دفاع تمام قد فرهاد مهندس‌پور از پوستر جنجالی جشنواره؛
وقتی برق سه فاز از سر خبرنگاران می‌پرد/تئاتری‌ها زیرآب هم را پیش مدیرکل هنرهای نمایشی می‌زنند
نشست خبری فرهاد مهندس‌پور در آستانه برگزاری سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در حالی برگزار شد که بخش زیادی از زمان این جلسه به انتقاد خبرنگاران از پوستر این دوره اختصاص داشت. مهندس‌پور در پاسخ به این انتقادات از طراحی این پوستر دفاع کرد و گفت دنبال این بوده که از پوسترهای جشنواره تئاتر دور شود. او همچنین از تغییر تعدادی از مواضع پیشین خود خود درباره جشنواره خبر داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست خبری سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ظهر امروز شنبه (23 دی ماه) در سالن کنفرانس تئاترشهر برگزار شد. در این نشست فرهاد مهندس‌پور (دبیر جشنواره)، اصغر دشتی (قائم‌مقام جشنواره)، آروند دشت‌آرای (مدیر بخش بین‌الملل)، حمید پورآذری (مسئول بخش آف‌استیج)، سیامک فیلی‌زاده (طراح پوستر) و تعدادی دیگر از دست‌اندرکاران این رویداد تئاتری حضور داشتند.
آروند دشت آرای (مدیر بخش بین‌الملل) در این نشست؛ با بیان اینکه «ما 167 کار دیدیم و از بین‌شان 20 اثر انتخاب شده که در بخش‌های مختلف جشنواره اجرا می‌شود» گفت: مِتُدمان دعوت از گروه‌های جوان و خلاق با نمایش‌هایی تفکربرانگیز بود، نمایش‌هایی که آینه جامعه خودشان هستند.
دشت‌آرای با اشاره به اینکه یکی از کارهای این دوره از جشنواره برگزاری کارگاه‌هاست، تفاوت آن را با دوره های پیشین در تنوع و تناسبش با نیاز جامعه خواند و گفت: دعوت از پیشکسوتان را در پنل‌ها انجام دادیم و در بخش رزیدنسی دعوت از گروه‌های نمایشی برای شکل دادن به گفتگو صورت گرفت.
در ادامه سیامک فیلی‌زاده در مورد طراحی پوستر این دوره از جشنواره که انتقادات زیادی را به همراه داشته است، گفت: پس از جلساتی که با برگزارکنندگان داشتیم و براساس خواسته‌های آنها به این طرح کلی رسیدم. باید بگویم ایده‌ها بسیار ساده است. دنبال پیچیده‌گویی نبودیم. این جزو شروط من بود که ساده نگاه می‌کنم. من تجربه پنج دوره طراحی در جشنواره فیلم فجر را داشته‌ام و اشتباهاتم را کرده‌ام.
باید این فهم را داشت که پوستر تئاتر با پوستر جشنواره فرق دارد
فیلی‌زاده با اشاره به اینکه «با توجه به محور جشنواره که گفت و گو موضوع آن است به ایده ایموجی‌ها رسیدیم» گفت: پوستر لزومی ندارد دربرگیرنده همه مفاهیم تئاتر باشد و می‌تواند نشان دهنده آن چه در جشنواره می‌گذرد باشد. با توجه به اینکه بسیاری از گفتگوهای امروز جامعه موبایل محور شده ایموجی‌ها را که خاصیتشان بصری بودن‌شان است و ادبیاتی در آنها نیست را بازنگری کردم و به ماسک تبدیل شدند.
او ادامه داد: در این بازنگری به شش ژانر، شش حس، شش نقطه نظر یک کارگردان یا نویسنده رسیدیم که به او می‌توان ربط داد. معتقدم جشنواره یک پوستر واحد ندارد، یک ایده مرکزی و شش پوستر دارد که می‌تواند نگاه یک هنرمند به مسائل مختلف باشد. یک هنرمند می‌تواند در برخورد با جامعه‌اش، بخندد، غمگین شود، عصبانی شود و دیگر حس‌ها را داشته باشد. علاوه بر این در طراحی پوستر کمی هم به گلیم‌های ایرانی و نگاه ساده شرقی که آنهم در گلیم‌ها وجود دارد نگاه کردم. سعی کردم از رنگی استفاده کنم که انرژی بیشتری داشته باشد. باید این فهم را داشت که پوستر تئاتر با پوستر جشنواره فرق دارد.
فرهاد مهندس‌پور (دبیر جشنواره) هم در مورد طراحی پوستر گفت: من در فضای مجازی نیستم و اتفاقا از این ایموجی‌ها هم استفاده نمی‌کنم اما همه شما از آن استفاده می‌کنید و به‌جای نوشتن یک سطر دو تصویر می‌فرستید که نشان دهنده کاربرد و رواج این‌هاست. معتقدم بیان ما فقط از طریق کلمات نیست و حرکات و جزئیات بدن بسیار مهم‌تر است.
او ادامه داد: مساله این است که چرا پوسترهای تئاتر آنقدر جدی هستند؟ چند پوستر سال‌های قبل را نگاه کردم که به لحاظ فنی خوب بودند اما فکر کردیم تماشاگر ایرانی از این پوسترها چه می‌فهمد؟ هیچ چیز. برای همین فکر کردم بهتر است به سمت عامیانه‌ترین علامت‌هایی برویم که مردم استفاده می‌کنند. اینکه به این طرح پوستر منتقد هستید برای این است که فکر می‌کنید مبتذل هستند اما حتی اگر مبتذل هم باشند رواج دارند.
مهندس‌پور یادآور شد: باید به سمت نوعی از کمدی برویم و به این گرایش توجه کنیم چراکه کمدی، آینده تئاتر است. چون آنقدر رسانه‌ها چیزهای جدی به خورد ملت می‌دهند که در موضع جدی ایستاده‌اند اما باید این موضع را تغییر داد.
نگفتم می‌خواهم جشنواره را کوچک کنم
مهندس‌پور در بخش دیگری از صحبت‌هایش در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه او قصد داشته جشنواره تئاتر فجر را کوچک کند اما با اضافه شدن بخش‌های مختلف عملا این دوره از جشنواره عریض و طویل‌تر شده است، گفت: من نگفتم می‌خواهم جشنواره را کوچک کنم. گفته بودم این بزرگترین جشنواره‌ای است که در ایران و در منطقه برگزار می‌شود. آن موقع تصورم این بود که در پروسه‌ای سه ساله جشنواره به دو بخش تقسیم شود و منظورم از کوچک کردن این بود.
دبیر سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر توضیح داد: چون آمدن گروه‌های خارجی در این فصل کاری سخت و طاقت‌فرساست این پیشنهاد را داشتم و سعی کردیم آرام آرام آن را انجام دهیم. من بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی را بیرون آوردم اما در پروسه‌ای سه ساله آن را جدا می‌کنیم. معتقدم اینکه جشنواره را بزرگ نگه داریم کار درستی است، از این نظر که می‌توان ایران را به قطب فرهنگی تئاتر در منطقه تبدیل کرد.
مهندس‌پور ادامه داد: نکته دوم پافشاری گروه‌های نمایشی است که اصرار دارند به هر قیمتی که شده وارد جشنواره شوند. امسال حدود 200 اثر در جشنواره تئاتر فجر حضور دارد با این حال بخش زیادی از تماس‌ها و گلایه‌ها بابت این است که ما چرا در جشنواره نیستیم. ما هم ناچاریم در راستای افکار عمومی حرکت کنیم و با گفتگویی واقع‌بینانه با گروه‌ها وارد صحبت شویم.
گویا بزرگ و کوچک تئاتر با لوح جشنواره دنبال کسب اعتبار اجتماعی‌اند
مهندس‌پور همچنین درباره نظرش درباره برگزاری جشنواره به صورت مسابقه‌ای گفت: این جشنواره، جشنواره فرهاد مهندس‌پور نیست. نظر خود من این است که مسابقه برای تئاتر کار احمقانه‌ای است. جشنواره‌های کوچک دست به دامن جایزه به عنوان محرک می‌شوند اما ما نیاز به این محرک‌ها نداریم.
او ادامه داد: از سوی دیگر من کمی شگفت‌زده شدم. از طرف کسانی درخواست شرکت در مسابقه داشتم که این سوال را ایجاد می‌کند که گویا در تئاتر ما بزرگ و کوچک به اندازه کافی اعتبار اجتماعی ندارند و گمان می‌کنند با گرفتن لوح و تندیس می‌توانند اعتبار کسب کنند. ازین درخواست‌ها این را می‌فهمم که انگار اجرای عمومی و ملاقات با تماشاگر ارضایمان نمی‌کند و توقع دیگری از تئاتر داریم. اینها زمینه‌هایی بود که باعث چنین اتفاق‌هایی شد.
مهندس‌پور همچنین خاطرنشان کرد: یکی از کارهایی که امسال کردم تبدیل نیم نیم، پنجاه، پنجاه به مرور و کارهای تازه بود. در آغاز دهه 80 کارهایی که در جشنواره شرکت می‌کردند کارهایی بودند تازه، الان شده کارهایی که قبلا اجرا شده‌اند. بخش مهمان به این دلیل بزرگ شد که پنجاه، پنجاه تبدیل به مرور و کارهای تازه شویم. فکر کردم برای سال بعد جشنواره دست دبیر بعدی بازتر شود و بتواند در فضای آرام‌تری کار کند.
از فراخوان جشنواره عدول کردم اما تحت فشار بودم
مهندس‌پور در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه به عنوان دبیر از فراخوان جشنواره عدول کرده است، گفت: از فراخوان عدول کردیم و تمام تلاش‌مان این بود که بیش از این مهار ماجرا از دستمان خارج نشود.
مهندس‌پور در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه او به عنوان دبیر از فراخوان و ایده‌هایش عدول کرده است، منتها انتظارم از خودم بیش از این حرف‌ها بود. در طول هشت، نه ماه گذشته تلاش کردم عاقل باشم اما فشارها خیلی زیاد است. گاهی اوقات به همکارانم می‌گفتم باید تلاش کنیم دیوانه نشویم. وقتی وارد این بازی شدم، خیلی زود متوجه شدم که نباید می‌آمدم. وضع آن قدر افتضاح است که تصور اینکه می‌توانم کاری کنم تصور ساده‌لوحانه‌ای بود. اگر دوستانم در ستاد نبودم یا رها می‌کردم یا خل می‌شدم.
او با بیان اینکه معیارهای کوچکی گذاشتیم، ادامه داد: این تقسیم‌بندی را کردیم که کارگردان‌هایی که زیر سه نمایش کار کرده‌اند و کارگردان‌هایی که بالای سه نمایش کار کرده‌اند. این معیاری ساده است نه در تهران در خارج از تهران. از خود تهران آن قدر گروه‌های نمایشی مرا ریشخند کردند که این چیست که به عنوان معیار گذاشته‌ای. خودمان این فضا را تبدیل به برهوت کرده‌ایم و هر سال در نقطه صفر ایستاده‌ایم.
مهندس‌پور ادامه داد: در مورد تنها جایی که عدول کردم و عدولم عاقلانه بود در همین مورد بود. تعداد کارها زیاد بود. معیار بالای سه کار و زیر سه کار معیار خوبی بود. فکر کردم عدول از این معیار بهتر است. دو ماه بعد از اولین جلسه‌مان من و همکاران فسفر سوزاندیم و فراخوانی نوشتیم که با این فراخوان خیلی فرق دارد. یکی دو موردش را که عنوان کردم جشنواره استانی تبدیل شود به محلی برای گروه‌های تازه کار و گروه‌های دیگر از طریق بخش مرور وارد شوند.
او یادآور شد: فراخوان دوره بعد جشنواره تئاتر فجر را نوشته و آماده کرده‌ایم و با این دوره فرق‌های خیلی زیادی دارد اما عملا نمی‌توانیم آن را منتشر کنیم. اما یکی دو مورد آن را که در جلسات مختلف گفتم بلوایی به پا کرد. میزان واکنش‌هایی که بعضی‌هایش عقلانیتی هم ندارد ما را وادار به چنین وضعیتی کرد که می‌بینید.
تئاتری‌ها زیرآب هم را پیش مدیرکل هنرهای نمایشی می‌زنند
مهندس‌پور تاکید کرد: جشنواره بیست و سوم سال 83 که دبیر بودم جشنواره‌ی من بود. کار درستی بود و جشنواره من بود ولی جامعه تئاتری نپذیرفت. اینکه می‌گویم خسته شدم چون میزان مطالبات زیاد است. اگر پای درددل مهدی شفیعی هم بنشینید می‌بینید او هم به ستوه آمده است؛ تئاتری‌ها می‌روند زیرآب هم را پیش مدیرکل هنرهای نمایشی می‌زنند. باور کنید با اینکه می‌داند من هیچ توبره‌ای برای جشنواره ندوخته‌ام، ولی گاهی با من هم که حرف می‌زند می‌بینم که گاهی به من اعتماد ندارد چون فشار رویش است.
او ادامه داد: اولین بخشی از بودجه که به ما اختصاص یافت 7 روز پیش بود. من داشتم نامه سرگشاده می‌نوشتم برای بودجه که بگویم این طور نمی‌شود کار کرد. وقتی نه اعتبار داری نه جا داری نه کسی به حرف تو گوش می‌دهد تهش می‌گویی ول کن بگذار هر اتفاقی می‌خواهد بیفتد هرچند سعی کردیم ماجرا را رها نکنیم.
همه آثار بین‌الملل را خودم انتخاب کردم
مهندس پور در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به آثار بخش بین‌الملل گفت: در بخش کارهای بین‌الملل و مهمان من کارها را انتخاب کرده‌ام و می‌توانم در موردشان پاسخگو باشم. در مورد بقیه بخش‌ها و به خصوص بخش مرور کسانی که فیلم‌ها را دیده‌اند یا اجراها را نظر داده اند و ما پشت نظر آنها ایستاده‌ایم.
در مورد کیفیت آثار مته به خشخاش نگذاشتم
مهندس‌پور همچنین خاطرنشان کرد: گفته بودم امسال می‌خواهیم نگاه حداکثری داشته باشیم تا بیشترین سلیقه‌ها در جشنواره باشد. جشنواره ویترین تئاتر ایران نیست، بلکه بزرگترین رویداد تئاتری است اما تلاش کردیم ویترین تئاتر ایران باشد. به جدول که نگاه می‌کنید با طیف قابل توجهی از آثار مواجه می‌شوید.
او ادامه داد: من در مورد کیفیت خیلی مته به خشخاش نگذاشتم. من می‌گویم کیفیت دغدغه تئاتر ایران نیست. چون زمینه‌هایی لازم دارد که آن زمینه‌ها غایبند. در بخش مهمان فکر کردم احترام به خود آدم‌ها احترام به تئاتر است و به جوان‌ترین‌ها و مسن‌ترین‌ها توجه کردم.
فراخوان سی و هفتم جشنواره برق از سه فازتان می‌پراند
دبیر جشنواره سی و ششم تئاتر فجر تصریح کرد: در مورد مسابقه که بودن در آن را امتیاز فرض کنیم یا نه، در وضعیت برزخی قرار گرفتیم. من جزو برنامه‌هایم بود که بخشی را به عنوان تئاتر عامه‌پسند بگذارم ولی به همه برخورد که به دلیل تنگناهای مالی گذاشتیمش کنار.
مهندس‌پور یادآور شد: کن فیکون‌هایی در فراخوان سی و هفتم شده که ممکن است برق سه فاز از سرتان بپرد.
بخش پوستر و هویت بصری جشنواره 5 اسفند برگزار می‌شود
امیر اسمی دبیر بخش پوستر و هویت بصری هم در این نشست توضیح داد: این بخش شامل سه رویداد، مسابقه پوستر، تبلیغات تئاتر (رویدادی رقابتی برای اولین بار)، در بخش عکس هم دو رویداد (مسابقه عکس صحنه و پشت صحنه) است که فراخوان‌ها آمده و کارها رسیده.
اسمی با بیان اینکه 18 تیر که فراخوان فجر منتشر شد؛ بخش‌هایی در آن نبود، گفت: این بخش در 5 اسفند امسال برگزار می‌شود. من پاسخگوی پوستر نیستم. مدیر بخش هنری دارد. من نه مسئولیتی داشته‌ام نه در جریانش بوده‌ام.
