در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
ایده‌های مهران احمدی و رضا عطاران برای یک کمدی گروتسک/مصادره به هویت فکر می‌کند
مهران احمدی معتقد است که در فیلم مصادره قصد داشته تا داستانی درباره هویت آنهم در قالب یک کمدی روایت کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مهران احمدی، بازیگر سینما و تلویزیون بعد از حضور در بیش از 30 فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی؛ امسال با فیلم سینمایی مصادره و در مقام کارگردان در سی‌وششمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور پیدا کرده است.
مصادره در روزهای اول نمایش خود در جشنواره فیلم فجر با استقبال خوبی همراه شد. با مهران احمدی درباره تجربه کارگردانی و فیلم مصادر به مناسبت همین روزها گفتگو کرده‌ایم.
ایده فیلمنامه مصادره چگونه شکل گرفت؟
من چند طرح مختلف داشتم که با حسین قاسمی (تهیه‌کننده فیلم) مطرح کردم و بعد از تایید یکی از آنها با مهدی فرقانی همکاری کردیم و فیلمنامه‌ای به نام مصادره یک از ایشان به دستم رسید. وقتی فیلمنامه را خواندم، امیدوار شدم که می‌توان یک فیلم خوب و استاندارد با آن ساخت. چند ماه تا رسیدن به نسخه نهایی فیلمنامه طول کشید و بعد از چهار ماه به متنی رسیدیم که امکان تولید داشت.
رگه‌های سیاسی و شوخی‌هایی که در فیلم دیده می‌شود آیا از ابتدا در فیلمنامه طراحی شده بود؟
بله این شوخی‌ها وجود داشت البته در زمان تولید برخی از آنها کم و زیاد شد تا درنهایت شوخی‌هایی که به ریتم فیلم کمک می‌کرد، تقویت شد اما از ابتدای ساخت فیلم هرگز به ساخت یک فیلم سیاسی فکر نکردم بلکه بیشتر دوست دشتم یک فیلم انسانی و یک کمدی انسانی بسازم. ضمن آنکه می‌خواستم کمدی‌ای باشد که فقط از سر سبکسری ساخته نشده باشد زیرا فکر می‌کردم جای چنین فیلم‌هایی که درست طراحی شده باشد، کم است. منظورم این است که می‌خواستیم کمدی‌ای بسازیم که مضمون و حرف خوبی بزند و فقط خلق لحظه‌های خنده‌دار و کمیک در آن مطرح نباشد. هدفم هم فقط خنداندن تماشاچی نبود.
زمانی که به عنوان بازیگر در فیلمی حضور پیدا می‌کردید کاملا به نقشی که بازی می‌کردید اعتقاد داشتید به نظر می‌رسد در مصادره هم فیلمی را ساختید که حرف خودتان است.
وقتی در مقام بازیگر در یک فیلم حضور پیدا می‌کنم طبیعی است که تمام حرفهای فیلم دغدغه منِ بازیگر نباشد اما وقتی در مقام کارگردانی حضور دارم این مساله شخصی‌تر می‌شود. فیلم مصادره به عنوان اولین تجربه کارگردانی من به این مساله بیشتر دامن می‌زند و من به فیلمی که ساختم و کاری که کردم، اعتقاد دارم زیرا در این فیلم می‌خواستم به مساله هویت انسانی توجه کنم و نشان بدهم یک انسان که مجبور به ترک وطن شده چگونه در کشور دیگر همه تلاش خود را می‌کند تا به یک هویت جدید برسد اما موفق نمی‌شود.
بنابراین به بحران هویت انسانی اعتقاد دارید و معتقدید که امروز بسیاری از افراد دچار این بحران هستند.
دقیقا اعتقاد دارم البته این بحران هویت فقط مختص به ایران و ما نیست بلکه در کل دنیا وجود دارد. اصولا مشکل اصلی انسان امروز بحران هویت است. انسان دیگر نمی‌داند کیست؟ بعد از هویت انسانی مساله مهم دیگر درک و فهمی است که ما از وضعیت موجود جامعه داریم. ما در فیلم شخصیتی را می‌بینیم که از شرایط پیرامونی خود خبری ندارد اما با یک هجرت ناخواسته به درک و فهم جدیدی از خود و اطرافش می‌رسد و این فهم و دانستن او را عصبانی می‌کند. من معتقدم انسان وقتی به مساله‌ای واقف می‌شود و آن را می‌فهمد، عصبانی می‌شود درست مانند فردی که ناگهان چشمانش باز شده و متوجه می‌شود که تا امروز در چه غفلتی به سر برده است و این مساله باعث خشم و عصبانیت او می‌شود.
مقصر اصلی این بی‌هویتی خودِ شخص می‌دانید یا جامعه؟
قطعا مقصر اصلی خودِ انسان است. از برخی افراد این هویت به زور سلب می‌شود و بیشتر افراد که نمونه‌های بسیاری نیز در جامعه ارند، خودخواسته هویت خود را از دست می‌دهند. اگر ما چنین حرفی را در قالب طنز گفتیم برای آن است که بتوانیم این مساله را لطیف و بدون تلخی تعریف کنیم زیرا می‌توانستیم از همین داستان یک فیلم کاملا تراژیک بسازیم اما فیلم کمدی ساختیم تا مخاطب بیشتری جذب فیلم شود و حرف ما را بشنود. ما در این فیلم به دنبال نوعی کمدی گروتسک بودیم.
فیلم ویژگی زیادی دارد تا تبدیل به یک اثری شود که کاملا کمیک و خنده‌دار باشد اما به نظر می‌رسد هم در فیلمنامه و هم در هدایت بازیگران جلوی رفتن فیلم به سمت یک اثر بسیار کمیک را گرفته‌اید.
ما همه ابزارها را برای آنکه فیلمی بسازیم که مخاطب در سینما دائم از خنده قهقهه بزند را داشتیم اما از ابتدا مسیر خود را در ساخت فیلم مشخص کرده بودیم و معتقدم بودیم تماشاچی تا یک جایی باید بخندد اما نباید به هر مساله‌ای در فیلم بخندد و نباید حرف اصلی فیلم در زیر بار صحنه‌های کمیک پنهان و گم شود هرچند در روند ساخت فیلم حتی برخی بازیگران نیز نمی‌دانستند که قرار است چه اتفاقی در فیلم بیفتد. از آنجا که من در مقام کارگردان اولین دیکته‌ای بود که می‌نوشتم؛ آنها هم کمی شک‌آلود به موضوع نگاه می‌کردند و ما تلاش کردیم که در این فیلم به سمت کمدی‌ای برویم که حرف‌هایی برای گفتن دارد. به همین دلیل در فیلم هیچ سکانسی به صورت مستقل خنده‌دار نیست و قبل و بعد از هر سکانس در کمیک شدن آن سکانس تاثیر دارد. از طرف دیگر داستان‌گویی نیز برای من در سینما بسیار مهم است و همیشه علاقه داشتم تماشاچی قصه‌ای را ببیند که قهرمان آن را دنبال کند.
در سال‌های اخیر فیلم‌های کمدی با استقبال خوبی همراه شدند آیا یکی از اهداف ساخت این فیلم تولید اثری نبود که در اکران با استقبال همراه باشد و به فروش خوبی برسد؟
قطعا همینطور است و از ابتدا همراه با تهیه‌کننده و سرمایه‌گذاران به دنبال این بودیم که فیلمی بسازیم که هم داستان‌گو و سرگرمی باشد و هم اینکه حرف‌هایی برای گفتن در مجامع هنری و در بین منتقدان و خبرنگاران داشته باشد. زیرا نظر منتقدان نیز برای من مهم بود.
باتوجه به سابقه رفتار جشنواره فیلم فجر با فیلم‌های کمدی همیشه این نگرانی در سینماگران وجود دارد که جشنواره با فیلم‌های کمدی نامهربانانه رفتار کند. شما این نگرانی را ندارید؟
من هم این مسائل را شنیده‌ام و بسیار به من گفتند که کمدی‌ها در فجر جدی گرفته نمی‌شود اما هیچ نگرانی‌ای ندارم زیرا واقعیت این است که اگر از ابتدای جشنواره فیلم فجر به رفتار این جشواره با فیلم‌های کمدی نگاه کنیم، خواهیم دید که آثار کمدی‌ای که قوی بودند و خوب ساخته شدند مورد اقبال قرار گرفتند و جشنواره توجه خوبی به آنها کرده است. رفتاری که جشنواره فیلم فجر و هیات داوران آن با آثاری همچون اجاره‌نشین‌ها ساخته داریوش مهرجویی، مهمان مامان و لیلی با من است؛ داشته‌اند موید این مساله است. معتقدم اگر یک فیلم کمدی دارای استاندارد درست و صحیح باشد و در ژانر حرکت کند؛ موفق خواهد بود زیرا به هر حال افرادی که به عنوان داور انتخاب می‌شوند افراد متخصصی هستند و تشخیص می‌دهند که این فیلم در چه گونه‌ای ساخته شده و برای آن ارزش‌گذاری می‌کند.
اشاره کردید که فیلمنامه اولیه به نام مصادره یک بود و قسمت دومی هم دارد. آیا امکان دارد قسمت دوم این فیلم را بسازید؟
درباره این مساله صحبت‌هایی شده است اما ابتدا می‌خواهیم مصادره یک را اکران و بررسی کنیم که چه بازتاب‌هایی دارد و بعد درباره ساخت قیمت دوم مصادره تصمیم بگیریم. البته معتقد نیستم که به محض آنکه اکران این فیلم تمام شد قسمت دوم را بسازیم بلکه باید برای قسمت دوم نیز تحقیق و پژوهش کنیم همانطور که فیلمنامه مصادره یک سال و نیم طول کشید تا به نسخه نهایی و تولید برسد.
از ابتدا بازیگرانی که را که انتخاب کردید، همین‌ها بودند که در فیلم حضور دارند؟
گزینه اول ما برای حضور در این فیلم رضا عطاران بود و در مورد بقیه بازیگران در برخی موارد به دو گزینه فکر می‌کردیم که خوشبختانه اگر گزینه 1 محقق نمی‌شد گزینه 2 در فیلم حضور پیدا کرد و امروز از حضور بازیگران فیلم بسیار راضی هستم.
انتخاب رضا عطاران با هدف موفقیت در فروش بود یا برای اینکه قابلیت‌های بازی او در فیلم و نقش شما را مجاب به این انتخاب کرد؟
من قبل از ورود به کارگردانی بازیگر بودم و در کنار رضا عطاران چند فیلم را همبازی بودم بنابراین به قابلیت‌ها و توانایی‌های رضا عطاران واقفم و همه ما در زمان ساخت فیلم می‌دانستیم که رضا عطاران بازیگر توانایی است. از طرف دیگر وجوه اخلاقی رضا عطاران برای من همیشه مدنظر بوده است. یک بازیگر کاملا حرفهای و منعطف که هنگام ساخت فیلم ایده‌های خوبی ارائه می‌کند و خلاقیت فردی خوبی دارد. قطعا یک بخشی از نگاه ما به فروش فیمل بود و رضا عطاران بازیگری است که امروز مورد اقبال مخاطبان است و من از او و همه بازیگران فیلم متشکرم.
گفتگو: علی زادمهر
