علی اصفر مونسان در گفتوگو با ایلنا مطرح کرد:
به دنبال برگزاری نمایشگاه‌های پایاپای با کشورهای مختلف هستیم/حریف این تعداد از آثار تاریخی موجود در کشور نیستیم
معاون رییس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفتوگو با ایلنا از چرایی نرفتن اشیاء موزه لوور به مشهد سخن گفت و از عموم جامعه خواست تا پای کار بیایند و از میراث فرهنگی حفاظت کنند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ازجمله حوزه‌های مهمی هستند که نه تنها می‌توان با توجه و حفظ آن، هویت ملی را ارتقا داد بلکه تولید اشتغال و درآمدزایی نیز از دیگر آورده‌هایی است که می‌توان با توسعه و رشد این حوزه‌ها بدست آورد.
در این راستا گفتگویی با علی اصغر مونسان (معاون رییس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) داشتیم تا از کم و کیف توجه سازمان متولی به حوزه‌های تخصصی خود باخبر شویم و از شرایط فعلی میراث فرهنگی پرس‌وجو کنیم.
مونسان با حضور در خبرگزاری کار ایران (ایلنا) با اشاره به آنکه درحوزه میراث فرهنگی از نقدها و خبرهایی که توسط خبرنگاران منتشر می‌شود، بسیار بهره می‌بریم، گفت: حتا اخباری که در فضای مجازی بدستم می‌رسد سریعا برای معاون میراث فرهنی ارسال می‌کنم تا مورد بررسی قرار دهد و ایشان هم سریعا به آن عمل می‌کند و آن را مورد توجه قرار می‌دهد. در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید.
چندی پیش شاهد به نمایش گذاشته شدن 56 تاریخی موزه لوور پاریس در موزه ملی ایران بودیم. به گفته مسئولان میراث فرهنگی، قرار بود این آثار برای نمایش در موزه خراسان بزرگ نیز آماده شوند که این امر محقق نشد. چرا آثار موزه لوور به مشهد نرفت؟
مدتی قبل، بازدیدی از موزه مشهد داشتم و دیدم موزه بزرگ و خوبی است اما آنچنان که باید معرفی نشده است؛ از این رو به ذهنم رسید که وقتی موزه ملی ایران توانست چنین جریانی ایجاد کند، اگر بتوانیم زمانی را تمدید کنیم و اشیاء موزه لوور را به مشهد ببریم، نه تنها منطقه‌ای دیگر از کشور از این امر منتفع می‌شود و مردم می‌توانند از چنین آثاری دیدن کنند بلکه موزه مشهد نیز به خوبی معرفی خواهد شد. مسئولان موزه لوور نیز در ابتدای امر موافقت اولیه خود را اعلام کرده بودند و فقط درخواست داشتند که بتوانند مسائل امنیتی را مورد بررسی قرار دهند.
در برگزاری موزه لوور در تهران، تمام هزینه‌ها توسط حامی مالی پرداخت شد چراکه ما توان پرداخت آن را نداشتیم. برای برگزاری نمایشگاه لوور در مشهد، این اسپانسر را برای جابه‌جایی و برگزاری و پرداخت هزینه بیمه نداشتیم. درواقع در فاصله زمانی کوتاهی که بین اتمام موزه لوور تهران و مشهد بود، نتوانستیم اسپانسر موردنظر را پیدا کنیم.
باتوجه به اعمال تحریم‌ها، از این پس برگزاری نمایشگاه‌ها در عرصه میراث فرهنگی و به نمایش گذاشتن آثار تاریخی چگونه رقم خواهد خورد؟
هم اکنون چند کشور اروپایی همانند هلند پیشنهاد برگزاری نمایشگاه آثار تاریخی ایران را دارند. تلاش ما برآن است تا تدابیری بیاندیشیم که از این پس نمایشگاه‌های پایاپای با کشورهای مختلف داشته باشیم. به این معنا که در گذشته نمایشگاه‌ها به صورت رفت و برگشت بود اما از این پس به صورت پایاپای خواهد بود و اگر نمایشگاهی از آثار تاریخی ما در کشوری برگزار شود قصد داریم نمایشگاهی از آثار تاریخی آنها کشور نیز در ایران داشته باشیم البته کار سختی است اما حداکثر تلاش خود را خواهیم کرد.
درحال حاضر شرایط بسیاری از آثار و محوطه‌های تاریخی وخیم است. آمار تخریب‌ها بالا رفته و از دیگر سو، ادارات و نهادهای مختلف از آب و فاضلاب گرفته تا برق و گاز و ... به بهانه‌های مختلف وارد عرصه و حریم آثار تاریخی می‌شوند. حفاری‌های غیرمجاز و قاچاق اشیای تاریخی هم همواره بوده و هست. تدبیر شما برای ساماندهی اوضاع چیست؟
کشور ما پهناور است و در هر نقطه‌ای که قدم بگذاریم شاهد تعداد زیادی از آثار تاریخی هستیم. اگرچه امکانات ما محدود است اما هر اندازه هم امکانات در اختیار داشته باشیم؛ حریف این تعداد از آثار تاریخی موجود در کشور نخواهیم شد که بتوانیم از تمام آثار تاریخی پایش و حفاظت کنیم. بنابراین بهترین راه آن است که مردم نیز پای کار بیایند و مشارکت مردمی را در حفاظت از میراث فرهنگی داشته باشیم. انصافا در این مدت شاهد همکاری بسیار خوب مردم در این خصوص بوده‌ایم و حجم عملیات تخریب و آسیب زدن به بناهای تاریخی بسیار کم شده و مردم و به ویژه خبرنگاران، تبدیل به حافظان میراث فرهنگی شده‌اند.
در مقابل بخشی از این تخریب‌ها هم چاره‌ای نداریم چراکه در مقابل این حجم از آثار تاریخی نمی‌توانیم به همه جا اشراف داشته باشیم. البته حجم تخریب‌ها بالا نیست و به اندازه‌ای نیست که شما نگران هستید. در مکان‌هایی یگان حفاظت میراث فرهنگی پاسداشت می‌کنند و مراقب هستند. در مکان‌هایی نیز شاهد همکاری مردم هستیم. به‌طور مثال می‌توان به یزد اشاره داشت. در هر کوچه یزد شاهد یک بنای تاریخی هستیم. اگر مردم برای حفاظت از آن همکاری نکنند هر تعداد نیرو برای نگهبانی از این آثار بگذاریم، کافی نخواهد بود. اکنون شرایط حفاظت از آثار تاریخی یزد به گونه‌ای شده که مردم یزد تخریبی انجام نمی‌دهند و خودشان حافظ میراث فرهنگی شده‌اند. اگر می‌خواستیم از روش‌های سلبی استفاده کنیم قطعا به این نقطه نمی‌رسیدیم که مشارکت مردم را در حفظ میراث فرهنگی داشته باشیم.
ما روش بهره‌گیری از مشارکت مردم در حفظ میراث فرهنگی را درخصوص پاسارگاد، تخت جمشید و سایر بناهای تاریخی نیز اجرایی خواهیم کرد و قصد داریم از این مهم برای کسب درآمد و اشتغالزایی استفاده کنیم. به جای آنکه به مردم بگوییم با ثبت خانه تاریخی در فهرست میراث ملی دیگر نمی‌توانند به آن دست بزنند و حق انجام هیچ کاری را در آن ندارند، شرایطی را ایجاد کردیم تا بتوانند با مشارکت در مرمت از ملک بهره‌برداری کنند و درصدد کسب درآمد برآیند. امروزه شاهد کارکردهای جدید بناهای تاریخی در قالب اقامتگاه، رستوران، سفره‌خانه سنتی و ... هستیم. در چنین شرایطی نه تنها اشتغال تولید شده و درآمدزایی دارد بلکه دغدغه‌های حفاظت از میراث فرهنگی نیز محقق شده است. هرچه بیشتر باید مشارکت مردم را افزایش دهیم. یگان حفاظت باید حواسش به حفاری‌ها و کاوش‌های غیرمجاز باشد.
چندی پیش اخباری مبنی بر تبدیل "کهنه قلعه" مشگین شهر به پارک تاریخی منتشر شد. آیا سیاست‌های جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مبنی بر تعریف کاربری‌های جدید برای آثار تاریخی است؟
تغییر کاربری‌ها مستقیما براساس خواسته و نظرات کارشناسان میراث فرهنگی انجام می‌شود. درواقع باید مجوز معاونت میراث فرهنگی کشور را در امر مرمت و بهره‌برداری داشته باشند. اگر کارشناسان معتقد باشند که کاربری پیشنهادی آسیبی به بنا وارد نمی‌کند، کاربری جدید را تایید می‌کنند. البته فراموش نکنید، بناهایی که حاکمیتی هستند دارای تعاریف خاص خود هستند. اما تغییر کاربری سایر بناها، در کمیته‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد تا کاربری جدید هم‌شان اثر باشد و در این کمیته، کاربری مناسب اثر مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ارائه تسهیلات نیز با علاقمندان مشارکت داریم.
این روزها در تبریز، یزد و کاشان شاهد جریانی هستیم که مردم خواستار مشارکت در مرمت و بهره‌برداری از بناهای تاریخی هستند. زمانی که مردم درصدد مشارکت در مرمت برمی‌آیند قطعا از آن حفاظت هم خواهند کرد.
این روزها شاهد برگزاری حراجی‌های هنری با اسامی مختلف هستیم که آثاری از دوران مختلف تاریخی را به فروش می‌گذارند. آیا سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری نظارتی بر فروش آثار تاریخی در این حراجی‌ها دارد؟
بله تمام آثاری که در حراجی‌های هنری به فروش می‌رسند تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هستند. البته حراجی‌هایی که به دوره مدرن بازمی‌گردد تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شوند و حراجی‌هایی که آثار زیر خاکی یا مربوط به دوران تاریخی را بخواهند به فروش برسانند، ممنوع خواهند بود.
در واقع، هیچ حراجی حق فروش آثار زیر خاکی را ندارد و این امر خلاف قانون است. حتا حراج‌های خارج از کشور نیز رصد می‌شوند چنانکه چندی پیش شاهد به حراج گذاشته شدن نقش‌برجسته ارزشمند سرباز هخامنشی تخت‌جمشید بودیم که با اقدامات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری روبه‌رو شد و با پیگیری‌هایی که از طریق وزارت امور خارجه و مرکز حقوق بین‌الملل ریاست‌جمهوری داشتیم، جلوی فروش آن در حراج نیویورک گرفته شد. البته در ادامه پیگیری‌ها؛ قاضی دادگاه عالی نیویورک دستور داد، نقش برجسته باستانی ایران که تکه‌ای از تخت جمشید بود و قدمت آن به سال ۵۰۰ پیش از میلاد می‌رسد، به ایران بازگردانده شود. اکنون درحال تدارک بازگشت این اثر به ایران هستیم.
بهتر است بگویم به محض آنکه تصویر اثر برای فروش در کاتالوگ حراج گذاشته می‌شود، این کاتالوگ توسط کارشناسان چک می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد. در عرصه بین‌الملل تعاملات خوبی داریم و آثار را کارشناسی می‌کنیم. حتا چندی پیش هیات‌هایی از ایتالیا، نروژ و بلغارستان کتیبه‌ها و اشیای تاریخی بدست آورده بودند که جهت کارشناسی به ایران معرفی کردند تا آن را مورد بررسی قرار دهیم.
