در نشست "ایران کجاست، ایرانی کیست" مطرح شد؛
سیدمحمد بهشتی: ایرانی‌ها از توسعه پرهیز دارند/منابع خود را صرف غلط‌گیری از سرزمینمان کرده‌ایم
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: از صد سال پیش تاکنون منابع خود را صرف غلط‌گیری از سرزمینمان کرده‌ایم.
به گزارش ایلنا، سیدمحمد بهشتی در چهارمین نشست تخصصی "ایران کجاست، ایرانی کیست"(مطالعات طرح آمایش سرزمین) در محل سازمان برنامه و بودجه با تاکید بر این که صحبت‌های مطرح شده در این مجموعه نشست‌ها درباره زمینه و سیاق " context" نه درباره بازی بازیگرها است، گفت: «حوزه ای مربوط به اراده، ابتکاری، تدبیر، ابتکار و خلاقیت در زمینه‌های مختلف وجود دارد که برای ایجاد نیاز یک بستری دارد که ما دچار این بستر هستیم و محصول اراده و تدبیر ما نیست.»
او برای روشن شدن مطلب گفت: «به‌طور مثال هم اکنون که فصل زمستان است ما در "زمینه و سیاق" زمستان به سر می‌بریم و درباره وجود آن اراده ای نداریم.»
بهشتی با بیان اینکه اصولا در دوره معاصر نسبت به "زمینه و سیاق" بی‌توجه هستیم، گفت: «ما دچار یک غفلت نسبت به "زمینه و سیاق" شده‌ایم که باعث شده ما بیشتر به مفهوم زمان از نظر تقویمی نسبت به زمانه توجه می کنیم چراکه زمانه و "زمینه و سیاق" است.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با اشاره به دیدگاه دکارت در حوزه تفکر گفت: «ما به گونه‌ای در این زمینه صحبت می‌کنیم گویی "زمینه و سیاق" غرب محصول دکارت است این در حالی است که دکارت محصول "زمینه و سیاق" غرب است.»
او با ذکر این مثال که یک زمین برای برخی چیزها مناسب و حاصل‌خیز و برای چیزهای دیگری غیرحاصل‌خیز است، به فقیرتر بودن جنوب اروپا نسبت به شمال این قاره اشاره کرد و گفت: «اگر همه چیز حاصل اراده و افعال خودشان بود، نباید به شمال و جنوب تقسیم می‌شد بلکه باید به‌طور مثال به کوشا و غیرکوشا تقسیم می‌شد این در حالی است که هر چقدر به سمت جنوب اروپا برویم کشورها فقیرتر و هرچه به سمت شمال حرکت کنیم شاهد ثروت و نظم و قانون بیشتری خواهیم بود.»
او با طرح این پرسش که چرا در کشورهای شمال اروپا قانون مداری بیشتر است، بر وجود نسبتی بین ""زمینه و سیاق" با حوزه تدبیر و اراده تاکید کرد.
بهشتی با انتقاد از بی‌توجهی نسبت به "زمینه و سیاق" گفت: «در سازمان برنامه و بودجه برنامه های زیادی برای کشور ریخته شده اما آیا واقعا این پرسش که "ایران کجاست، ایرانی کیست" مطرح بوده؟ آیا شاخص هایی که در این سازمان برای یک شهر با جمعیت ۸۰ هزار نفر تعریف می شود با شهری دیگری با همین جمعیت متفاوت خواهد بود؟ زمینه و سیاق این اعداد و ارقام نیست و چنین رویکردی بی توجهی به "زمینه و سیاق" است.»
او گفت: «ما در دوره معاصر دیگر سرزمین خود را نمی شناسیم و اصلا ضرورتی هم برای این شناخت نمی بینیم! ما در حد یک توپوگرافی برای سرزمینمان تفاوت قایل هستیم.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با اشاره به وجود این دیدگاه در کل کشور گفت: «به طور مثال لاستیک سازی ما هم فقط یک نوع لاستیک تولید می کند و توجهی ندارد که آیا این لاستیک در اردبیل استفاده می شود یا اهواز.»
او در ادامه به صنعت اتومبیل سازی اشاره کرد و گفت: «اتومبیل سازی یا ساختمان سازی و ... فقط یک مدل کار می کنند و همه اینها یعنی ما "زمینه و سیاق" بی توجه هستیم.»
او افزود: «"زمینه و سیاق" فقط به حوزه طبیعی محدود نمی شود بلکه سایر حوزه ها اعم از اجتماعی ، فرهنگی و حتی باورها را هم در برمی گیرد.»
بهشتی گفت: «بی توجهی به "زمینه و سیاق" باعث بروز مشکلاتی می‌شود و ما به اشتباه گمان می کنیم ریشه مشکلات در "زمینه و سیاق" است.»
او با اشاره به انتشار کتاب‌های زیادی در زمینه امتناع توسعه گفت: «ایرانی‌ها از توسعه پرهیز دارند و "زمینه و سیاق" را به رخ می‌کشند و فکر می‌کنند همه چیز در این سرزمین اشتباه است.»
او افزود: «ما از یک‌صد سال پیش تاکنون منابع خود را صرف غلط‌گیری از سرزمین خود می‌کنیم چون حتی وقتی به "زمینه و سیاق" توجه می‌کنیم آن را مانع سعادتمندی خود می‌دانیم.»
ایران را بهشت می دانستیم
به گفته بهشتی، از نامه "تنسر" کهن‌ترین سند درباره ایران تا نزدیک مشروطه همواره سرزمین خود را بهترین سرزمین‌ها توصیف می‌کردیم و ایران را سرزمین اعتدال و میانه و به نوعی بهشت می‌دانستیم.
او با بیان این نکته که ایرانی ها تنها فرهنگی در جهان بودند که از جهان تصور داشتند، گفت: «چینی‌ها تا دوره تیموری فکر می‌کردند همه جهان غرب‌شان، خراسان است، اروپایی‌ها جهان را محدود به اطراف مدیترانه می‌دانستند و هندی ها جهان را شبه قاره خود تصور می کردند.»
رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با اشاره به حکایت بازرگانی در جزیره کیش در گلستان سعدی گفت: «ر این حکایت گویی سعدی همه چیز را می داند نه تنها جغرافیا بلکه حتی می داند چه چیز را کجا می توان خرید یا فروخت.»
بهشتی گفت: «از دوره مشروطه به بعد تصور می‌کنیم ایران از بدترین سرزمین‌های جهان است و تمام مدت سعی می‌کنیم غلط های این سرزمین را بگیریم و این امر یعنی ما به "زمینه و سیاق" توجهی نداریم یا اگر توجه داریم آن را مانع توسعه می دانیم.»
تصویر محیط برخوردار
در ادامه نشست فیلم " America before Columbus" به نمایش درآمد و بهشتی درباره این فیلم گفت: «در اینجا محیط برخوردار و رفتار انسان ساکن در این محیط به خوبی تصویر شده است.»
به گفته او، در محیط های برخوردار که طبع شکارگر در آنجا است شاهد تعادل ناپایدار هستیم و این تعادل به رغم اکوسیستم است.
او گفت: «قسمت آمریکای مرکزی، مانند چین، مصر و بخش هایی از هندوستان، محیط مساعد است یعنی موانع و منابع زیستی، هر دو بالفعل هستند ولی منابع زیستی از موانع بزرگتر هستند.»
بهشتی با اشاره به حضور اروپایی های شکارگر در این قسمت از آمریکا گفت: «ساکنان اهل محیط مساعد، رفتار ساکنان محیط برخوردار(شکارگر) را درک نکرده و اصلا نمی‌جنگند چون جنس فرهنگی متفاوتی دارند.»
او افزود: «اگرچه از سکونت انسان شکارگر اروپایی در محیط مساعد آمریکای مرکزی حدود ۵۰۰ سال می گذرد اما طبع شکارگر در این محیط نتوانسته به اندازه محیط برخوردار (اروپا و شمال آمریکا) موفق باشد.»
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره تفاوت قاره امریکا با آسیا، اروپا و افریقا گفت: «ارتباط در قاره آمریکا، شمالی –جنوبی است در حالی که در بقیه سرزمین های وسیعی با ارتباط شرقی – غربی وجود دارد و این تفاوت ماهوی تاثیر زیادی در شکل تمدن سازی قاره های مختلف داشته است.»
