شناسایی 10محوطه از عصر مفرغ تا دوره اسلامی در سراوان

به گزارش ایلنا، مهدی مرتضوی (سرپرست هیأت باستان شناسی) با اعلام خبر شناسایی 10محوطه از عصر مفرغ تا دوره اسلامی در سراوان گفت: روباهک نام معروفترین محوطه محدوده مورد مطالعه طرح «بررسی باستان شناسی و گمانه‌زنی به منظور تعیین حریم محوطه‌های محدوده روباهک – دزک سراوان» است.

وی با بیان اینکه تپه روباهک دارای شواهد سفالی عصر مفرغ است که قدیمی‌ترین و معروفترین محوطه در میان ده محوطه مورد مطالعه در این محدوده است، افزود: وجه تسمیه آن به زیست روباه در اطراف این محوطه که در طی فعالیت میدانی شاهد برخی از آنها بودیم بازمی‌گردد.

این باستان‌شناس اظهار داشت: کار میدانی حاضر در محدوده‌ای با وسعت تقریبی 600 هکتار در میان سراوان و روستای احمدآباد از طرفی و روستاهای دزک و کولو از طرف دیگر طی 45 روز صورت گرفت.

مرتضوی با اشاره به این نکته که در این فعالیت میدانی در ابتدا طی یک مرحله بررسی و شناسایی 10 محوطه از عصر مفرغ تا دوره اسلامی شناسایی شد، گفت: سپس تمامی این محوطه‌ها با حفر حدود 100 گمانه تعیین حریم شدند.

او تصریح کرد: به نظر می‌رسد تعدادی از محوطه‌ها از نوع کمپ سایت مشابه نمونه‌های امروزی در همین منطقه که در کپر زندگی می‌کنند، باشند.

این باستان‌شناس با بیان اینکه وجود رسوبات سیلابی در برخی از محوطه‌ها گروه باستان شناسی  را وادار کرد تا برخی از گمانه‌ها را  تا عمق بیش از 3 متر حفر کند، افزود: مرحله بعدی بررسی محوطه بود که به منظور درک بهتری از پراکندگی ادوار فرهنگی بر اساس شواهد سطحی صورت گرفت.

او گفت: با توجه به دو فاکتور اندازه و میزان دخالت انسانی در این محوطه‌ها سه نوع استراتژی برای بررسی شامل بررسی سیستماتیک در دو محوطه؛ بررسی طبقه‌ای شامل دو نوع منظم و غیرمنظم در چهار محوطه و بررسی غیراحتمالی در چهار محوطه اتخاذ شد و در تمامی این محوطه‌ها روش نمونه‌برداری از نوع غیراحتمالی بوده است.

 او در ادامه یکی از فعالیت‌هایی که در این کار میدانی انجام شد را شناسایی و بررسی غیراحتمالی قنات‌های محدوده مورد مطالعه اعلام کرد که در چندین رشته پراکنده شده بودند.

رییس هیأت باستان شناسی با اشاره به این نکته که در کنار برخی از قنات‌ها سفال‌هایی متعلق به دوران اسلامی کشف شد، تصریح کرد: هر چند تاریخ گذاری این محوطه نیازمند مطالعات دقیق‌تری است، اما شواهد موجود گویای فعال بودن این قنات‌ها از قرون میانی اسلامی تاکنون بوده است.

مرتضوی گفت: مرحله پایانی کار تهیه نقشه توپوگرافی محوطه‌ها با دستگاه توتال استیشن بود که در درک بهتر موقعیت محوطه‌ها، نحوه قرارگیری، ارتفاع و ...بسیار مناسب است.

به گفته این باستان شناس به نظر می‌رسد محدوده مورد مطالعه حداقل و براساس شواهد موجود از عصر مفرغ تا دوران معاصر که روستای دزک نماد زنده آن است، فعال بوده است.

او افزود: براساس شواهد موجود دو نوع استقرار دائمی و موقت در این محدوده قابل مشاهده است که تقریبا این نوع از استقرارهای انسانی امروزه در محدوده قابل مشاهده هستند و یکی از مشکلات این طرح دخالت‌های گسترده انسانی در محدوده مورد مطالعه است.

تخریب برخی از محوطه‌ها

وی با ابراز تأسف از اینکه برخی از محوطه‌ها به بهانه فعالیت‌های کشاورزی و عمرانی تخریب شده‌اند و برخی از آنها با سنگ چین کردن محدوده محوطه مورد تعرض قرار گرفته‌اند اظهار امیدواری کرد این پروژه کمک کند تا با تأکید بر تعلق این محوطه‌ها به میراث فرهنگی، از آنها به خوبی حراست و محافظت شود.

او گفت: متاسفانه محوطه‌هایی همچون محوطه‌های مهرگان، تپه سنگی احمد آباد، کهنوک، شاه مردان و نخلستان وجود داشتند که فعالیت‌های ساختمانی درون عرصه آنها به شدت به آنها آسیب‌های جبران ناپذیری وارد کرده و این انتظار از میراث فرهنگی سراوان می‌رود که با مدیریت قاطع مانع از دخل و تصرف‌های بیشتر و تخریب محوطه‌ها شود.

بررسی باستان شناسی و گمانه‌زنی به منظور تعیین حریم محوطه‌های محدوده روباهک – دزک سراوان  با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در حال انجام است.

شهرستان سَراوان یکی از شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرق ایران است. مرکز این شهرستان شهر سراوان است که در منتهی‌الیه شرقی‌ترین نقطه کشور واقع است و به زادگاه خورشید ایران شهرت دارد.

سراوان اولین نقطه در کشور است که خورشید در آن طلوع می‌کند به‌طوری‌که طلوع و غروب خورشید در سراوان با طلوع و غروب خورشید در غربی‌ترین شهر کشور یک ساعت و ۱۷ دقیقه اختلاف دارد از این رو به زادگاه خورشید ایران معروف است.

دزک نام روستایی در دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان سراوان  قرار گرفته است که بواسطه مسجد جامع‌اش با سبک معماری خراسانی معروف است. نزدیکی این روستا به شهرستان سراوان گاهی این تصور را بوجود می‌آورد که گویا این روستا یکی از محلات سراوان باشد.

وجود نخلستان‌های متعدد در درون و اطراف این روستا، زیبایی خاصی بدان بخشیده است. شاید به جرات بتوان گفت شکل‌گیری و تداوم سکونت در این روستا که پیشینه آن به هزاره سوم پیش از میلاد می‌رسد عمدتا به واسطه غنای محیطی آن بوده است.