محوطه جهانی پاسارگاد نیازمند ملات‌های مرمتی پایدار است

به گزارش ایلنا، پارسا پهلوان (پژوهشگر فوق دکتری مرمت و مواد پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی –تاریخی) در نشست تخصصی «طراحی، سنجش و اجرای ملات‌های مرمتی پایدار برای اجرا در محوطه جهانی پاسارگاد» بر لزوم انتخاب ملات‌های مرمتی پایدار برای اجرا در محوطه جهانی پاسارگاد تاکید کرد.

او با بیان اینکه نیاز مبرم به مرمت علمی میراث فرهنگی در چهارچوب منشورهای بین‌المللی، به حرکت در چهارچوب برنامه مدون مرمتی وابسته است تصریح کرد: بر همین اساس، مرمت علمی اصولی امروز به اتکا بر چهار اصل برگشت پذیری (در حد امکان)، پایداری، سازگاری با مصالح اصلی و برنامه اقتصادی مترتب است.

وی افزود: مشکل ناسازگاری فیزیکی و شیمیایی ملات‌های حاوی سیمان با مصالح قدیمی و ضعف پایایی ملات‌های آهکی، نیاز به طراحی و سنجش ملات‌های نوین سازگار با بناهای تاریخی را تبیین می‌کند.

به گفته این پژوهشگر، ملات‌های  آهکی که به واسطه فرمولاسیون‌های فراموش شده و خطر فرسایش قرن‌ها را پشت سر گذاشته‌اند،  برای باززنده‌سازی و استفاده امروزی در مرمت، نیازمند تقویت، به روز رسانی فرمولی، کاراکتریزاسیون جدید و همخوانی با استانداردهای نوین حوزه مرمت میراث فرهنگی هستند.

وی با اشاره به این نکته که در حوزه پایداری نیز روی آوردن به برگشت پذیری مصالح و استفاده از تکنیک‌های ضایعات بنیان، دستاوردهای چشمگیر زیست-محیطی و اقتصادی را برای برنامه مرمتی به ارمغان می‌آورد گفت: از سوی دیگر وابستگی تکنولوژیک ما در ایران (و سایر کشورهای خاور میانه) به طراحی ملات مرمتی، گاها به  غیر بوم آوردی ملات‌های مرمتی منجر شده است.

پهلوان  اظهار داشت: به عنوان مثال در مرمت بخش‌هایی از پاسارگاد از ملات مرمتی ایتالیایی (آهک آبی وارداتی از ایتالیا)  استفاده شده و اقلیم امروز پاسارگاد که در اثر خشکسالی و ضعف سفره‌های آبی زیرزمینی با کاهش شدید رطوبت نسبی در قیاس با دهه‌های گذشته مواجه است منجر به استنتاج ناقص ملات‌های آبی در مرمت این مکان گشته است.

این  فارغ التحصیل دکتری معماری از ایتالیا، دیگر عدم توفیق کامل آن مرمت‌ها را  عدم کارکتیزاسیون ملات‌ها و پایش مفصل در اقلیم پاسارگاد دانست و گفت: این امر در پروپوزال کنونی به طور ویژه لحاظ گشته است.

وی در ادامه در رابطه با ارتباط طرح با اسناد بالادستی، نقشه جامع علمی کشور، سند چشم انداز، برنامه پنج ساله ششم و وظایف سازمان و پژوهشگاه به مواردی از قبیل تقویت بعد اقتصادی-محیط زیستی ملات در چهارچوب برنامه مدون مرمتی، حرکت در راستای سیاست اقتصاد مقاومتی با استفاده از تکنیک و منابع ضایعات-بنیان و همچنین بی نیازی نسبت به واردات مواد اولیه از اروپا، پایبندی به سند چشم انداز در برخورداری از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی و... اشاره کرد.

وی گفت: در ارتباط با رسالت پژوهشگاه میراث فرهنگی (به طور خاص پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی –تاریخی ) مبنی بر انجام پژوهش‌های بنیادین و کاربردی حفاظت و مرمت در جهت شناخت و تجزیه و تحلیل فرآیند‌های فرسودگی آثار و همچنین مواد مصرفی در امر مرمت و حفاظت آثار فرهنگی- تاریخی، آموزش و فراهم سازی زمینه انتقال، ترویج و تمرین مرمت علمی بر اساس نیازهای مرمتی در محوطه جهانی پاسارگاد  با در نظر گرفتن ملاحظات پایداری، سازگاری، بازگشت پذیری و اقتصادی سه گروه ملات طراحی شدند.

او گفت: برای این مهم، ملات‌های آهکی هوایی با آهک میکرونیزه و استاندارد به همراه افزودنی ارگانیک در جهت هماهنگی با رطوبت نسبی پایین استان فارس انتخاب شدند.

پهلوان افزود: ملات‌های طراحی شده، در مقیاس آزمایشگاهی در بیش از یکصد نمونه ساخته شدند و طبق برنامه زمان بندی، بر اساس توزیع شبکه تخلخل،نفوذپذیری در برابر بخار آب، پایایی و کربوناسیون، سنجیده شدند.

او خاطرنشان کرد: از آنجا که پارامترهای تاثیر گذار بر ملات در اقلیم طبیعی به نسبت محیط آزمایشگاهی بیشتر و پیچیده‌تر هستند، تمام روند ساخت ملات و انجام آزمون‌ها در اقلیم پاسارگاد تکرار شد تا تاثیر تفاوت اقلیم و آزمایشگاه بر کارآیی ملات‌های مرمتی نیز مطالعه شود.

وی در پایان تصریح کرد: مقایسه نتایج شبکه تخلخل و تست‌های آب و بخار آب ملات‌های این پژوهش با ملات‌های استاندارد مرمتی دنیا، به ظرفیت بالای ملات‌های آهکی هوایی بوم آورد در کارکرد مرمتی در اقلیم مرتبت است.