پیرترین موجود زنده ایران در آستانه مرگ

به گزارش خبرنگار ایلنا، سَرْو اَبَرکوه یکی از آثار طبیعی ملی ایران است که در شهر ابرقو قرار دارد و از آن به عنوان  یکی از پیرترین موجودات زندهٔ دنیا یاد می‌شود. محیط تنهٔ این درخت در روی زمین یازده و نیم متر است و بلندای آن بین ۲۵ تا ۲۸ متر برآورد شده‌است.

حمدالله مستوفی در کتاب نزهت القلوب که در سال ۷۴۰ قمری تألیف شده، دربارهٔ ابرکوه می‌نویسد: در آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد…؛ دانشمند روس الکساندروف، عمر این سرو را بیش از چهار هزار سال می‌داند. برخی از افسانه‌ها، کاشتن آن را به زرتشت و برخی نیز به یافث (پسر نوح) نسبت می‌دهند.

با وجود آنکه این درخت کهنسال در فهرست میراث ملی کشور ثبت شده است و حتا علی اصغر مونسان (معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) بر لزوم ثبت این درخت در فهرست آثار جهانی تاکید دارد اما این روزها با دخل و تصرف در قنات تاریخی نبادان شهرستان ابرکوه بیم آن می‌رود که شاهد خشک شدن پیرترین موجود زنده ایران باشیم.

گزارش‌های مردمی خبر از دخل و تصرف و تخریب قنات تاریخی "نبادان" که یکی از کهن‌ترین قنات‌های ایران و آبشخور اصلی درخت سرو ابرکوه است، می‌دهند.

در سه ماه اخیر اداره آب منطقه ابرکوه به دلایلی به جای لایروبی و حفر پیشکار این قنات باستانی،  مجوز حفر چاه برای این قنات صادر کرده و این قنات زنده در طول چند روز به مرز نابودی رسیده است.

قنات نبادان پیش از حفر چاه

قنات نبادان پس از حفر چاه

در این راستا، سیدمصطفی فاطمی (مدیرکل میراث و گردشگری یزد) در نامه‌ای خطاب به رییس اداره منابع آب شهرستان ابرکوه به این نکته اشاره داشت که باتوجه به گزارش‌های واصله درخصوص حفر یک حلقه چاه در نزدیکی قنات تاریخی نبادان شهرستان ابرکوه با مجوز اداره منابع آب آن شهرستان و بدون هماهنگی و استعلام از اداره کل میراث فرهنگی استان و شهرستان به اطلاع می‌رساند، قنات تاریخی نبادان ازجمله قنات‌های تاریخی و باستانی کهن شهر تاریخی ابرکوه است که در مسیر تاریخی خود از چندین آسیاب و سرداب و باغ و خانه تاریخی و ثبتی عبور کرده و آبشخور اصلی کهن‌ترین درخت تاریخی ایران(سرو ابرکوه) است و هرگونه تغییر و دخل و تصرف در عرصه و محدوه این قنات تاریخی بدون مجوز این اداره کل ممنوع است. لذا ضروری است هرچه سریع‌تر نسبت به جلوگیری از هرگونه تغییر در ساختار این قنات و آثار تاریخی وابسته به آن اقدام شود.

مسئولان نیز در پاسخ به درخواست میراث فرهنگی یزد عنوان کرده‌اند: مجوز حفر چاه به عنوان چاه به جای قنات نبادان براساس آراء مراجع قضایی بدوی، تجدیدنظر و همچنین کمیسیون رسیدگی به امور آب‌های زیرزمینی، توسط کمیسیون صدور پروانه‌های شرکت آب منطقه‌ای استان یزد صادر شده است.

البته براساس تواقفات، طی سال‌های گذشته لایروبی قناب انجام شد که به‌رغم اجرای آن با توجه به شرایط سفره‌ آب‌های زیرزمینی و افت شدید تراز آب، کارشناسان قنات و دادگستری بر عدم امکان احیا قنات را تایید کردند.

در این نامه تاکید شده که ساختمان و سازه قنات به صورت تاریخی حفظ شده و براساس ضوابط و قوانین توزیع عادلانه آب، نیازی به استعلام از میراث فرهنگی نیست. همچنین از راهرو آن جهت انتقلا آب چاه به جای قنات به اراضی کشاورزی ان استفاده می‌شود که برای حفظ میراث سرو کهن ابرکوه و اراضی قنات نبادان نیز حائز اهمیت است. چنانکه چاه به جای قنات حفر نشود، آبی برای اراضی قدیم نبادان نخواهد ماند و سرو کهن ابرکوه نیز خشک و از بین می‌رود.

با این حال در این نامه تاکید شده است که به منظور جلوگیری از خشک شدن سرو ابرکوه لازم است اداره کل میراث فرهنگی یزد از توسعه ساخت و سازها و همچنین تغییر کاربری باغ‌های اطراف سرو از کشاورزی به مسکونی و تجاری که عامل اصلی خشک شدن سرو کهنسال است، ممانعت کند زیرا زیشه سرو در محدوده وسیعی گسترده شده و آبیاری اراضی کشاورزی اطراف سرو و آب برگشتی این اراضی عامل پایداری و زنده بودن سرو ابرکوه است.

رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری معتقد است: باتوجه به قدمت سرو ابرکوه علاوه بر مزایایی که برای کشور دارد، زمینه رونق هرچه بیشتر صنعت گردشگری در شهرستان ابرکوه را فراهم می‌شود.

همچنین معاون محیط طبیعی، اداره کل حفاظت محیط زیست یزد در این خصوص گفته بود: برای بهسازی و فضاسازی اطراف این درخت بیش از ۶ میلیارد ریال از محل بودجه‌های دولتی هزینه شده است. سرو ابرکوه به عنوان یک اثر طبیعی، شهرت جهانی دارد و برای گردشگران خارجی و داخلی جالب توجه است. درخت یاد شده به عنوان تنها اثر طبیعی استان در فهرست آثار طبیعی ملی ثبت است و شرایط و مدارک کافی برای ثبت جهانی این اثر وجود دارد و موضوع در حال پیگیری است.