در گفتوگو با ایلنا مطرح شد:
سیر تحول نوحهها متاثر از جو عمومی موسیقی در کشور است/هیچ نهادی نمیتواند بر حفظ اصالت عزاداری در مداحیها نظارت کند
یک خواننده و پژوهشگر آواهای مذهبی گفت: ریتمهای عزاداریها هم مثل موسیقیهایی که در جامعه متداول است تند شده چون خواستههای مردم عجلهای و تند است. به همین دلیل اگر آن مداح هم بکوبد و تند بخواند و آهنگهای روز را به نوحهخوانیاش بیاورد جواب میدهد و مردم در عزاداری شرکت میکنند. اگر مداحان بدانند با خواندن آهنگی سنتی مجلسشان شلوغ میشود به این نوع موسیقی رو میآورند.
متین رضوانیپور (خواننده و پژوهشگر آواهای مذهبی) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به اتفاقاتی که طی سالهای اخیر در سبک و سیاق نوحهها و مداحیهای محرم رخ داده، گفت: از نظر من مساله عاشورا یک دریای بیانتهاست که در آن هرکسی هر متاعی را که بخواهد پیدا میکند؛ حالا برخی از این دریا دُر و گوهر و برخی ماهی پیدا میکنند و عدهای هم چیزهای دیگر. مانند دین، احکام شرعی و قرآن که هرکسی برداشت خودش را دارد و همه هم معتقدند برداشت خودشان درست است و بقیه اشتباه میکنند چون با عقل و منطق خود موضوع را تحلیل میکنند. در مورد عاشورا هم برداشتهای مختلفی شده؛ طبیعتا در ۱۴۰۰ سالی که از این واقعه گذشته بعضی از حقایقش درست به گوش ما نرسیده و تحریف هم شده است.
رضوانیپور با اشاره به اشعار و موسیقی نوحههای جدید با بیان اینکه «خوب است که از اشعار وزین و آهنگهای اصیل و با وقاری که در شان و جایگاه امام حسین(ع) است در مداحیها بهره ببریم» گفت: چیزی که امروز در برخی مداحیها میشنویم موسیقیهای لسآنجلسی است که آن را با نوحهای در مدح امام حسین(ع) میخوانند. هر سال یک نوع از این تحولات را در عزاداری محرم میبینیم اما به نظرم بهتر است از الحان، نغمات و اشعار وزینتری که جایگاه امام را بتواند درست معرفی کند استفاده کنیم.
این خواننده و پژوهشگر آواهای مذهبی در پاسخ به این سوال که کدام نهاد مردمی یا دولتی میتواند نظارت کند که اصالت عزاداری ایرانی و متناسب با جایگاه امام حسین(ع) در این مداحیها حفظ شود؟ گفت: به نظرم هیچ نهادی نمیتواند این نقش را ایفا کند. بزرگتر از مقام معظم رهبری در کشورمان سراغ نداریم که حرفشان بر همه و بین مداحان سند و حجت باشد؛ اما میبینیم با اینکه ایشان بارها و بارها در جلساتی برای حفظ اصالت نوحهها، اشعار و موسیقی آن تاکید کردند و خواستار این شدند که شان و جایگاه اهل بیت حفظ شود، اما گوش شنوایی بدهکار نبود. وقتی حتی به فرمایش مقام معظم رهبری گوش نمیدهند بقیه چه کاری از دستشان ساخته است؟
رضوانیپور ادامه داد: البته که مداحان و نوحهسرایانی از این دست استدلال خودشان را دارند و میگویند با این شیوه عزاداری توانستهاند ۱۰ هزار نفر را به هیئتشان بکشانند و این مساله از کلیت جامعه برآمده است.
او تصریح کرد: ریتم زندگی تند شده و مردم عجول شدهاند و سریع میخواهند به اهدافشان برسند؛ درنتیجه ریتمهای عزاداریها هم مثل موسیقیهایی که در جامعه متداول است تند شده چون خواستههای مردم عجلهای و تند است. به همین دلیل اگر آن مداح هم بکوبد و تند بخواند و آهنگهای روز را به نوحهخوانیاش بیاورد جواب میدهد و مردم در عزاداری شرکت کرده و مجلساش پررونق میشود و پول بیشتری هم گیرشان میآید. اگر مداحان بدانند با خواندن آهنگی سنتی مجلسشان شلوغ میشود به این نوع موسیقی رو میآورند.
گردآورنده مجموعه کتابهای «نوحه نواحی» خاطرنشان کرد: البته پیشبینی من این است که یک روز مردم از این بکوب بکوبها خسته شده و دنبال آرامش میگردند و دوباره به سبک و سیاق موسیقی سنتی و اصیل رو میآورند هرچند که این اتفاق ممکن است سالها طول بکشد.
رضوانیپور با بیان اینکه «نوحههای ما ارتباط مستقیمی با سیر موسیقیمان دارد» گفت: موسیقی مذهبی و دستگاهی و پاپ امروز جدا از هم نیستند تنها تفاوتشان در متن اشعار است، اگرنه به لحاظ ملودیپردازی یک چیز هستند. ابوعطا، نوا، ماهور در همهشان مشترک است اما در نوحهها شعر درباره امام حسین(ع) و مضمون عشق به اهل بیت است و در موسیقیهای دیگر درباره عشقهای زمینی. اگرنه به لحاظ موسیقیایی، فواصل و گردش نغمات یکسان است و فقط اشعار باهم فرق دارند.
او با اشاره به اینکه سیری که در موسیقی مذهبی طی شده همانند همان تحولاتی است که در موسیقی پاپ و راک و دیگر انواع موسیقی ایجاد شده، گفت: اینجا ساز و ریتم و بیس استفاده میشود و در موسیقی مذهبی سینهزن این نقش را ایفا میکند و همخوانی که «حسین حسین» میگوید ریتم را نگه میدارد.
رضوانیپور یادآور شد: امیدوارم همانطور که سبکهای روز موسیقی در جامعه مطرح میشود اشخاصی هم به سبکهای سنتی بپردازند و اجازه دهند اینها هم خوانده شود و مردم بشنوند و به نوحهها و مداحیهای عزاداریها هم دوباره برگردد. شاید از بین هزار نفر دستکم پنج نفر هم به این نوع موسیقی علاقه داشته و پیگیریاش کنند تا از این طریق جلوی نابودیشان گرفته شود.