بهرام بیضایی خطابه‌گری پرسشگر است
جهانبخش نورایی با اشاره به خطابه در آثار بهرام بیضایی او را خطابه‌پردازی پرسشگر برشمرد و گفت بیضایی اکنون در دیاری دیگر به‌سر می‌برد و با سربلندی به خطابه‌هایش وفادار بود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، جهانبخش نورایی در هشتادمین جشن زادروز بهرام بیضایی که با نمایش نسخه تازه‌ای از فیلم اجرای «بانو آئویی» همراه بود با اشاره به خطابه در آثار بهرام بیضایی او را خطابه‌پردازی پرسشگر برشمرد و گفت بیضایی اکنون در دیاری دیگر به‌سر می‌برد و با سربلندی به خطابه‌هایش وفادار بود.
سحر عصر آزاد (منتقد سینما و مجری مراسم) با تأکید به نشست فیلم رگبار بهرام بیضایی که چندی پیش در خانه هنرمندان برگزار شده بود به زندگی هنرمندانه بهرام بیضایی اشاره کرد. به نظر این منتقد فیلم رگبار فیلمی چندلایه است و خط قصه فیلم غریبه‌ای است که وارد محله جدیدی می‌شود و ما مواجه او با دیگران را می‌بینیم.
عصر آزاد در ادامه افزود: تصویر یک آدم غریبه و تأثیرگذاری آن و زمانی که آن محیط را ترک می‌کند بازندگی هنرمند در ارتباط است.
جهانبخش نورایی (منتقد سینما) هم با اشاره به این‌که این مراسم تجدیدعهد با بیضایی است، گفت: علاقه دارم درباره بیضایی بودن صحبت کنم. بیضایی الگویی است برای چگونه زیستن چطور باید زیست که بیضایی شد.
نورایی به شخصیت هنرمندانه بیضایی اشاره کرد و گفت: بیضایی مردی است بی‌نقاب بیضایی در سراسر زندگی ازسر سپردن به اشخاص اجتناب کرد و فرد مستقلی بود. چگونه فردی می‌تواند فرهنگ را غنی کند.
این منتقد آثار بیضایی را واجد اصالت دانست و افزود: اصالت جستجوی هویت، جستجویی برای رسیدن به حقیقت و با اجتناب از سطحی‌نگری است که اصالت به وجود می‌آید.
نورایی با مقایسه سینمای ایران و تئاتر این سرزمین جایگاه تئاتر را به نسبت پاک‌تر و منزه‌تر دانست و افزود: در تئاتر ما نسبت به سینما از ابتذال دور شدیم اگرچه شاهد اشرافیت هستیم.
او با اشاره به خطابه در آثار بهرام بیضایی او را خطابه‌پردازی پرسشگر برشمرد و گفت بیضایی اکنون در دیاری دیگر به‌سر می‌برد و با سربلندی به خطابه‌هایش وفادار بود.
حمید امجد پژوهشگر تئاتر و کارگردان دیگر سخنرانی این نشست با اشاره به این نکته که چند دهه تعداد زیادی مقاله درباره بهرام بیضایی نوشته است و به‌دفعات پیش آمده که در این‌باره صحبت کرده باشد اما با این اوصاف حرف‌های ناگفته بسیاری مانده گفت: هنوز حوزه‌های متعددی مانده است و درباره این آثار می‌شود صحبت‌های تازه‌ای کرد.
امجد به موضوع بینامتنیت اشاره کرد و گفت یکی از موضوعاتی که دوست داشتم درباره آن کار کنم بینامتنیت‌های بود که بین آثار آقای بیضایی و آثاری که مورد علاقه ایشان بوده و آثاری که به هر نحوی ممکن است به‌صورت خودآگاه و یا ناخودآگاه برایشان تأثیر گذاشته باشد این تأثیرات گاهی در آثار ایشان ردپا گذاشته باشد و به‌صورت نشانه‌گذاری‌های عمدی که بهرام بیضایی به آثار دیگر ارجاع می‌دهد و گاهی اوقات ممکن است این تأثیر ناخودآگاه باشد. یا مشابهت‌هایی که الزاماً تأثیر مستقیم نبودند اما به این مشابهت‌ها هم می‌شود پرداخت.
این پژوهشگر با اشاره به این‌که این موضوع بسیار عام و گسترده است و نمی‌شود آن را در یک مقاله بررسی کرد با تأکید به نمایش مرگ یزدگرد گفت: در گام بعدی تصمیم گرفتم بینامتنیت‌ها را در یک اثر مانند مرگ یزدگرد نشان بدهم و بعد فکر کردم سرفصل‌ها آن چیست یکی بیضایی و پیراندلو دیگری بیضایی و کوروساوا یکی بیضایی و شکسپیر و دیگری بیضایی و ژان ژنه بود و همین‌طور ادامه داشت.
حمید امجد به این نکته اشاره کرد که باید به این نکته توجه کرد که بیضایی چگونه از این آثار آشنایی‌زدایی می‌کند و چگونه پلات را در زیرساخت می‌گنجاند و نشانه‌گذاری می‌کند.
امجد به تأکید به بینامتنیت‌ها به مرگ یزدگرد اشاره کرد و گفت مرگ یزدگرد را بسیاری وام‌دار فیلم راشومون کوروساوا می‌دانند اما این بسنده نیست تم مرکزی در مرگ یزدگرد بازی‌سازی است که در راشومون جایی ندارد.
او با اشاره به رویکرد بینامتنیت به فیلم غریبه و مه بهرام بیضایی اشاره کرد و گفت: بیضایی در فیلم غریبه و مه آشکار در صحنه پایانی به فیلم هفت سامورایی کوروساوا ادای دین می‌کند.
امجد سپس به فیلم زیستن کوروساوا اشاره کرد و گفت: در فیلم زیستن واتانابه می‌کوشد به زندگی معنا بدهد در این فیلم کوروساوا به فردیت و تک افتادگی اشاره می‌کند این فیلم من را به یاد آقای حکمتی در فیلم رگبار می‌اندازد.
در ادامه این جشن افشین هاشمی که بازی در آواخوانی گزارش ارداویراف به کارگردانی بهرام بیضایی، در کارنامه هنری خود دارد به‌جای ایراد سخنرانی تنها با یاد و خاطره بهرام بیضایی اشاره کرد و سپس به خواندن تکه‌هایی از نمایشنامه گزارش ارداویراف پرداخت. گزارش ارداویراف در ژانویه ۲۰۱۵ در دانشگاه استنفورد دو شب پیاپی با کارگردانی نویسنده بر صحنه برای تماشاگران خوانده‌شده است.
در این مراسم همچنین صدای بهرام بیضایی که بخش‌هایی از نمایشنامه‌خوانی افرا را می‌خواند پخش شد این نمایشنامه خوانی در سال 81 در خانه هنرمندان انجام شده بود.
به مناسبت هشتادمین زادروز بهرام بیضایی دو کتاب درباره بهرام بیضایی در زمینهٔ تئاتر و سینما توسط نشر نیلا منتشر شد. کتاب "بهرام بیضایی؛ وقتی همه خوابیم" شامل گفت‌وگوها و نقدهایی درباره آخرین ساخته سینمایی بیضایی است و به کوشش علیرضا کاوه گردآوری‌شده است.
و همچنین پانزدهمین شماره دفترهای تئاتر نیلا مختص کارنامه نمایشی بیضایی به‌ویژه معرفی‌ها و بررسی‌هایی درباره آثار متأخر او است که شامل گفت‌وگویی تازه با بهرام بیضایی و مقالات و آثاری از ژاله آموزگار، حمید احیا، حمید امجد، محمد چرم شیر، محمد رحمانیان، شهرام جعفری‌نژاد، امیرحسین سیادت، سهند عبیدی، مهدی فتوحی و افشین هاشمی می‌شود. گردآورنده این دفتر ژیلا اسماعیلیان مدیر انتشارات نیلا است. پانزدهمین دفتر تئاتر نیلا ویژه بهرام بیضایی در جشن زادروز این هنرمند در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت.
