آریان رضایی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد:
فهم تئاتر ستم‌دیدگان در ایران دچار سوءتفاهم است/ برخی اساتید منشا ترویج اطلاعات غلط درباره تئاترند
نویسنده کتاب «مونو/ شورایی و گفت‌وگو با مردم» با بیان اینکه «ما امروز در شناخت تئاتر آگستو بوآل دچار سوءتفاهم‌های زیادی در ایران هستیم» منشا این موضوع را سیستم دانشگاهی دانست که به عقیده او گاهی برخی اساتید اطلاعات غلط را ترویج می‌کنند.
آریان رضایی نویسنده کتاب «مونو/ شورایی و گفت‌وگو با مردم» که چندی پیش منتشر و در مجموعه تئاتر شهر رونمایی شد، درباره این اثر به خبرنگار ایلنا گفت: کتاب شش فصل دارد که فصل‌بندی‌ها معرفی شده؛ فصل اول درباره آگستو بوآل (تسهیل‌گر نه بازدارنده) بوده و فصل‌های بعدی شامل تئوری (مونو/شورایی)، تجربه‌های اجرایی (جوکر و تئاتر مونو/ شورایی)، تجربه تاسیس کانون (ضرورت گسترش مراکز و یک موردپژوهی)، مقالات و فصل ششم شامل مستندات است که از سوی نشر افراز روانه بازار کتاب شده است.
این نویسنده و کارگردان تئاتر خاطرنشان کرد: مهم‌ترین ویژگی کتاب این است که تجربیات اجرایی گروه در آن مکتوب شده است؛ چیزی که ما به آن خیلی نیاز داریم و در منابع علمی‌مان کم بوده، مکتوب نشدن این تجربیات است.
رضایی با بیان اینکه «ما امروز در شناخت تئاتر آگستو بوآل دچار سوءتفاهم‌های زیادی در ایران هستیم» منشا این موضوع را سیستم دانشگاهی دانست که به عقیده او در حوزه‌های مختلف تخصصی شاهد عدم اشراف آن هستیم و گاهی اطلاعات غلط را ترویج می‌کند.
او با ذکر مثال از تجربه کوچکی که در این زمینه داشته، گفت: تئاتر بوآل هفت تکنیک دارد که هر کدام از آنها در جایی و با موضوعی و در مکان خاصی، کارکرد مخصوص خودش را دارد. یکی از این تکنیک‌ها تئاتر نامرئی است؛ این تکنیک همانطور که از نامش پیداست نباید هنگام اجرا، مشخص شود تئاتر است. من چند سال پیش فضای اجرایی در جشنواره تئاتر مریوان داشتم که در آن یکی از آثار استریندبرگ را با یکی از تکنیک‌های بوآل؛ ایرانی کرده و اجرا کردیم. یکی از اساتید دانشگاهی که اتفاقا داور جشنواره هم بود به ما معترض شد و گفت تئاتر بوآل این نیست؛ چون نباید معلوم شود تئاتر است! درحالی‌که تئاتر نامرئی تنها یکی از تکنیک‌های این نوع تئاتر است.
کارگردان و اجراگردان نمایش «برلین محمد یعقوبی» ادامه داد: یعنی برخی چهره‌های دانشگاهی ما وقتی وارد مباحث تخصصی می‌شوند دانش‌شان در حد چند ورق از یک کتاب است و اینها باعث ایجاد سوءتفاهم‌های زیادی در موارد مختلفی هم‌چون تئاتر بوآل شده است. چند صفحه از کتابی را خوانده و همان را در سخنرانی‌ها و کلاس‌های دانشگاهی‌شان رواج می‌دهند. در کتاب «مونو/شورایی و گفت‌وگو با مردم» سعی کردیم خیلی از این سوءتفاهم‌ها را برطرف کنیم.
رضایی یکی از این سوءتفاهم‌ها را عنوان تئاتر شورایی خواند و گفت: مهم‌ترین نکته‌ای که این روزها با آن مواجه می‌شویم این است که تئاتر بوآل را نمی‌توان با عنوان تئاتر شورایی معرفی کرد. در خیلی از ترجمه‌ها، تئاتر ستم‌دیدگان را تئاتر شورایی ترجمه کرده‌اند و به‌جای تئاتر بوآل از آن استفاده می‌کنند درحالی‌که تئاتر شورایی تنها یکی از تکنیک‌های تئاتر بوآل است. که مرحوم جواد ذوالفقاری برای اولین‌بار آن را در مقابل یکی از تکنیک‌ها این ترجمه را به کار برد و بعدها دیگرانی آمدند که آن را کلا تئاتر شورایی کردند. اینها تئاتر بوآل را از مفهوم و فلسفه اصلی‌اش که از بحث ستم می‌آید، دور می‌کند. بنابراین کتاب تلاش می‌کند درباره این سوءتفام‌ها توضیحاتی ارائه کند.
کارگردان نمایش «دیور» تصریح کرد: این شیوه تئاتر بسیار نوپا و در فضای حرفه‌ای در حد تجربه است و نمونه‌های مشابه آن را زیاد ندیده‌ام اما اعتقاد دارم که ما جریانی در تئاتر از آدم‌هایی داریم که صرفا واحدهای دانشگاهی را گذرانده‌اند و اینها بعدا تبدیل به استاد و منتقد می‌شوند. من فکر می‌کنم نه فقط تئاتر که هنر را کسی فقط با کلاس دانشگاهی یاد نمی‌گیرد بلکه با تجربه آموخته می‌شود و تا وقتی این اتفاق نیفتاد دانش تو ضربه‌پذیر بوده و دچار اشتباه و سوءتفاهم می‌شود.
رضایی با اشاره به اینکه «این سوءتفاهم را در حوزه‌های دیگر مانند تئاتر خیابانی هم داریم» گفت: ما سال‌ها با این مساله درگیر بودیم که تئاتر خیابانی جریانی بوده که در اروپا شکل گرفته و چیز دیگری است. از جانب همین اساتید دانشگاهی ترجمه‌هایی مانند تئاتر محیطی وارد فضای تئاتر شد. خب سالن هم محیط دارد! یعنی این تعاریف و عناوین دچار کژتابی است و باعث می‌شود دیرتر به مفاهیم اصلی آن پی ببریم. مگر اینکه در حوزه‌های مختلف کارگردان و گروه تئاتری تلاش فردی داشته و دست به تجربه و جستجو بزنند و حقیقت یک اتفاق را کشف کرده و در اختیار مخاطب بگذارند.
او با بیان اینکه «اگر به صورت تخصصی به بخش‌های مختلف تئاتر نگاه کنیم و واقعا تجربه کنیم به نتایج بهتری می‌رسیم» گفت: تلاش کتاب من هم این است که بگوید هر آنچه شما در آن می‌خوانید قبلا تجربه شده و اشتباه‌هایی هم دارد که به آن اعتراف کرده‌ام چون تا اشتباه نکنیم چیزی یاد نمی‌گیریم حتی اگر ده‌ها مقاله منتشر کرده، سخنرانی کرده و واحد دانشگاهی گذرانده باشی.
نویسنده کتاب «مونو/ شورایی و گفت‌وگو با مردم» به مساله «گفتگو با مردم» اشاره و تصریح کرد: در فصل سوم کتاب که ما تجربیات اجرایی خود را نوشته‌ایم دقیقا لحظه به لحظه اجراهایی که داشتیم را ثبت کرده و در آن نشان دادیم که برخورد، اظهارنظر، کنش‌گری و پرسش‌گری مخاطب چطور به موقعیت نمایشی ما جهت می‌دهد.
رضایی ادامه داد: من پیش از اینکه تئاتر بوآل را وارد تئاترشهر کنم در محیط‌های نامتعارفی مانند لابی سالن‌های تئاتر و حتی خیابان، فرهنگسراها و کاروانسراها آن را اجرا کرده و می‌دیدم که مردم با این گفتگو خیلی ارتباط برقرار می‌کنند. خیلی احتیاج و نیاز به گفتگو دارند. معتقدم ما زمانی می‌توانیم در وضعیت موجود تغییری ایجاد کنیم که سوال بپرسیم، انتقاد کنیم و کنش‌گر باشیم؛ گفتگو هم از پرسش‌گری، انتقاد و کنش‌گری شروع می‌شود.
او با بیان اینکه «گفتگو باعث می‌شود سوال بپرسیم، نقد کنیم و تغییر ایجاد کنیم و این ضرورتی است که در جامعه احساس می‌شود» گفت: من در عین‌حال‌که در جامعه این ضرورت را احساس کردم، جای خالی آن را تئاتر هم حس می‌کردم. ما بیشتر از گفتگو، شاهد تک‌صدایی و تک‌گویی در تئاتر مرسوم و حرفه‌ای‌مان هستیم. بنابراین تصمیم گرفتم این نوع تئاتر را در جایی مانند تئاترشهر بیاوریم تا حتی بتواند اتفاقی در حد یک جرقه کوچک ایجاد کند.
رضایی یادآور شد: ما باید گفتگوی بین اهالی تئاتر و خودمان با تماشاگران تئاتر را شروع کنیم تا در ادامه باعث شکل‌گیری گفتگو بین تماشاگران باهم باشیم. این مساله‌ای است که جامعه به شدت به آن نیاز دارد.
