یک بررسی آماری پیرامون حراج نهم تهران

به گزارش خبرنگار ایلنا، نهمین دوره از حراج تهران ویژه آثار مدرن و کلاسیک شامگاهِ جمعه ۸ تیرماه در هتل پارسیان آزادی برگزار شد. در این دوره، ۸۰ اثر هنری از ۵۸ هنرمند ارائه شد که دو اثر از علی اکبر صادقی و بهجت صدر از دور حراج خارج شدند. دلیل خروج آثار، ازسوی برگزارکنندگان حراجی این‌گونه عنوان شد که درحالی‌که کاتالوگ حراج یک ماه پیش نهایی شده بود، افزایش قیمت دلار سبب شد صاحبان دو اثر یاد شده خواهان تصحیح قیمت شوند که این امر برای حراج تهران میسَر نبود.

در حراج نهم، ۴۲ اثر از ۳۵ هنرمند درگذشته عرضه شد که عبارت بودند از: پرویز کلانتری (متوفی ۱۳۹۵)، جعفر روحبخش (۱۳۷۵)، لیلی متین‌دفتری (۱۳۸۶)، فریده لاشایی (۱۳۹۱)، عباس کیارستمی (۱۳۹۵)، علیرضا اسپهبد (۱۳۸۵)، عبدالرضا دریابیگی (۱۳۹۱)، سیاوش کسرایی (۱۳۸۲)، رضا مافی (۱۳۶۱)، مهدی ویشکایی (۱۳۸۵)، بهمن محصص (۱۳۸۹)، محمد غفاری (۱۳۱۹)، دوستعلی معیرالممالک (۱۳۴۵)، ابوالحسن صدیقی (۱۳۷۴)، محسن سهیلی (۱۳۷۵)، حسین شیخ (۱۳۷۰)، عیسی بهادری (۱۳۶۵)، سمبات درکیورقیان (۱۳۷۸)، یرواند نهاپتیان (۱۳۸۵)، محمود زنگنه (۱۳۷۸)، عباس کاتوزیان (۱۳۸۷)، ناصر عصار (۱۳۹۰)، حسین خطایی (۱۳۵۳)، حسین زرین‌قلم (سده ۱۴ ه.ق)، محمود جوادی‌پور (۱۳۹۱)، احمد اسفندیاری (۱۳۹۱)، منصور قندریز (۱۳۴۵)، سهراب سپهری (۱۳۵۹)، حسین کاظمی (۱۳۷۵)، هانیبال الخاص (۱۳۸۹)، بهجت صدر (۱۳۸۸)، ژازه تباتبایی (۱۳۸۶)، هوشنگ پزشک‌نیا (۱۳۵۱)، توکل اسماعیلی (۱۳۷۳)، و فرامرز پیلارام (۱۳۶۳).

۱۸ هنرمند همانند دوره‌های پیشین با بیش از یک اثر در حراج حضور داشتند: محمد احصایی (اثر اول ۶۰۰ میلیون و اثر دوم ۴۲۰ میلیون)، پروانه اعتمادی (اثر اول ۳۰۰ میلیون و اثر دوم ۱۱۰ میلیون)، ناصر اویسی (اثر اول ۱۴۰ میلیون و اثر دوم ۸۵ میلیون)، پرویز تناولی (اثر اول ۴۵۰ میلیون، اثر دوم ۶۰۰ میلیون و اثر سوم ۲۹۰ میلیون)، عبدالرضا دریابیگی (اثر اول ۱۸۰ میلیون و اثر دوم ۱۳۰ میلیون)، جعفر روح‌بخش (اثر اول ۱۳۰ میلیون و اثر دوم ۸۵ میلیون)، کورش شیشه‌گران (اثر اول ۵۵۰ میلیون و اثر دوم به فروش نرسید)، حسین زنده‌رودی (اثر اول ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون، اثر دوم فروش نرفت و اثر سوم ۳۰۰ میلیون)، سهراب سپهری (اثر اول ۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون و اثر دوم ۱ میلیارد و ۹۰۰ میلیون)، ابوالقاسم سعیدی (اثر اول ۳۲۰ میلیون و اثر دوم ۱۴۰ میلیون)، مسعود عربشاهی (اثر اول ۳۶۰ میلیون و اثر دوم ۴۰۰ میلیون)، ناصر عصار (اثر اول ۲۴۰ میلیون و اثر دوم ۲۸۰ میلیون)، منیر شاهرودی فرمانفرمائیان (اثر اول ۵۲۰ میلیون و اثر دوم ۷۵۰ میلیون)، حسین کاظمی (اثر اول ۳۰۰ میلیون و اثر دوم ۳۸۰ میلیون)، رضا مافی (اثر اول ۱ میلیارد و ۱۰۰ میلیون و اثر دوم ۱۱۰ میلیون)، محسن وزیری مقدم (اثر اول ۲۲۰ میلیون و اثر دوم ۱۰۰ میلیون)، مهدی ویشکایی (اثر اول ۲۵۰ میلیون و اثر دوم ۱۶۰ میلیون)، و منوچهر یکتایی (اثر اول ۴۸۰ میلیون و اثر دوم ۸۰۰ میلیون) به فروش رسیدند.

در بین ۵۸ هنرمندی که حضور داشتند، نام ۶ هنرمند زن به چشم می‌خورد: لیلی متین‌دفتری، فریده لاشایی، پروانه اعتمادی، سونیا بالاسانیان، منیر شاهرودی فرمانفرمائیان و بهجت صدر.

تکنیک آثار ارائه شده عبارت بود از: رنگ روغن روی بوم، ترکیب مواد روی بوم، حکاکی لینولئوم روی فیبر، رنگ روغن و باند گچی روی بوم، رنگ روغن و شن روی بوم، عکس روی بوم، رنگ و روغن و سیمان روی فیبر، رنگ روغن و رنگ متالیک روی فیبر، آینه‌کاری و نقاشی پشت شیشه روی گچ، اکرلیک روی بوم، مجسمه برنزی، رنگ روغن روی گونی، آبرنگ روی مقوا، گواش روی مقوا، سوخت و معرق چرم، رنگدانه‌های طبیعی و اکرلیک روم بوم، ورق طلا روی بوم، یونولیت روی فیبر، مجسمه‌‌ای از جنس فایبر گلاس، جسو روی تخته سه‌لا، مجسمه آهنی، سفال لعاب‌کاری شده، سیمان روی چوب، پاستل روی مقوا، و چاپ سیلک روی کاغذ.

آثار حجمی این دوره عبارت بودند از: اثری آینه‌کاری و نقاشی پشت شیشه روی گچ بدون عنوان از منیر فرمانفرمائیان، اثری برنزی با عنوان هیچ از پرویز تناولی، اثری برنزی با عنوان پرنده ۱ از بهمن محصص، اثری از جنس فایبر گلاس با عنوان هیچ روی صندلی از پرویز تناولی، اثری آهنی بدون عنوان از مجموعه‌ی ژنرال‌های ژازه تباتبایی، اثری از جنس سفال لعاب‌کاری‌شده از پرویز تناولی، اثری آهنی بدون عنوان از توکل اسماعیلی، اثری آینه‌کاری و نقاشی پشت شیشه روی گچ بدون عنوان از منیر فرمانفرمائیان.

تنها عکس حاضر در این دوره «گاو گریان» عباس کیارستمی محصول ۱۳۹۱ بود. این اثر در حراج دوم در سال ۱۳۹۲ به قیمت ۷۰ میلیون به فروش رسیده بود، در این حراج نهم با قیمت ۲۲۰ میلیون چکش خورد. 

سمبات درکیورقیان، محمود زنگنه، عباس کاتوزیان، دوستعلی معیرالممالک و یرواند نهاپتیان ازجمله هنرمندان کلاسیکی بودند که برای نخستین‌بار در حراج تهران آثاری از آن‌ها به فروش رسید. از بین هنرمندان مدرن، نام جدیدی به چشم نمی‌خورد و همه حداقل یک‌بار در دوره‌های پیشین اثری داشتند. 

در این دوره، ۱۳ اثر زیر مبلغ ۱۰۰ میلیون به فروش رسیدند: سه اثر از ناصر اویسی، گارنیک درهاکوپیان، جعفر روحبخش هر یک ۸۵ میلیون، اثری از دوستعلی معیرالممالک ۸۰ میلیون، دو اثر از سمبات درکیورقیان و هانیبال الخاص ۷۵ میلیون، اثری از ابوالحسن صدیقی ۷۰ میلیون تومان، اثری از محمود جوادی پور ۶۰ میلیون تومان، کاری از عیسی بهادری ۵۵ میلیون تومان، سه اثر از احمد اسفندیاری، سیاوش کسرایی و حسین شیخ ۴۰ میلیون تومان و اثری از محسن سهیلی ۳۸ میلیون تومان فروخته شدند.

۴ هنرمندِ میلیاردی این دوره از حراج تهران به ترتیب عبارتند از: سهراب سپهری، حسین زنده رودی، منصور قندریز و رضا مافی. با احتساب هر دو اثر سپهری باز هم این هنرمند با مبلغ ۷ میلیارد تومان در رتبه نخست، زنده‌رودی با دو اثر به مبلغ ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون در رتبه دوم، قندریز با یک اثر با مبلغ یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون در رتبه سوم و مافی با دو اثر به مبلغ یک میلیارد و ۲۱۰ میلیون در رتبه چهارم فروش‌های میلیاردی قرار می‌گیرند. 

تاریخ خلقِ ۷ اثر دهه‌ی ۹۰ شمسی بود و این آثار متعلق به عباس کیارستمی، کیخسرو خروش، دو اثر از محمد احصایی، جلیل رسولی، کورش شیشه‌گران و منیر فرمانفرمائیان بود. 

۷ اثر از کل آثار در دوره‌های قبلی حراج نیز حضور داشته‌اند:

از بین ۷۸ اثر ارائه شده، ۱۱ اثر نقاشیخط وجود داشت. یک اثر از نصرالله افجه‌ای، سه اثر از حسین زنده‌رودی، دو اثر از رضا مافی، یک اثر از حسین زرین‌قلم، دو اثر از محمد احصایی، یک اثر از جلیل رسولی و یک اثر از فرامرز پیلارام آثار نقاشیخط را تشکیل می‌داد. 

فرامرز پیلارام (۱۳۷۸-۱۳۱۶)

تابلویی بدون عنوان از حسین زرین‌قلم به عنوان قدیمی‌ترین اثر این دوره از حراج تهران در سال ۱۲۷۶ خلق شده است. این اثر که با قیمت پیشنهادی ۸۰ تا ۱۲۰ میلیون ارائه شده بود، در ‌‌نهایت به قیمت ۴۲۰ میلیون به فروش رسید. به نظر می‌رسد دلیل اقبال از چنین تابلویی کاربرد لفظِ «یا علی» در تابلو است که جنبه‌ی بازاری آن را توجیه می‌کند. همچنین جدیدترین اثر به کورش شیشه‌گران تعلق داشت که مربوط به سال ۱۳۹۷ می‌شد؛ اثری که در قیمت پایه‌ی ۲۸۰ میلیون به فروش نرفت.

حسین زرین‌قلم (سده ۱۴ ه.ق)

نصرالله افجه‌ای که پیشتر در گفتگو با خبرنگار ایلنا اعلام کرده بود به دلیل برخی از بدرفتاری‌ها، حاضر به شرکت در حراج تهران نیست، در این دوره از حراج بعد از غیابِ سه دوره‌ایش اثری از او چکش خورد. با استناد به کاتالوگ حراج، این تابلو متعلق به یک مجموعه‌‌دار است و متعلق به مجموعه‌ی خود هنرمند نیست. این اثر که با قیمت پیشنهادی ۲۵۰ تا ۳۵۰ میلیون ارائه شده بود، در نهایت در قیمت ۳۰۰ میلیون چکش خورد.

نصرالله افجه‌ای (متولد ۱۳۱۲)

تابلویی بدون عنوان از هوشنگ پزشک‌نیا محصول سال ۱۳۴۰ که به قیمت ۱۲۰ میلیون چکش خورد، پیشتر از مؤسسه ماه مهر دزدیده شده بود. این تابلو دو سال گم بود و بهمن ماه سال ۱۳۹۶ پیدا شد.

هوشنگ پزشک‌نیا (۱۳۵۱-۱۲۹۶)

دو اثر به فروش نرسید؛ نخست اثری با عنوان رخ از حسین زنده‌رودی بود که از قیمت پایه‌ی ۳۸۰ میلیون شروع شد ولی چکش نخورد. دومین اثر نیز متعلق به کورش شیشه‌گران با عنوان زرد بود که با قیمت پایه‌ی ۲۸۰ میلیون به فروش نرفت. جالب آنکه اثر نخستِ زنده‌رودی اولین فروش میلیاردی حراج نهم بود که به قیمت ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون به فروش رسید و اولین تابلویی که چکش نخورد نیز متعلق به همین هنرمند بود.

حسین زنده‌رودی (متولد ۱۳۱۶)

دو اثری که از سهراب سپهری ارائه شد، متعلق به خانواده‌ی گلستان بود.

منیر (شاهرودی) فرمانفرماییان (متولد ۱۳۰۱)