لزوم استفاده از رویکردی منطبق با شأن انسانی در نمایش معلولیت در برنامه "ماه عسل"

به گزارش خبرنگار ایلنا، در متن این نامه چنین آمده است:

جناب آقای احسان علیخانی

تهیه‌کننده و مجری محترم برنامه تلویزیونی ماه عسل

با سلام و احترام

برنامه «ماه عسل» به عنوان یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های گفت‌وگومحور سیما شناخته می‌شود. محبوبیت و تاثیرگذاری این برنامه بار مسوولیت اجتماعی آن برای ارائه فرهنگ صحیح به جامعه را سنگین‌تر می‌کند. از آنجایی که نمایش داستان‌های مربوط به معلولیت همواره بخش قابل توجهی از این برنامه را تشکیل داده است، لزوم استفاده از رویکردی منطبق با شأن انسانی در نمایش معلولیت مهم و ضروری است.

با بازبینی تعدادی از قسمت‌های پخش شده این برنامه در سال‌های گذشته، بر آن شدیم چند مورد از دیدگاه‌ها و باورهای کلیشه‌ای نادرست و قیم‌مآبانه در مواجهه با معلولیت را متذکر شویم:

- نمایش چهره‌ای قهرمان یا شگفت‌انگیز از فرد دارای معلولیت یا وابستگانش به صرف وجود معلولیت و نه به دلیل بهره‌مندی از استعداد یا توانمندی‌های خاص

- بزرگنمایی تاثیر معلولیت در زندگی فرد دارای معلولیت یا وابستگانش

- پیوند دادن معلولیت با معنویت، یا نگاه ترحم‌آمیز و خیرمآبانه به فرد دارای معلولیت

- زیر پا گذاشتن شأن انسانی و فردیت مستقل افراد دارای معلولیت و نادیده گرفتن قابلیت این افراد در مسوولیت‌پذیری فردی و اجتماعی

- استفاده از ادبیات زننده و آزاردهنده نسبت به افراد دارای معلولیت و به خصوص معلولیت ذهنی توسط مجری و مهمانان برنامه

- استفاده ابزاری از معلولیت برای تهییج احساسات بیننده و نمایش تصویری همراه با اندوه و سوگواری، ترحم، ضعف یا معصومیت و بی‌گناهی از افراد دارای معلولیت

ما جمعی از افراد دارای معلولیت و فاقد معلولیت – حامیان حقوق افراد دارای معلولیت – این رویکرد را منحصر به برنامه ماه عسل یا صداوسیما ندانسته و آن را برخاسته از فرهنگ عمومی جامعه و نبود دیدگاه حقوق بشری و صحیح نسبت به افراد دارای معلولیت می‌دانیم. امید داریم با توجه به پیشنهادات ذیل تغییراتی در رویکرد اجرای زنده ماه عسل ایجاد شده و این برنامه الگویی برای سایر برنامه‌ها و رسانه‌ها شود:

- به جای قهرمان‌‌سازی از افراد دارای معلولیت، دعوت از مهمانانی که داستان زندگی‌شان مبارزه با باورهای غلط در حوزه معلولیت است و همچنین نمایش تبعیض‌ها و سختی‌هایی که به این افراد تحمیل می‌شود.

- مشاوره با کارشناسان آگاه و آشنا به حوزه معلولیت در جهت انتخاب رویکردها و یا ادبیات مطابق با شأن انسانی در برنامه‌های مرتبط

- توجه به نقش موثر مجری در هدایت گفت‌وگو در جهت استفاده از ادبیات مناسب و منطبق با شأن انسانی

- احترام به استقلال فرد دارای معلولیت برای تصمیم‌گیری در مورد حضور در برنامه و مشارکت آزاد در گفت‌وگو فارغ از نوع معلولیت جسمی یا ذهنی آن فرد.

- عادی‌سازی پدیده معلولیت با توجه به این حقیقت که معلولیت می‌تواند از طریق بیماری، سانحه، جنگ، کهولت سن و یا دلایل غیرقابل پیش‌بینی دیگر برای همه افراد جامعه روی دهد.

همچنین مطالعه «کنوانسیون بین‌المللی حقوق افراد دارای معلولیت» مصوب مهرماه ۱۳۸۷ شمسی در مجلس شورای اسلامی، توسط مجری و عوامل این برنامه می‌تواند قدمی مثبت در جهت یافتن رویکردهای صحیح باشد.

از توجه و همکاری شما سپاسگزاریم

جمعی از حامیان حقوق افراد دارای معلولیت

اردیبهشت ۱۳۹۷

رونوشت: عبدالعلی علی‌عسگری، ریاست سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران

رونوشت:‌ ناصر کریمان مدیر گروه اجتماعی شبکه سه سیما