اختلاف دو نهاد بر سر کافه باغ نگارستان؛
میراث‌فرهنگی: از دانشگاه تهران شکایت کرده‌ایم/دانشگاه تهران: مسائل را شخصی کرده‌اند
چند ماهی پس از احداث کافه باغ نگارستان، میراث فرهنگی تهران می‌گوید از دانشگاه تهران شکایت کرده؛ حال آنکه دانشگاه تأکید می‌کند تمام مراحل ساخت کافه با نظر میراث فرهنگی بوده و جنجالی که به وجود آمده را حاصل از قطع شدنِ انتفاعِ شخصی عده‌ای از یک مجموعه ملی می‌داند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، سپیده سیروس‌نیا (معاون میراث فرهنگی استان تهران) درخصوص کافهای که اخیراً در باغ نگارستان ساخته شده، گفت: چندی پیش، طبق اطلاعی که به ما داده شد متوجه شدیم که دانشگاه تهران در مجموعه باغ نگارستان اقدام به ساخت کافهای کرده است. یعنی کافه قبلی برچیده شده و ساخت و سازِ کافه جدیدی را آغاز کرده است. براساس بازدیدی که انجام شد، متوجه شدیم این؛ یک سازه موقت نیست به همین دلیل دستور دادیم ادامه ساخت‌وسازِ متوقف شود. با شهرداری تهران نیز مکاتبه‌ای مبنی بر توقف ساختِ کافه انجام شد.
وی ادامه داد: طی جلسه‌ای که با معاون فرهنگیِ دانشگاه در همین رابطه داشتیم، به همه متصدیان امر تک تکِ این موارد گوشزد شد. هم‌چنین به آنها گفته شد که این سازه، یک سازه موقت نیست و کاملاً مشخص است که یک سازه ماندگار در مجموعه در حال ساخته شدن است. لذا قرار بر این شد که کار را متوقف کنند و نقشه‌های کافه را جهت بررسی به شورای فنی اداره کل سازمان ارسال کنند. اما به‌رغم مکاتبه‌ای که با شهرداری داشتیم و درخواستی که مبنی بر توقف کار دادیم، متأسفانه این نقشه‌ها ارسال نشد و ساختِ کافه نیز متوقف نشد.
معاون سازمان میراث فرهنگی تهران با اشاره به تتظیم شکایت از دانشگاه تهران، افزود: در این میان بود که متوجه شدیم کار هم‌چنان ادامه دارد. از واحد حقوقی سازمان خواستیم که کار را با شکایت قضایی پیش ببرد و چندی می‌گذرد که این شکایت به دادگاه ارسال شده؛ ولی هنوز چیزی مبنی بر اینکه این شکایت به کجا رسیده، به دست ما نرسیده است.
سیروس‌نیا با تشریحِ مواردی که این سازه را دچار تخطی از ضوابط میراث فرهنگی می‌کند، اظهار داشت: جلسه‌ای با حضور آقای سرسنگی (معاون فرهنگی دانشگاه) و آقای خسروآبادی (مدیرکل وقتِ میراث تهران) برگزار شد. در آن جلسه، مشاور دانشگاه در موبایل‌اش طرحی را به ما نشان داد. مدیرکل به معاون فرهنگی دانشگاه گفت که سازه کنونیِ کافه حتی با طرح شما هم مطابقت ندارد. به همین خاطر هم بود که ما گفتیم طرح‌شان را برای ما بفرستند تا دوباره بررسی‌های لازم روی آن انجام شود و در صورتی که مورد موافقت قرار گرفت بعد کار را اجرا کنند که متأسفانه این اتفاق نیفتاد.
وی ادامه داد: الان سازه‌ای که آنجا ساخته شده مورد تأیید ما نیست؛ به این دلیل که وقتی که شما دارید یک سازه جدید را به یک مجموعه تاریخی اضافه می‌کنید اولاً حتی‌الامکان باید موقت باشد به‌طوری که شما به راحتی بتوانید آن را صرف یکی دو روز جمع‌آوری کنید؛ در حالی که این سازه این‌طور نیست. دوماً فُرمِ معماری سازه جدید باید طوری باشد که عملاً خودش را از بقیه ساختمان‌ها جدا کند یعنی نشان دهد که این بنا متأخر و مال دوره معاصر است. اما فرمی که درحال حاضر مشاهده می‌شود، انگار که بنای کافه متعلق به باغ نگارستان است. شبیه‌سازی، نکته مثبت کار نیست. البته که هارمونی باغ باید حفظ شود ولی باید یک حدی را هم نگه داشت تا فردی که چندان اطلاعی ندارد و به باغ پا می‌گذارد، متوجه شود و بتواند سازه اصلی را از فرعی تمییز دهد.
سیروس‌نیا هم‌چنین در پایان گفت: در عرصه سقفیِ ثبت ملی هر کاری بخواهد انجام شود، باید حتماً از میراث فرهنگی مجوز داشته باشند. اصلاً گیریم که کار دانشگاه تهران درست باشد؛ ولی با کدام مجوز میراث فرهنگی این کافه ساخته شده است؟ در شکایت حرف اصلی سازمان میراث فرهنگی این است که چون عرصه یک اثر ثبتی است، اولاً بدون مجوز میراث فرهنگی این کار انجام شده، و دوم اینکه نوعِ آن ساخت‌وساز هم مورد تأیید ما نیست.
در ادامه، اکبر رستمیان (کارشناس حقوقی اداره کل میراث فرهنگی) درخصوصِ مراحل حقوقیِ این شکایت گفت: این شکایت در شعبه دوازدهم بازپرسیِ دادسرای فرهنگ و رسانه ناحیه 35 تهران انجام شده. تاکنون امّا هیچگونه ابلاغیه یا احضاریه‌ای مبنی بر حضور توأمان طرفین جهتِ جلسه حضوری از سوی شعبه‌ی مذکور ابلاغ و ارسال نشده است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا سازمان میراث فرهنگی در متن شکایت، درخواستی مبنی بر تخریب کامل سازه داده یا به اصلاحِ جزئیات بسنده کرده است، گفت: ما از ابتدا دستور توقف عملیات عمرانی و اجرایی را داده بودیم؛ یعنی قبل از اینکه شکایت کنیم. از قاضی خواسته‌ایم که جلوی ادامه عملیات اجرایی را بگیرد. حالا اینکه باید تخریب یا اصلاح شود، این یک امر کارشناسانه است و نظر خود شعبه مدنظرِ ماست. اما ماهیت این سازه با ضوابط میراث فرهنگی منافات دارد. در متنِ شکایت اعاده‌ی وضعیت عنوان نشده، ولی بحث پیگیری، دستور توقف عملیات اجرایی و اعمال قانون علیه مرتکب یا مرتکبین جزو خواسته اصلیِ شکایت ماست که مطرح شده است.
امّا مجید سرسنگی (معاون فرهنگی دانشگاه تهران) ضمن تکذیبِ گفته‌های معاون میراث فرهنگی تهران، رابطه‌ی بین این سازمان و دانشگاه تهران را حَسَنه دانست و افزود: واقعاً نمی‌دانم چرا افرادی از سازمان میراث فرهنگی مدام دوست دارند خبری را در رسانه‌ها بزرگ کنند و از درگیری میراث با دانشگاه دم بزنند. هیچ دعوایی بین میراث فرهنگی و دانشگاه تهران وجود ندارد. من اخیراً نامه‌ای به آقای خسروآبادی نوشتم و ضمن آن، مراحل ساخت این کافه را توضیح دادم. مرحله به مرحله‌‌ی این پروژه تحت نظارت میراث فرهنگی انجام شد. حتی آقای خسروآبادی و خانم سیروس‌نیا به باغ نگارستان آمدند و از کافه دیدن کردند. آنها کلیت کافه را تأیید کردند و بعد یک‌سری اصلاحات به ما دادند که آنها نیز همه انجام شد. هم‌چنین شهردار وقت منطقه در نامه‌ای با طرح کافه موافقت کرد. طرح‌هایمان را نیز چندین بار به سازمان میراث فرهنگی فرستادیم. این کار براساس نظرات اساتید میراث فرهنگی و باستان‌شناسی انجام شده.
نامه معاونت فرهنگی دانشگاه تهران به مدیرکل وقتِ سازمان میراث فرهنگی تهران
در خصوص کافه باغ نگارستان
وی ادامه داد: مگر می‌شود ما کاری بکنیم که با میراث فرهنگی و باستان‌شناسی در تناقض باشد؟ با این حال، من به میراث فرهنگی نامه نوشتم و به آنها گفتم که اگر باز هم نقطه نظری دارید به ما گوشزد کنید. من واقعا نمی‌دانم که آیا ما باید با سلیقه‌ی مسئولین کار کنیم یا با اصول میراث فرهنگی کارها را سامان دهیم. این یک امر ساده است و همه می‌دانند وقتی شما بنایی را نزدیک به عرصه میراثی می‌سازید باید آن بنا هارمونیِ کلیتِ فضا را حفظ کند و هزینه‌‌‌ی زیادی صرف شده تا این اتفاق بیفتد.
وی درخصوصِ موقتی بودنِ این سازه توضیح داد و تأکید کرد: سازه کاملاً یک سازه‌ی موقت است دانشگاه تهران، رشته باستان‌شناسی دارد و برای ما مهم است که از نظرات تخصصی آنها بهره ببریم. ما حتی یک ستون هم در زمین نزده‌ایم. همه این بنا با پیچ به زمین وصل شده. این کافه روی سکویی بنا شده که زیر این سکو تماماً نُخاله است و اصلاً جزوِ قسمت میراثی باغ نیست. آن سکو 10 سال پیش که باغ نگارستان را مرمت می‌کردند، سرآخر نخاله‌ها را یک جا جمع می‌کنند و چون پول نداشتند که آنها را به بیرونِ باغ منتقل کنند از پسماند نخاله‌ها یک سکو درست کردند؛ و کافه هم الان دقیقاً روی این سکو قرار دارد.
وی در پایان گفت: اگر کسی با پروژه‌ای مخالف باشد آیا می‌گوید که آن را اصلاح کنید؟ از همان اول اعلام می‌کند که این پروژه بد است و باید جمع شود. آنها به کافه آمدند و اصلاحات خود را به ما گفتند؛ (مثلاً اینکه پنجره‌ها باید بزرگ‌تر شود یا تعداد ستون‌ها کم شود) و ما نیز طبق نظرات اصلاحی میراث عمل کردیم.
سرسنگی با بیان اینکه عده‌ای به دلیل منافعِ شخصی و قطع شدنِ انتفاع‌شان از مجموعه باغ نگارستان دست به مخالفت با احداث این کافه زده‌اند، گفت: با ساخت این کافه، منافع شخصی عده‌ای قطع شده و آنها اکنون ناراحت‌اند و هر روز می‌خواهند یک چیزی را در مخالفت با دانشگاه تهران عنوان کنند. آنها پیشتر ماهی 1 و نیم میلیون تومان به دانشگاه اجاره می‌دادند درصورتی که ماهانه 30 میلیون تومان درآمد داشتند. ما گفتیم که این انصاف نیست. نگارستان هیچ پولی از دانشگاه نمی‌گیرد و درآمدهایش باید صرف خودش شود. این اجاره‌بهایِ نامعقول نه شرعی، نه عرفی و نه اخلاقی است. حالا به هر حال دست عده‌ای از این منفعتِ مالی قطع شده و حالا هی کمپینِ «نه به کافه نگارستان» و امثالهم به راه می‌اندازند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: شما نگارستانِ امروز را با نگارستانِ سه سال پیش مقایسه کنید. اولاً هر بخشی از آن دست یک نفر بود و آن شخص داشت در مجموعه‌ی دولتی کار شخصی خودش را می‌کرد. ظرف این سه سال، سعی کرده‌ایم مجموعه را از نو زنده کنیم. چند تا از بهترین گالری‌های ایران در این مدت در نگارستان ایجاد شده و از نظر فعالیت‌های فرهنگی متحول شده است. درست نیست که با زدن این قبیل حرف‌ها، بر احساسات مردم سوار شویم.
