هیچ تاثیر مثبتی ندارد
محمدحسین توتونچیان درباره وجود مافیا در موسیقی می‌گوید: اگر مافیایی وجود دارد و کنترل اوضاع و چگونگی برگزاری کنسرت‌ها در دست چند نفر است، پس قاعدتأ آنها باید مجوزها را صادر کنند که اینطور نیست.
به گزارش خبرنگار ایلنا، محمدحسین توتونچیان (مدیرعامل شرکت فرهنگی‌هنری ققنوس و تهیه‌کننده موسیقی) درباره وضعیت فعلی موسیقی و چگونگی برگزاری کنسرت‌ها توضیح داد و از نقش تهیه‌کنندگان در ارتقای سطح کیفی آثار پاپ گفت.
در سال 1392 طی گفتوگو با یکی از رسانه‌ها نسبت به وضعیت فعلی موسیقی انتقادهایی را مطرح کرده بودید و از کاستی‌هایی گفته بودید که کیفیت کلی موسیقی را تحت تاثیر قرار داده است. طی این سالها چه قوانین موثری در جهت بهبود وضعیت فعلی وضع شده است؟
سوالتان خیلی کلی است. مانند این است که بگویید در ایران چه مشکلاتی وجود دارد. خب مشکلات بسیار است و مگر کدامیک از آنها حل شده است؟
طی این سالها آیا به همان اندازه که فضای موسیقی باز شده و فعالیت هنرمندان گسترش یافته، قوانین واضح و موثری وضع شده است؟
در دوران ریاست جمهوری آقای روحانی همان مشکلاتی را داریم که در دوران ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد داشتیم و هیچ کدام از آنها حل نشده‌اند. شاید تنها تفاوت و تغییر وضعیت ظاهری آدم‌هاست.
به هرحال طی این سالها در کنار همه کاستی‌ها اتفاقات مثبتی نیز رخ داده و موسیقی نیز از این تغییرات مستثنی نبوده، اما به نظر می‌رسد که موسیقی نسبت به دیگر هنرها با مشکلات بیشتری دست به گریبان است.
مثلا چه مشکلی؟
نحوه مدیریت کنسرت‌ها و عدم رضایت برخی از خواننده‌های پاپ از چگونگی گزینش خواننده‌هاست. برخی از خوانندگان نظرشان این است که تهیه‌کنندگان در این زمینه نقش پررنگی دارند و تمایل ندارند و نمی‌خواهند که آنها فعالیت کنند.
ببینید هیچ آدم عاقل و هیچ تهیه‌کنند‌ه‌ای وجود ندارد که از پول بدش بیاید. مگر می‌شود خواننده‌ای درآمدزا باشد و توسط تهیه‌کنندگان مورد توجه قرار نگیرد.
تعدادی از خوانندگان پاپ مطرح دهه‌های قبل به حاشیه رفته‌اند و فعال نیستند و برخی نظرشان این است که نوع گزینش و انتخاب تهیه‌کنندگان در کم‌کاری یا عدم فعالیت آنها تاثیر داشته است....
به نظرم شنونده باید عاقل باشد. مگر استاد محمد نوری خواننده کدام دهه بود؟ ایشان تقریبا تا آخرین روزهای زندگی‌اش فعالیت کرد و کنسرت برگزار کرد.
اما ایشان جزو استثناء‌های موسیقی است و حسابش جداست. شما قبول ندارید که در موسیقی و تهیه و تولید آثار و مدیریت کنسرت‌ها مافیا ایجاد شده است؟
مافیا یعنی چه؟
یعنی اینکه چند تهیه‌کننده معدود بی‌آنکه نامی از آنها برده شود مدیریت امور را در دست گرفته باشند و بر وضعیت و فضای موسیقی به نفع خودشان تاثیر بگذارند.
وجود چنین روالی که ایراد ندارد. مافیا چیست؟
مافیا یعنی مدیریت نامحسوس هر عرصه‌ای توسط گنگ یا عده‌ای معدود که معمولا قابل شناسایی نیستند.
گفتید مدیریت. مدیریت کردن نامش مافیا نیست.
مدیریت به خودی خود اتفاق خوبی است؛ اما بندها و تبصره‌هایی دارد، و البته جایگزینی روابط به‌جای ضوابط همیشه مخرب است و مافیا نیز بر همین اساس فعالیت می‌کند.
منظورتان این است که در حال حاضر گنگی وجود دارد که می‌تواند کنسرت برگزار کند و بقیه نمی‌توانند؟
بله، یعنی این تهیه‌کنندگان هستند که انتخاب می‌کنند کدام خواننده باشد و کدام نباشد.
مگر مجوز کنسرت را ما تهیه‌کنندگان صادر می‌کنیم؟ واضح است که وزارت ارشاد مجوز برگزاری کنسرت‌ها را برگزار می‌کند. اگر مافیایی وجود دارد و کنترل اوضاع و چگونگی برگزاری کنسرت‌ها در دست چند نفر است پس قاعدتأ آنها باید مجوزها را صادر کنند که اینطور نیست.
به هرحال همچین تصوری وجود دارد همانطور که در سینما نیز چنین نگاهی وجود دارد.
مگر برگزاری کنسرت اتفاقی نامحسوس است؟
خیر. همانطور که سینما نیز هنری نامحسوس نیست اما به شدت درگیر روابط و مافیاست.
ببینید زمانی که مجوزها را وزارت ارشاد صادر می‌کند یعنی گنگی وجود ندارد و مرجع دیگری در اینباره تصمیم می‌گیرد. شما زمانی می‌توانید بگویید که گنگ ایجاد شده که مثلأ من و شما و چند نفر دیگر پول بگیریم تا اتفاقی را رقم بزنیم.درست است؟
این هم بخشی از مافیاست.
در رابطه با چگونگی برگزاری کنسرت‌ها تصمیم گیرنده چه کسی است؟
مشخصأ و در نهایت رأس امور وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
پس مقوله مافیا منتفی است.
مسئله اینجاست که وزارت ارشاد نیز در ارائه مجوز بخش‌های مختلف موسیقی گزینشی عمل می‌کند. این را از کیفیت پایین اغلب ترانه‌های دارای مجوز می‌توان فهمید.
به هرحال در همه امور باید چند درصد خطا را لحاظ کنیم. مگر در کدامیک از بخش‌ها حرفه‌ای عمل می‌شود که شما در اینباره صحبت می‌کنید؟ به همین دلیل است که می‌گویم در هر مقوله‌ای باید مثلأ ده درصد خطا در نظر بگیریم.
از آنجا که به دلیل وجود تکنولوژی و تنوع و تعدد نرم‌افزارها روز به روز بر تعداد خوانندگان پاپ افزوده می‌شود لزوم وضع قوانین محکم و واضح به شدت احساس می‌شود. موافقید؟
من مخالف برخی از قوانین هستم و شما از وضع قوانین جدید حرف می‌زنید؟
اگر قوانین دقیقی وجود نداشته باشد موسیقی و بخصوص موسیقی پاپ آینده خوبی نخواهد داشت.
موسیقی را باید مردم انتخاب کنند نه وزارت ارشاد. ترانه و شعر را نیز مردم انتخاب می‌کنند و آنها هستند که تصمیم می‌گیرند اثری را گوش دهند یا ندهند. به همین دلیل با کمرنگ کردن برخی قوانین موافقم. من از نقش دولت در نحوه فعالیت‌ها حرف می‌زنم.
بله؛ در نهایت این مخاطب است که انتخاب می‌کند. اما اگر به او خوراک مناسب ندهیم در طولانی مدت یا شاید هم کوتاه مدت سلیقه او را تنزل داده‌ایم به این دلیل که به مرور گوش او را بد تربیت کردهایم.
موافق نیستم. مگر در کشورهای دیگر که برای بررسی و صلاحیت هنرمندان و ارزیابی اثرشان مرجعی وجود ندارد و برای آثار مختلف مجوز صادر نمی‌شود، مردم سخیف شده‌اند؟ موسیقی همچنان جریان دارد. موسیقی کلاسیک، موسیقی پاپ، موسیقی فلکوریک و دیگر گونه‌های موجود جریان دارند و در تمام دنیا رویه به همین شکل است. حتی در کشورهایی که مرجع ذیصلاح وجود دارد و تاییدیه و مجوز صادر نمی‌شود موسیقی از بین نرفته و گوش مردم نیز خراب نشده است. نمی‌دانم چرا چنین نظری دارید! آیا گوش اروپاییان خراب شده و گوش ایرانی‌ها خوب تربیت شده است؟
خیر، اما دادن خوراک ضعیف به مخاطب به مرور سلیقه مخاطب را تنزل خواهد داد.
زمانی که جامعه‌ای را محدود کردهایم و گفته‌ایم نمی‌توانید به سمت این موسیقی خاص بروید عطشی را در افراد آن جامعه ایجاد کردهایم چطور توقع دارید که سلیقه و گوش مخاطبان آن جامعه تربیت شده باشد، وقتی ضمیر ناخودآگاهشان می‌گوید موسیقی دیگری گوش کنید. در کل نمی‌توان از جامعه‌ای خراب و ناسالم چنین توقعی داشت.
خراب و ناسالم از چه نظر؟
از نظر محدودیت.
در حال حاضر نسبت به گذشته محدودیتی وجود ندارد.
یعنی شما می‌توانید موسیقی رپ و راک و الکترونیک گوش کنید یا اینکه در حال حاضر خوانندگان زن می‌توانند به فعالیت بپردازند.
به هرحال نسبت به گذشته و نسبت به دهه‌های شصت و هفتاد و حتی هشتاد فضا بازتر شده است. قبول ندارید؟
اتفاقا چون قبول دارم می‌گویم در حال حاضر نمی‌توان درباره جامعه آزاد صحبت کرد. وقتی طی سالهای طولانی جامعه‌ای را در زمینه‌ای بخصوص محدود کردهایم پس از برداشتن محدودیت‌ها نمی‌توان از مردم آن جامعه توقع رفتار عادی داشت. زیرا آن افراد دیگر آزادانه فکر نمی‌کنند و دچار گره شده‌اند.
این فرضیه یا نظریه را چگونه به موسیقی تعمیم می‌دهید؟
این روال در موسیقی نیز وجود دارد. به هرحال زمانی که محدودیت از جامعه‌ای گرفته می‌شود بیش از یک دهه طول می‌کشد که آن جامعه به حالت عادی برگردد. پس از طی شدن آن برهه است که گوش‌ها به این فکر می‌کنند که چه گوش دهند و آن زمان است که می‌توانیم درباره این موضوع صحبت کنیم.
به اعتقاد شما در زمینه مراکز موسیقایی چه پیشرفت‌هایی داشته‌ایم؟
همیشه گفته‌ام که در کلان شهر تهران و کل کشور همواره با فقر فضاهای فرهنگی مواجهیم که البته طی سالهای اخیر در این زمینه پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم. سالن‌های جدید تاسیس شده و مراکزی در شرف افتتاح شدن هستند. همانطور که جمعیت شهر تهران بیشتر می‌شود فرهنگ مردم نیز بالاترمی‌رود و به طور کلی فرهنگ کشور در حال ارتقا است. استقبال مردم از فرهنگ و هنر بی‌نظیر است بخصوص در شرایط فعلی اقتصادی.
در کشور جشنواره‌هایی با محوریت موسیقی برگزار می‌شود اما تهیه‌کنندگان در آنها مورد توجه قرار نمی‌گیرند. در اینباره چه نظری دارید؟
به نظرم در عرصه‌های مختلف هنری جایزه گرفتن یا نگرفتن دلیلی بر خوب کار کردن نیست و در تهیه‌کنندگی نیز ماجرا به همین منوال است.
در نهایت نحوه فعالیت تهیه‌کنندگان و نوع عملکرد آنها در زمینه تولید آثار موسیقیایی و برگزاری کنسرت‌ها چگونه و چطور رصد شده و مورد ارزیابی قرار می‌گیرد؟
از آنجا که تهیه و تولید موسیقی توسط بخش خصوصی انجام می‌شود عملکرد آنها توسط مراجع دولتی رصد نمی‌شود. وزارت ارشاد نیز بر نوع عملکرد خوانندگان و هنرمندان نظارت دارد و اصولا نظارت بر عملکرد شرکت‌ها برعهده وزارت ارشاد نیست.
به هرحال تهیه‌کنندگان نیز مانند دیگر اصناف سندیکا یا اتحادیه دارند، اینطور نیست؟
به اتفاق دیگر تهیه‌کنندگان دورهم جمع شده‌ایم و سندیکایی تشکیل داده‌ایم که انجمن تهیه‌کنندگان نام دارد.
قدرت و اعتبار اجرایی سندیکای تهیه‌کنندگان چقدر است و چقدر بر کیفیت کلی فضای موسیقی موثر بوده است.
هیچ تاثیر مثبتی نداشته است.
کلا اغلب اصناف در کشور قدرت اجرایی ندارند.
بله همینطور است و سندیکای ما نیز از این قاعده مستثنی نیست.
