سالانه ۱۵۰ میلیون تومان صرفِ مرمتِ نارین قلعه می‌شود/پرونده میبد تا سال ۲۰۲۰ برای ارسال به یونسکو تکمیل می‌شود

ساشا ریاحی مقدم در گفتگو با خبرنگار ایلنا، درخصوص آخرین پروژه‌ مرمتی نارین قلعه‌ مربوط به دوره ساسانی گفت: عملیات مرمت این قلعه، سال گذشته به اتمام رسید ولی مرمت‌های دوره‌ای آن هم‌چنان در جریان است. باتوجه به اینکه نارین قلعه یکی از قدیمی‌ترین و کهن‌ترین بناهای تاریخی کشور است و در دل آن دوره‌های مختلف تاریخی حضور دارند، نیازمند این است که ما همواره عملیات حفاظت و مرمت در آن داشته باشیم. سال گذشته بخشی از حصار جنوبی قلعه احیا شد.

مدیر پایگاه پژوهشی میبد ادامه داد: موقعی که این خندق پُر شد و عملیاتِ خیابان‌کشی در اطراف آن صورت گرفته بود، این حصار از بین رفته بود و عملاً بحث حفاظت مجموعه را نیز با مشکل مواجه ساخته بود. در این مدت بخشی از حصار جنوبی بازسازی شد و در حال حاضر حفاظت فیزیکی در محوطه انجام می‌شود. کانال‌سازیِ قلعه نیز  براساس شواهد تاریخی و اسنادی که باقی مانده، صورت گرفته است.

وی با اشاره به اینکه بودجه‌ی 200 میلیون تومانی صرفِ عملیاتِ مرمتی دو حصار قلعه شده، اظهار داشت: بخش مهم دیگری که انجام شد استحکام‌بخشی حصار موجود در سمت غربی نارین قلعه بود. سال‌های سال بود که این حصار توسط عوامل طبیعی فرسایش پیدا کرده بود که خوشبختانه سال گذشته توانستیم آن را کاملاً رفع خطر کنیم و تمام آسیب‌ها با خشت مرمت شد.

وی افزود: علاوه بر این چون در نارین قلعه لایه‌های مختلف تاریخی وجود دارد و هنوز بسیاری از این آثار و شواهد باستان‌شناسی در دل خاک است، نیازمند آن است که یک پوششِ حفاظتی روی لایه‌ها کشیده شود که طی سال‌های 94 تا 95 این کار انجام گرفت تا طبیعت بیشتر نتواند آن را فرسوده کند. این روکش حفاظتی، گونی‌های کنفی است که ضدموریانه شده‌اند و یک پرده کاهگل روی آن کشیده می‌شود. این پوشش حفاظتی موقتاً روی لایه‌ها می‌مانند تا بعداً مطالعات باستان‌شناسی روی آن انجام بگیرد.

وی درخصوص عملیات مرمتیِ مستمرِ این قلعه گفت: در نارین قلعه 17 سال است که دو عملیات مرمتی مستمر جریان دارد و هیچ سالی متوقف نشده است. یکی مرمت‌های اضطراری نارین قلعه که به دلیل کهنسالی و پیریِ ساختمان هر وقت که در فواصل کوتاه بخشی از بنا با مشکلی روبه رو می‌شود توسط تیم مرمت، بازسازی می‌شود. دوم عملیاتِ آماده‌سازی سایت برای بازدید گردشگران است. سالانه بین 100 تا 150  میلیون صرف این مرمت‌های دوره‌ای و مستمر می‌شود. 

وی گفت: در میبد یک تیم مرمت حضور دارد که دائم اعضای آن در محل حضور دارند. آنها متشکل از افراد محلی شهر هستند. بخش عظیمی از فعالیت‌هایی هم که در نارین قلعه صورت گرفته؛ توسط همین تیم بوده. در نارین قلعه همین تیمِ مرمتی خشت می‌زنند و از همان خشت‌ها برای مرمت استفاده می‌کنند. 17 سال است که این کار به‌طور مستمر در نارین قلعه ادامه دارد.

ریاحی مقدم با اشاره تأثیرِ سیاست‌های کلی کشور در دو سال اخیر و تاثیر آن بر روندِ افزایش گردشگران، بیان کرد: باتوجه به سیاست‌های کشور در دو سال اخیر، تقریباً می‌شود گفت که بازدیدکنندگان نارین قلعه بیش از 50 درصد افزایش داشته است. در سال 95 به جز ایام نوروز؛ ما چیزی در حدود 27 هزار نفر بازدیدکننده داخلی داشتیم. در سال 96 نیز در بخش بازدیدکنندگان، رشدی کمتر از 15 درصد داشته‌ایم. این در حالی است که نارین قلعه در تمام استان یزد به لحاظ آماری جزو پربازدیدکننده‌ترین بناهاست و بین یک‌سوم تا یک‌چهارم بازدیدکننده‌های آن، گردشگران خارجی هستند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا پرونده نارین قلعه به یونسکو ارسال خواهد شد یا خیر، گفت: ارسال پرونده نارین قلعه به تنهایی برای ثبت در یونسکو، فعلاً در دستور کار نیست چون خودِ شهر تاریخی میبد از سال 2007 م. در لیست موقت یونسکو ثبت شده و در حال حاضر مشغول تکمیلِ پرونده شهر برای ارسال به یونسکو هستیم. امیدواریم بتوانیم پرونده شهر میبد را تا سال 2020 م. برای ارسال به یونسکو آماده کنیم.

مدیر پایگاه پژوهشی میبد افزود: نارین قلعه جزوی از شهر میبد است. کل مجموعه نارین قلعه یک الگوی شهر ایرانی است. به همین خاطر پرونده تمام شهر به‌صورت یک بسته تاریخی برای یونسکو ارسال خواهد شد.

وی در پاسخ به اینکه علتِ طولانی شدنِ پروسه تکمیل این پرونده توضیح داد و گفت: علتِ طولانی بودن این پروسه این است که مطالعات تاریخی باید تکمیل شود. پرونده جهانی شهر میبد تقریباً 70 درصد تکمیل شده و 30 درصد از آن باقی مانده که بیشتر مربوط به پلان مدیریتی آن است که امیدواریم طی دو سال آینده این پرونده تکمیل شود. وقتی بنایی در لیست موقت یونسکو قرار می‌گیرد لزوماً بدین معنا نیست که به سرعت ثبت خواهد شد. از طرفی سهمیه کشور ما هر سال یک اثر با معیار فرهنگی است و در حال حاضر، 54 اثر در فهرست میراث موقت یونسکو از ایران ثبت شده؛ یعنی اگر ما هیچ اثر دیگری را هم به این لیست اضافه نکنیم، 54 سال طول می‌کشد تا همه این آثار به ثبت برسند.

وی تأکید کرد: تکمیل این پرونده یک چیز است و ارسال آن بحث دیگری. اینکه چه زمانی سازمان مرکزی میراث فرهنگی کشور این پرونده را به یونسکو ارسال کند بستگی به این دارد که اولویت‌های اول کشور چه باشد. شاید پرونده میبد در سال 2020 آماده شود اما چندین سال طول بکشد تا به یونسکو ارسال شود. 

ریاحی مقدم در پاسخ به این سؤال که آیا قرارگرفتنِ این بنای خشتی در مرکز شهر، تهدیدی برای آن محسوب نمی‌شود، گفت: نارین قلعه جزوی از یک شهر است. اینکه این قلعه در وسط شهر قرار گرفته؛ نکته مثبت آن است. به جز اقدامات شهرسازی‌ که اواخر دهه 50 و اوایل دهه 60 انجام شده و یک مقدار ترکیب‌بندی بافت را به هم زده، این قلعه همچنان در مرکز بافت تاریخی شهر قرار دارد و مثل یک خورشید در یک منظومه است. به لحاظ ورود و خروج به قلعه و تردد هم همه چیز کاملاً کنترل شده و قلعه با حصار و بارو از خودِ بافت محلی جدا شده است.

وی درخصوصِ خیابانِ اصلیِ شهر که به قلعه چسبیده نیز گفـت: تردد ماشین‌ها در خیابان چسبیده به نارین قلعه، برای آن مشکل ایجاد نمی‌کند اما ما در برنامه بلندمدت  قصد داریم مسیر خیابان را تغییر دهیم چون این خیابان وقتی در دهه 40 احداث می‌شود؛ بخش عظیمی از دروازه اصلی قلعه را از بین می‌برد و بخش‌هایی از حصار و دروازه در محل میدان و خیابانی است که در حال حاضر کشیده شده. در پلان مدیریت و برنامه بلندمدت ماست که این محدوده به شکل اولش بازگردد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: نارین قلعه نیازمند این است که یک تیم حفاظت و مرمت به‌طور دائم در آن حضور داشته باشد. باتوجه به نیروهای کمی که ما داریم این تیم انسانی در طول سال استمرار ندارند ولی می‌توان گفت در 50 سال اخیر امروز نارین قلعه در بهترین وضع خود به سر می‌برد.