ماراتن میان سالن‌های سینما و موزه‌ها/سازمان میراث فرهنگی می‌خواهد برنده باشد
معاون رییس جمهور از افزایش تعداد موزه‌ها به رقم هزار بنا خبر می‌دهد و مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی معتقد است همینکه موزه ایجاد می‌شود در خود خیر و برکت دارند و ما نمی‌توانیم کار ساخت موزه را متوقف کنیم اما آیا موزه‌ها در ایران کمکی به گردشگری می‌کنند؟
به گزارش خبرنگار ایلنا، مدتی است که مسئولان بر این مهم تأکید دارند که باید این دیدگاه که موزه‌ها تنها باید از طریق دولتی ایجاد و اداره شوند، دچار تغییر شده و از ظرفیت‌های موجود در سطح جامعه برای توسعه موزههای خصوصی و اتحادیه‌ها استفاده کنیم؛ چراکه آنها معتقد هستند، توسعه فعالیت‌های موزه‌ای نشان‌دهنده فرهیختگی جامعه است و به بالندگی جامعه و توسعه پایدار کمک بزرگی می‌کند. از طرفی گسترش و تقویت موزه‌ها علاوه بر ارزش‌آفرینی برای جامعه، می‌تواند به بحث اقتصاد مقاومتی کمک شایانی بکند زیرا اقتصاد مقاومتی مبنای فرهنگی دارد.
با چنین تفکری است که علی اصغر مونسان (معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) تاکید دارد: موزه‌ها می‌توانند چراغ راهی برای آینده جوامع بشری باشند و وجه مشترکی که در همه موزه‌ها می‌توان به آن پرداخت این است که اجتماعی گردهم آمده و با تولیت دولت‌ها مکان‌هایی را به‌عنوان موزه ایجاد کرده‌اند تا محلی برای انتقال تجربه باشد. بی‌شک موزه‌ها و میراث‌فرهنگی پیوند ناگسستنی دارند. موزه‌ها راویان میراث‌فرهنگی هستند و اشیای تاریخی مسیر فرهنگی یک جامعه را روایت می‌کنند.
مونسان گفته است: در دولت تدبیر و امید هم به لحاظ تعداد و هم به لحاظ ارتقای کمی موزه‌داری، اقدامات بسیار خوبی انجام شده است، به‌گونه‌ای که تا قبل از دولت تدبیر و امید ۴۵۰ موزه در کشور فعال بود، اما در دولت تدبیر و امید ۲۰۰ مورد به موزههای کشور اضافه شده است و اگر همین روال ادامه یابد، ظرف سه سال آینده یعنی تا پایان دولت دوازدهم می‌توانیم احداث هزارمین موزه کشور را جشن بگیریم.
البته او به این نکته نیز اشاره دارد که علاوه بر کارکردهای فرهنگی موزه‌ها، امروزه یکی از مؤلفه‌های مهم موزه‌ها کارکردهای گردشگری آن‌هاست و حجم بسیاری از گردشگران را گردشگران فرهنگی تشکیل می‌دهد و خوشبختانه با اقداماتی که انجام شده بازدید از موزه‌ها نیز به‌شدت رشد داشته است و عید امسال آمارهای بی‌نظیری را داشته‌ایم.
رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری عنوان کرده است: در سال‌های گذشته بیشترین بازدید از موزه ملی ایران روزانه ۲۵۰۰ نفر بود اما در نوروز امسال شاهد بازدید روزانه ۱۴هزار نفر از موزه ملی ایران بودیم و این موضوع نشان می‌دهد بازدید از موزه‌ها مانند بازدید از سینما و تئاتر به سبد فرهنگی خانواده‌ها اضافه شده است.
با توجه به اشاراتی که معاون رییس جمهور درخصوص قرار گرفتن موزه در کنار سینما در سبد فرهنگی خانواده‌ها دارد، می‌توان به این نکته اشاره داشت که در حال حاضر ۵۰۰ سالن سینما در کل کشور فعال است که یک سوم آن در تهران قرار دارد. بعد از تهران، شهرهای مشهد، اصفهان و شیراز بیشترین سالن سینما را دارند. لازم به ذکر است که ۹۰ درصد شهرهای ایران نیز سینما ندارند و از سینمای سیار برای نمایش فیلم استفاده می‌شود.
با وجود آنکه تاکید رییس سازمان میراث فرهنگی بر سبد فرهنگی خانواده‌ها و سینما است اما باید عنوان کرد که حتی این کالای فرهنگی که بر اقتصاد پررونقی سوار است، تنها ۵۰۰ سالن در کل کشور دارد درحالی که هم اکنون ۶۵۰ موزه در کل کشور فعال است. با این وجود براساس اعلام سازمان امور سینمایی، سمعی و بصری؛ سینمای ایران با فروشی معادل ۱۷۰ میلیارد تومان تا پایان بهمن ماه ۹۶ توانسته رکورد بیشترین فروش در تاریخ خود را ثبت کند، این درحالی است که نه تنها آماری از فروش بلیت موزههای کشور نداریم بلکه نمایشگاه آثار موزه لوور که می‌توان از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین نمایشگاه‌هایی نام برد که طی سال‌های گذشته در موزه ملی ایران برگزار شده است، فقط ۷۲۰ میلیون تومان بلیت فروخت.
با یک بررسی سر انگشتی از استقبالی که از موزه‌ها و سینماها می‌شود، این سوال مطرح می‌شود که صرف ساخت موزه و افزایش تعداد آنها در کل کشور برای قرار گرفتن بازدید از موزه در سبد خانواده‌های ایرانی، کافی است؟ آیا باتوجه به شرایط بد موزههای کشور، اختصاص بودجه برای ساخت بهتر از اختصاص بودجه برای حفظ و نگهداری موزه‌هاست؟
محمدرضا کارگر (مدیرکل موزه ها و اموال منقول تاریخی) با اشاره به فعال بودن ۶۵۰ موزه در کل کشور به ایلنا گفت: از این تعداد حدود ۱۱۴ موزه متعلق به بخش خصوصی است. رشدی که اکنون در حوزه راه‌اندازی موزههای غیردولتی داریم بسیار قابل توجه است. اگر بتوانیم رشدی که از ابتدای دولت یازدهم تاکنون شاهد بودیم را ادامه دهیم، قطعا در پایان دولت دوازدهم، هزارمین موزه را افتتاح خواهیم کرد که اتفاقی خیلی بزرگ خواهد بود.
او با بیان آنکه افتتاح هزارمین موزه می‌تواند تراز فرهنگی کشور را افزایش دهد، گفت: بیشتر این موزه‌ها توسط بخش‌های غیردولتی گشایش خواهند یافت. مگر آنکه اتفاقی غیرمترقبه پیش بیاید و نتوانیم آنچه از ابتدای دولت یازدهم پیش گرفته‌ایم را ادامه دهیم.
کارگر در توضیح وقوع اتفاق غیرمترقبه برای رشد تاسیس موزه‌ها گفت: اگر نتوانیم تعهداتمان را نسبت به بخش خصوصی انجام دهیم این امر محقق نخواهد شد. چراکه از یکسو کمک‌های بلاعوض در عرصه اهدای تجهیزات موزه‌ای اعم از ویترین، نورپردازی، دوربین‌های مداربسته و... به موزههای خصوصی می‌کنیم که با توجه به بودجه متغیر خواهد بود، یا آنکه وضعیت اقتصادی تغییر کند و با شرایط نابسامانی روبه رو شویم یا اگر ایران دچار وضعیت غیرقابل پیش‌بینی شود در چنین شرایطی نمی‌توانیم به تعهداتمان عمل کنیم این درحالی است که تمام تلاش ما آن است که به گفته‌های معاون رییس جمهور جامه عمل بپوشانیم. باید برنامه‌ریزی‌ها و پیگیری‌هایمان را بیشتر کنیم و همکاری‌های بخش‌های دیگر را جلب کنیم.
ورود تیم‌های ورزشی به عرصه موزه‌داری
به گفته مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی، اگر تیم‌های ورزشی تصمیم بگیرند که برای خود موزه‌ای تخصصی داشته باشند به یکباره می‌توانیم شاهد افزایش تعداد موزههای کشور باشیم و به جامعه موزه‌داری و به بخش فرهنگی ورزش کمک زیادی می‌شود.
او با اشاره به آنکه موزه یک نهاد فرهنگی است که در جامعه شکل می‌گیرد اظهار کرد: ۱۳۰ موزه در تهران فعال است. بعد از شکل گیری، خود موزه است که باید تلاش کند تا جا بیافتد. این امر مانند کاشت یک بذر درخت است. بعد از کاشت بذر، درخت رشد می‌کند و ما فقط باید مراقب باشیم تا به موقع آبیاری شود و آفت به آن نیافتد اگر این درخت حفاظت شود، بهار گل و تابستان میوه می‌دهد. ما نیز وقتی یک موزه ایجاد می کنیم باید از آن حفاظت کنیم و حواسمان به آن باشد. اگر مدیر و کارکنان فعال و خلاق داشته باشد، به خودی خود می‌تواند پیشرفت کند و به موفقیت برسد. همه موزههای ما موفق هستند چراکه همینکه موزه ایجاد می‌شود در خود خیر و برکت دارد.
ساخت موزه متوقف نمی‌شود
البته مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی در پاسخ به این سوال که حال این روزهای موزههای متعددی مانند موزه همدان، شوش و... خوب نیست و ما در چنین شرایطی از افتتاح موزههای جدید سخن می‌گوییم، گفت: حال این موزه‌ها باید خوب شود. شرایط این موزه‌ها فرق دارد. ما نمی‌توانیم کار را متوقف کنیم چراکه بخشی از فعالیت و اعتبارات بودجه‌های ما به ایجاد موزههای جدید اختصاص دارد. اگر فرض را بر آن بگیریم که وزارت بهداشت تعدادی بیمارستان فرسوده دارد نمی‌تواند به این دلیل از ساخت بیمارستان‌های جدید صرف‌نظر کند. ما نیز اینگونه هستیم؛ درعین حال نباید فراموش کرد که بخشی از موزههای ما به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وابسته نیستند و به مراکزی مانند بنیاد مستضعفان و سایر وزارتخانه‌‌ها و بخش خصوصی وابسته هستند. از این رو گسترش تعداد موزه‌ها به حفظ و احیا و نگهداری آنها ارتباطی ندارد.
او ادامه داد: از قضا، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درحال حاضر کمترین تعداد موزه را ایجاد می‌کند و درحال انجام کارهای نیمه تمام هستیم و به سراغ موزههای جدید نرفتیم تا پروژه‌هایمان را تمام کنیم. در سطح ملی ۱۰ موزه اعم از موزه فرش تبریز، موزه منطقه‌ای آذربایجان، موزه ارومیه، موزه کرمانشاه و... و در سطح استانی نیز چندین پروژه داریم که قصد داریم آنها را به اتمام برسانیم. در واقع نیمی از موزههای کشور متعلق به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هستند و نیم دیگر آن توسط شخصیت‌های حقیقی و حقوقی تاسیس شده‌اند.
بین افزایش تعداد موزه‌ها و توسعه گردشگری ارتباط مستقیم وجود ندارد
اسماعیل قادری (عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی) با اشاره به افزایش تعداد موزههای کشور به هزار گفت: شاید بخواهند دور ما دیوار بکشند و تبدیل به موزه بکنند.
به اعتقاد او، ضمن آنکه افزایش تعداد موزه‌ها می‌تواند در رونق گردشگری موثر باشد اما توسعه گردشگری هیچ ارتباط مستقیمی به افزایش تعداد موزه‌ها ندارد. اگر بتوانیم راهکارهایی ارائه دهیم که تعداد گردشگران ورودی افزایش یابد و در داخل نیز شرایطی را فراهم کنیم که گردشگری داخلی رونق یابد در این صورت می‌توان به افزایش تعداد بازدیدکنندگان موزه‌ها نیز امید داشت.
قادری خاطرنشان کرد: ساختن موزه ازجمله اولویت‌های توسعه گردشگری نیست. از آنجا که آمار تفکیکی و دقیق از تعداد بازدیدکنندگان موزه‌ها نداریم، نمی‌توانیم درخصوص چرایی و چگونگی و تناسب ظرفیت موزه‌ها برای بازدیدکنندگان سخن بگوییم و دم از نیاز به افزایش تعداد موزه‌ها بزنیم. نخست باید این سوال را مطرح کنیم که هدف از سفر مردم چیست و اینکه آیا مردم به موزه‌ها می‌روند و تعداد موزه‌ها کم است؛ سپس درصدد ساخت موزههای جدید برآییم. نمی‌گویم ساخت موزه بد است اما در بیشتر مواقع اصلاحا به چنین مواردی به عنوان سیاست‌های دستوری و از بالا و بدون توجه به تقاضا و نیازهای موجود و بدون ارزیابی وضع موجود نگاه می‌شود که معمولا به نتایج مطلوب نیز نمی‌رسد.
