از ۲۰ ستون عمارت سرهنگ آباد، ۶ ستون باقی‌مانده/۱۰ سال حبس در انتظار مجرمان

عبدالرضا عرب‌ بافرانی (فرمانده یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، درخصوص جزئیات حریق عمارت چهلستون سرهنگ آباد گفت: صبح روز 14 فروردین بعد از اتمام فعالیت‌های ستاد نوروزی - که قریب به 6 میلیون نفر جمعیت در این ایام از بناهای تاریخی استان بازدید کرده بودند- حادثه‌ای به ما گزارش شد که خستگی این چند روز را به تنمان گذاشت و آن بروز آتش‌سوزی در ایوان چوبی عمارت چهلستون روستای سرهنگ‌آباد زواره از توابع شهرستان اردستان در استان اصفهان بود.

وی درخصوص پیشینه‌ی تاریخی و ارزش‌های آن توضیح داد و افزود: این بنا یک مجموعه تفرجگاهی و شکارگاهی بوده که در حدود 150 سال پیش در منطقه خوش آب و هوا و ییلاقی اردستان توسط یکی از امرای محلی به نام سهام‌السلطنه عرب عامری ساخته شده و محلی برای اُمرای محلی قاجاری ازجمله ظل‌السلطان حاکم مناطق مرکزی ایران بود. این بنا از اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی متروکه ماند تا اینکه در سال 1396دوباره براساس طرحی قرار شد بازسازی شود.

وی ادامه داد: متأسفانه این بناها با گذشت زمان به دست ورثه می‌افتد و دردسرهای میراث فرهنگی برای احیای این بناها را دوصد چندان می‌کند. ازجمله این بنای تاریخی که مالکان متعددی نزدیک به 15 نفر دارد و اختلافات خیلی جدی‌ای هم بر سر تملک این مجموعه تاریخی و باغ کنار آن وجود داشته و دارد. در سال 1396 براساس طرحی که سازمان میراث فرهنگی استان تهیه کرده بود؛ باتوجه به اینکه مرکز ایران دچار خشکسالی است، برنامه‌ای که در نهایت سازمان میراث فرهنگی دارد این است که بتواند گردشگری را در این بخش نهادینه کند و آن را جایگزین بعضی مشاغل مثل صنعت و کشاورزی کند که به آب نیاز دارند. بر همین اساس، احیای برخی بناهای تاریخی که می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد ازجمله این برنامه‌هاست. از طرفی با توجه به اینکه سازمان میراث فرهنگی در نظر دارد این مراکز گردشگری در استان پخش باشد، مرمت و بازسازی را مختص مراکز استان نمی‌داند. در همین راستا، میراث فرهنگی طرح مرمت این کاخ دور افتاده که بعد از یکصد سال به دست فراموشی سپرده شده بود را تهیه کرد و با اعتبار دولتی‌ای بالغ بر 500 میلیون تومان مرمت در سال گذشته آغاز شد.

وی درخصوص مرحله‌ی نخستِ مرمت و بازسازیِ این بنا اظهار داشت: چون میراث فرهنگی سعی داشت مرمتِ تمامی بناهای تاریخی را قبل از فرارسیدن نوروز به اتمام برساند، مرحله اول این بنا هم تمام و تحویل مالکینی داده شد که حتی تعدادی از آنها در داخل خود باغ اقامت داشتند. در مرحله اول کف‌سازی و استحکام‌بخشی بنا که به شدت آسیب دیده بود، مرمت شد. هم‌چنین ایوان چوبی‌ عمارت که با الگوبرداری از کاخ چوبی چهلستون اصفهان ساخته شده و تقریباً به‌‌طور کامل تخریب شده بود، مورد بازسازی قرار گرفت.

فرمانده یگان حفاظت میراث استان اصفهان با ذکر جزئیات خسارات وارد آمده به بنا بیان کرد: گزارش‌هایی که تیم یگان حفاظت داشت دال بر این بود که روز 13 فروردین مالکین دور عمارت زنجیر گذاشته بودند تا مردم داخل کاخ نشوند. صبح روز 14 فروردین ساعت 10 صبح به ما گزارش رسید که بخش چوبی بنا دچار آتش‌سوزی شده و سریعاً اتاق بحران در اداره کل استان اصفهان تشکیل شد و با همکاری نهادهای انتظامی و آتش‌نشانی نیروها به محل اعزام شدند و با توجه به اینکه این بنا به فاصله 40 کیلومتری شهر زواره قرار دارد، توانستند آتش را تا حدودی مهار کنند اما متأسفانه بخش قابل‌توجهی از ایوان چوبی بنا که مرمت شده بود در آتش سوخت ولی خوشبختانه کالبد اصلی بنا از آتش‌سوزی در امان ماند. تا پیش از آتش‌سوزی حدود 15 ستون از 20 ستون باقی مانده بود. بعد از آتش سوزی 9 ستون دیگر سوخت و در حال حاضر تنها 6 ستون باقی مانده است و سقف چوبی نیز کاملاً طعمه حریق شده است.

بافرانی اضافه کرد: فردای روز آتش‌سوزی یعنی 15 فروردین مدیران حراست، اعضای شورای تأمین شهر زواره و فرماندار اردستان جلسه‌ای با حضور رئیس دادگستری منطقه تشکیل دادند و درنهایت به این نتیجه رسیدند که سرایدارهایی که در محل حاضر بوده‌اند مظنونان اصلی این آتش‌سوزی هستند و به سرعت حکم بازداشت برای آن‌ها صادر شد و الان این پرونده بحث‌های حقوقی و قانونی خود را دارد طی می‌کند. روز بعد یعنی 16 فروردین نیز آقای طالبیان (معاون میراث فرهنگی کل کشور) به خاطر اهمیت موضوع سفری یک روزه به اصفهان داشتند و به همراه مدیرکل میراث اصفهان، فرماندار، بخشدار و اعضای شورای تأمین، جلسه دیگری تشکیل شد و درنهایت گزارش‌های مقامات انتظامی، یگان حفاظت میراث و دستگاه‌های قضائی شهرستان دال بر این است که آتش‌سوزی عمدی بوده و به واسطه اختلافاتی که بین مالکین بنا بوده به احتمال زیاد حادث شده است.

وی در ادامه گفت: بر همین اساس در جلسه دیروز مقرر شد که دستگاه قضایی شهرستان به مدت حداکثر دو ماه این پرونده را پیگیری کند و در نهایت مسببین اصلی ماجرا تحویل قانون داده شوند و مجازاتی که می‌تواند تا 10 سال حبس باشد برایشان در نظر گرفته شود. بند دیگری که در جلسه دیروز تصویب شد این بود که مرمت فوری بنا در دستور کار قرار گیرد و بحث استحکام بخشی و آسیب‌هایی که می‌تواند بنا را مورد تهدید قرار دهد، به سرعت انجام شود و بعد از آن برای تعیین تکلیف مالکیت آن با ورثه وارد ماجرا شد.

بافرانی در پاسخ به این سوال که آیا بازسازی عین به عین بنا نیز در دستور کار قرار گرفته یا خیر، گفت: خوشبختانه اصل بنا سالم مانده و فقط ایوان دچار آتش‌سوزی شده. روی همین حساب برای بازسازی مشکل خیلی جدی‌ای نداریم ولیکن آن چیزی که بسیار مهم است این است که چون مالکین اختلاف دارند مجدداً امکان بروز این واقعه وجود دارد و به همین خاطر ما در وهله اول باید مالکیت این بنا را مشخص کنیم و بعد از آن بازسازی بنا انجام شود.

وی هم‌چنین در پاسخ به این سوال که آیا هزینه بازسازی و مرمت این عمارت از این به بعد، برعهده‌ی مالکین است یا خیر، ‌گفت: وقتی که مسببین و مقصرین اصلی توسط دستگاه قضائی مشخص شوند بخشی را که آسیب زده‌اند باید تأمین خسارت کنند. اما این بنا به صدها میلیون تومان دیگر برای بازسازی و مرمت از اول نیاز داشت. همانطور که قبلا هم گفتم یکصد سال بود که این بنا متروکه مانده بود. هزینه مرمت این صد سال فراموشی هزینه جدایی است از خسارتی که آتش‌سوزی به بنا وارد کرده و این در برنامه فاز دوم مرمت میراث فرهنگی وجود دارد و هزینه‌اش را نیز خود می‌پردازد.

وی افزود: بحثی که مطرح است این است که مرمت‌های این‌چنینی راه‌حل ریشه‌ای و اساسی نجات این بناها نیست. ما برنامه‌ای که برای این بنا و خیلی از بناهای دیگر داشتیم و داریم این است که سرمایه‌گذارانی را برای این بناهای تاریخی پیدا کنیم تا با سرمایه‌گذاری و تغییر کاربری در آنها بتوانند ادامه حیات آن‌ها را تضمین کنند. در خصوص این بنا هم میراث وارد با مالکین وارد مذاکره شده بود که یا خودِ مالکین آن را به بهره‌برداری برسانند یا با برگزاری مزایده‌ای این عمارت را بفروشند و سرمایه‌گذار مناسب آن را به بهره‌برداری برساند.

وی در پایان گفت: مالکین که 15 نفر هستند بین خودشان بر سر مالکیت بنا اختلاف خانوادگی دارند. مالک اصلی حدود 70 سال پیش بنا را به این خانواده فروخته و مالکینی که این بنا را خریده‌اند، فوت کرده‌اند و الان فرزندان آنها درباره مالکیت این بنا با هم اختلاف دارند. روز 17 فروردین کارشناسان میراث فرهنگی و آتش‌نشانی به محل اعزام شدند و محل را بازرسی کردند تا اطمینان حاصل کنند که آتش‌سوزی عمدی بوده یا سهوی. تا تعیین تکلیف نهایی، یگان حفاظت مستقیماً نظارت بر عمارت را برعهده گرفته‌ است.