نقدی در آستانه برپایی اجلاس روسای انجمن هنرهای نمایشی کشور:
انجمن هنرهای نمایشی وابسته و منفعل عمل می‌کند/تئاتر کشور از مداخله‌گری‌های بسیار عناصر سیاست ضربه می‌خورد
میثم زندی گفت: گیر اساسی ساختار انجمن هنرهای نمایشی کشور این است که به‌شدت دولتی است؛ درحالی‌که ظاهرا باید یک نهاد مستقل و یک انجمن مدنی باشد از سوی دیگر تئاتر کشور از مداخله‌گری‌های بسیار عناصر قدرت ضربه می‌خورد؛ مدیرعامل انجمن هم نمی‌تواند مدافع هنرمندان باشد چون حکمش فردا به‌راحتی لغو می‌شود. اگر امروز دچار تئاتر سطحی، سخیف و مبتذل شده‌ایم محصول خودخواهی‌هایی است که در پستو صورت می‌گیرد و سیاست‌های غلطی که در پستو انجام می‌گیرد و انجمن هنرهای نمایشی هم در آن سهیم است.
در آستانه برپایی اجلاس روسای انجمن هنرهای نمایشی کشور در تهران در روز چهارشنبه، میثم زندی (رئیس انجمن هنرهای نمایشی مازندران) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، به نقد ساختار انجمن و عملکرد آن پرداخت.
زندی با بیان اینکه «افرادی که به‌عنوان هیئت مدیره انجمن هنرهای نمایشی معرفی می‌شوند به‌عنوان مدنی‌ترین نهاد تئاتری ایران، انتصابی هستند نه انتخابی» گفت: فردی که به‌عنوان مدیرعامل انتخاب می‌شود هیچ‌وقت برآیند انتخاب هنرمندان کشور نیست. به‌طور مثال در استان‌ها هنرمندان گروه‌های مستقر نمایشی جمع می‌شوند به کاندیداها رای می‌دهند و ۵ نفر به‌عنوان عضو هیئت مدیره و یک نفر به‌عنوان رئیس انجمن انتخاب می‌شوند. یعنی روسای انجمن استان‌ها، نمایندگان مجمع عمومی تئاتر کشور هستند و اینها باید مانند شوای شهر و شورای‌عالی استان انتخاب شوند. به‌جای انتصاب مدیرعامل، افرادی باید کاندیدا شوند و هیئت مدیره تئاتر کشور را تشکیل دهند و افرادی که برآیند و نمایندگان تئاتر در استان‌ها هستند در هیئت مدیره کشور فردی را به‌عنوان مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی کشور انتخاب کنند.
او خاطرنشان کرد: گیر اساسی ساختار انجمن هنرهای نمایشی کشور این است که به‌شدت دولتی است؛ درحالی‌که ظاهرا باید یک نهاد مستقل و یک انجمن مدنی باشد. در جلساتی که حضور داشته‌ایم، هیچ‌وقت انجمن نمایش را یک نهاد مستقل ندیدم. وقتی جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برگزار می‌شود در ظاهر انجمن هنرهای نمایشی ایران متولی امور است اما در واقع این انجمن تنها یک واسطه است تا اداره‌کل هنرهای نمایشی و وزارت ارشاد بتواند پولش را خرج کنند. کم‌ترین احترامی به این نهاد مدنی گذاشته نمی‌شود. اگر دبیر برای جشنواره تئاتر فجر انتخاب می‌شود بدون نظرخواهی مجمع عمومی تئاتر کشور که نمایندگانش می‌توانند هیئت مدیره تئاتر کشور در انجمن نمایش باشند، است. بارها در جلسات دیده‌ایم دبیرانی که انتخاب شده‌اند حتی به افرادی که نمایندگان تئاتر استان‌ها یعنی عصاره تئاتر استان‌های کشور هستند کج‌دهنی هم کرده‌اند.
زندی با تاکید بر وابستگی بسیار انجمن به سیستم دولتی گفت: رویه اینطور است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمک‌های دولتی به انجمن می‌دهد و در مقابل سیاست‌هایی از طرف اداره‌کل هنرهای نمایشی به صورت دوستانه یا شفاهی به انجمن ابلاغ می‌شود و انجمن به عنوان بازو، تمام کارهای اداره‌کل را انجام می‌دهد. درحالی‌که تئاتر ایران پر از استعدادهای درخشان و متفکران بزرگی است که هنر نمایش را می‌شناسند و وزارت فرهنگ و ارشاد و اداره‌کل هنرهای باید سیاست‌هایش را متناسب با ظرفیت‌های آنها رقم بزنند نه اینکه هنرمندان، خودشان را با این سیاست هماهنگ کنند.
رئیس انجمن هنرهای نمایشی مازندران ادامه داد: اصلا وجود یک نهاد مدنی مثل انجمن هنرهای نمایشی برای این است که ما می‌خواهیم به دولت بگوییم برای توسعه باید این برنامه‌ها را سرلوحه کار خود قرار دهید در حالی‌که انجمن نمایش فعلی بسیار بی‌برنامه است و گاهی آدم‌های درجه یک تئاتر در هیئت مدیره استان‌ها نیستند. آنهایی که بار اصلی تئاتر در این کشور روی دوش‌شان است اصلا عضو این نهاد نمی‌شوند چون وقتی رصد می‌کنند می‌بینند سیستم منفعل و وابسته‌ای است. همین موضوع باعث ایجاد موانعی برای توسعه تئاتر علمی و بنیادی در استان‌ها شده است.
زندی با بیان اینکه «انتظار داریم این ایرادها حتی اگر در اساسنامه وجود دارد، برطرف و اصلاح شود.» گفت: ما تا این اصلاح را درون این خانواده انجام ندهیم به توسعه نمی‌رسیم؛ توسعه و تعالی بستر صحیح و شفاف و سالم می‌خواهد. به قول استاد بهرام بیضایی، در زمین سرخ، گیاه سبز نمی‌روید.
او در بخش دیگر صحبت‌هایش با تاکید بر اینکه «تئاتر کشور از مداخله‌گری‌های بسیار زیاد عناصر قدرت ضربه می‌خورد.» گفت: پول در کشور وجود دارد اما کجا هزینه می‌شود؟ جایی که هنرمند برای عناصر سیاست کار کند. یعنی اگر برای فلان سازمان و نهاد کار کنی، پول می‌گیری. اما هنرمند که نمی‌تواند تشریفاتی کار کند. هنرمند در یک برهه زمانی درباره مخاطب پیرامونش به یک هستی‌شناسی می‌رسد و در تفکر خودش به باوری می‌رسد و واکنشی نشان می‌دهد که نشان خلاقیت آن هنرمند است. شاملو، بیضایی و شجریان اینطور هنرمند شده‌اند و آثارشان محصول هستی‌شناسی آنهاست. اما امروز می‌خواهند یک هنرمند تشریفاتی بله‌قربان‌گو بار بیاورند که ببینند عناصر سیاست چه می‌خواهند تا همان را بنویسند. با این رویه هیچ‌وقت دیگر غلامحسین ساعدی، اکبر رادی و بهرام بیضایی در تئاتر ما تولید نمی‌شود.
زندی با اشاره به اینکه «پول در اختیار هنر و هنرمند قرار نمی‌گیرد و منابع مالی عادلانه بین هنرمندان توزیع نمی‌شود.» گفت: نود درصد آثاری که در شهرستان‌ها روی صحن می‌روند با پدیده ورشکستگی قبل از اجرا روبرو است. اگر مسئولی بخواهد به این کارگردان شهرستانی کمک کند، دنبال منفعتی برای رای آودن در دوره بعدی است.
این هنرمند تئاتر با تاکید بر اینکه «مداخله‌گری‌های تمامی عناصر سیاست در حوزه فرهنگ یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که در فضای فرهنگی کشور و تئاتر وجود دارد.» خاطرنشان کرد: چگونه همه دستگاه‌ها می‌توانند در حوزه هنر نظر بدهند؟ کشور قاعده و قانون دارد اما ظاهرا یکسری از قانون بزرگترند به‌طوری‌که اگر کارگردانی را دوست نداشته باشند، آن هنرمند اجازه کار ندارد. به این ترتیب جلوی فکر کردن و رویش فکر گرفته شده است.
زندی یادآور شد: عجیب است که هنوز نمی‌توانیم نمایشنامه‌ای از مهم‌ترین نمایشنامه‌نویس کشور یعنی غلامحسین ساعدی روی صحنه ببریم، عدم آگاهی مسئولان از هنر باعث می‌شود یکسری تصمیم عجولانه و غیرعقلایی گرفته شود و متون این هنرمند در پستو بماند. سوال این است که چرا خارج از وزارت فرهنگ و ارشاد می‌توانند بگویند جلوی نمایشی گرفته شود؟ جاهایی وجود دارند که از قانون بزرگترند اما جلوی این بی‌قانونی‌ها باید گرفته شود.
او با بیان اینکه «اگر امروز تئاتر ایران آنقدر بی‌محتوا شده است، به این دلیل است که جلوی اندیشه‌ورزی گرفته شده.» گفت: انجمن هنرهای نمایشی در این زمینه چه کرده است؟ مدیرعامل انجمن نمی‌تواند مدافع هنرمندان باشد چون حکمش فردا به‌راحتی لغو می‌شود. اگر امروز دچار تئاتر سطحی، سخیف و مبتذل شده‌ایم، محصول خودخواهی‌هایی است که در پستو صورت می‌گیرد و سیاست‌های غلطی که در پستو انجام می‌گیرد و انجمن هنرهای نمایشی هم در آن سهیم است. وقتی سال گذشته اثر یک کارگردان از جشنواره تئاتر فجر کنار گذاشته شد واکنش انجمن هنرهای نمایشی در برابر این خروج غیرقانونی چه بود؟ متاسفانه با این روند، تئاتر کشور جان نمی‌گیرد.
