رویکرد جشنواره زیباشناسانه است نه ارزشی/آثار کپی شده دیگر انتخاب نمی‌شوند

به گزارش خبرنگار ایلنا، در ابتدای این مراسم، مجتبی آقایی گفت: در میان جشنواره‌های فجری که تا به حال برگزار شده این دوره، جشنواره‌ جوانی تلقی می‌شود و بابی برای ورود جشنواره تجسمی فجر به دومین دهه از حیات خود خواهد بود. این دوره رویکردی را دنبال می‌کند که پایه آن در دوره هشتم و نهم گذاشته شد. در این دوره سعی شده رویدادهای عرصه‌ ملی و جهانی نیز پوشش مناسبی داشته باشد. جشنواره تجسمی فجر عرصه بازی ظرفیت‌های گوناگونی را در عرصه تجسمی به نمایش می‌گذارد که از دوره هفتم، هشتم و نهم نیز این عرصه مهیا شد تا مدیاهای جدیدی را که ارایه شده و اندکی به گویش و رویه‌ معاصر نزدیک‌تر هستند را برگزیند و به معرض نمایش بگذارد. این رویه با تشکیل شورای 10 نفره هنری آغاز شد که رشته‌های مختلفی را شامل می‌شد.

وی درخصوص تجلیل از برترین‌ها در شاخه‌های مختلف عرصه‌ تجسمی و مرتبط با آن گفت: در دوره هفتم سنتِ تجلیل از کسانی گذاشته شد که صنف اصلی‌شان هنرهای تجسمی نیست ولی این افراد حمایت‌گر و یاری‌رسان این حوزه هستند. در این دوره نیز از رسانه برتر، ناشر برتر، نشریه برتر، نگارخانه برتر... در روز افتتاحیه تجلیل خواهد شد.

وی ادامه داد: دهمین جشنواره تجسمی فجر روز سوم بهمن‌ماه تا چهار اسفندماه، در چند مکان و با مرکزیت مؤسسه فرهنگی هنری صبا برگزار می‌شود و افتتاحیه این جشنواره نیز در روز سوم در مؤسسه صبا خواهد بود. در دوره‌های گذشته فقط از مفاخر هنرهای تجسمی تجلیل می‌شد ولی امسال با رویکردی متفاوت، علاوه بر تجلیل از آن‌ها نمایشگاهی نیز در موزه فلسطین از آثار این هنرمندان برپا می‌شود.

دبیرکل دهمین جشنواره تجسمی فجر، در خصوص مشارکت گالری‌ها در این دوره از جشنواره گفت: امسال برای نخستین‌بار نگارخانه‌هایی به جشنواره فجر می‌پیوندند و هنرمندانی را به این جشنواره معرفی می‌کنند. امسال رویکرد بین‌المللی و ملی جشنواره به نوعی انرژی بیشتری را به خود معطوف کرده. هم‌چنین هنرمندانی که در تهران نیستند ولی در حوزه تجسمی فعال هستند، بستر مناسبی برای فعالیت‌شان ترتیب داده شده است. امسال بین 22 تا 25 استان کشور در جشنواره حضور دارند. از هر استان سه نفر به عنوان هنرمند و یک نفر به عنوان مدیر هنری و کیوریتور آن استان انتخاب خواهند شد که به صورت کیوریتوری و بدون رقابت حضور خواهند یافت و این مدیر هنری، نمایشگاهی را از هنرمندان استان ترتیب خواهد داد. امسال یک جشن هنر تجسمی در عرصه ملی می‌توانیم داشته باشیم و همزمان 26 جشنواره تجسمی فجر را توأمان برگزار خواهیم کرد.

وی درخصوص نمایشگاه هنرمندان بین‌المللی ایران در فرهنگسرای نیاوران گفت: در فرهنگسرای نیاوران از 10 بهمن ماه تا پایان روز جشنواره بخشی تدارک دیده شده تا هنرمندان تجسمی‌ که در رقابت‌های جهانی در یک سال گذشته کسب مقام کرده‌ و حضور داشته‌اند؛ نمایشگاهی از آثارشان برگزار می‌شود. ما این کار را با کمک انجمن‌های تجسمی انجام داده‌ایم. همچنین در بخش بین‌المللی برنامه‌ای ترتیب داده شده تا موسسه اکو به بخش بین‌المللی جشنواره اضافه شود و کشورهایی مثل مکزیک، روسیه، یونان، ترکیه... در جشنواره حضور خواهند یافت.

وی خاطرنشان کرد: امسال بخشی درنظر گرفته شده بود که محدوده‌ ایران فرهنگی را در نظر دارد و آن نمایشگاهی است از آثار هنرمندان افغانستان، بغداد و دیگر کشورهای همسایه که زمانی جزو ایران بودند ولی بعید می‌دانم که این بخش، امسال اتفاق بیفتد چون تازه این فکرِ جدی شده است.

آقایی افزود: امسال کتاب جشنواره را متناسب با ظرفیت‌های آن منتشر می‌کنیم. همچنین کتابی در دست تدوین است شامل گزارشی از 10 دوره جشنواره.

وی گفت: در میان آثار ارسالی از همه بیشتر دغدغه زیست محیطی در کارها بارز است ولی ما سعی کردیم به هنرمندان سفارش موضوع خاصی را ندهیم و آن‌ها سفارش گیرنده نباشند بلکه خودشان دست به تولید اثر هنری بزنند.

عدم وجودِ مرکزی برای رصد شدن فعالیت‌های تجسمی در کشور

وی ادامه داد: امسال 10650 اثر به دبیرخانه رسیده که طی پنج تا شش مرحله، 91 اثر از این بین انتخاب شدند. متأسفانه ما در کشور، مرکز رصد فعالیت‌های تجسمی که هر روز این فعالیت‌ها را دنبال کند، نداریم به همین خاطر بخش فراخوان جشنواره را با جدیت دنبال کردیم تا هنرمندان گمنام را وارد عرصه رسمی هنرهای تجسمی کنیم. بزرگترین مشکل ما مسئله عدم فضایی مناسب برای نمایش آثار است. در حالی که هنرمندان عرصه تجسمی هم به لحاظ کیفیت و هم به لحاظ کمیت جا دارد آثارشان به طرز شایسته‌ای به نمایش درآید و دیده شود. بنابراین ما همیشه باید آثارمان را در یک فضای محدود به نمایش بگذاریم. امیدواریم همان فکری که برای کتاب صورت گرفت در خصوص هنرهای تجسمی نیز فضای مناسبی درنظر گرفته شود. ما در حوزه سینما، تئاتر و موسیقی یک جایی به نام خانه داریم؛ ولی هنرمندان تجسمی خانه ندارند. البته خانه هنرمندان وجود دارد ولی ظرفیت تجمیع کل هنرمندان این عرصه را ندارد.

در ادامه این نشست، جمشید حقیقت‌شناس گفت: مرحله نخست جشنواره به مدت پنج روز به طول انجامید و  شوراری هنری از بین 10 هزار و 650 اثر، 1662 اثر را انتخاب کردند. در مرحله بعدی 159 اثر انتخاب شد و سپس در مرحله سوم 91 اثر در بخش فراخوان عمومی به عنوان برگزیده اعلام شدند که از این بین 33 اثر متعلق به خانم‌ها و 58 اثر متعلق به آقایان است.

وی ادامه داد: تاکنون 8 اثر در بخش خارجی این جشنواره حضور پیدا کرده‌اند که از کشورهای بلژیک، برزیل، ترکیه، صربستان، عراق، پرو و بنگلادش به جشنواره ارسال شده‌اند. به صورت کلی، در فراخوان جشنواره کشورهای پاکستان، آمریکا، چین، ازبکستان، قرقیزستان... شرکت کردند ولی به جشنواره راه نیافتند. تعداد کل ثبت‌نام‌کنندگان ما در جشنواره 2764 نفر بود و تعداد کل آثار فرستاده شده 10 هزار و 650 اثر که از این میان 4301 اثر در بخش رقابتی حضور داشتند. همچنین 1404 اثر به صورت پروژه‌ای و 2947 اثر به صورت تک اثر به دبیرخانه فرستاده شده‌اند.

وی افزود: جشواره دهم تجسمی از سخت‌ترین جشنواره‌های ما بود چراکه ما از جشنواره نهم به این سو متوجه شدیم برای برگزاری بهتر این جشنواره نیازمند زیرساخت‌هایی هستیم و برای رسیدن به این زیرساخت‌ها نیاز بود تا از تمام هنرمندان سراسر کشور اثر دریافت کنیم.

کلمه‌ «هنرهای تجسمی» باید تغییر کند

حقیقت‌شناس گفت: ما امسال یک نمایشگاه غیررشته‌ای برگزار خواهیم کرد. به این دلیل غیررشته‌ای است چون مشکل اصلی ما بر سر کلمه‌ تجسمی است. مردم ما نمی‌توانند ارتباطی با این کلمه برقرار کنند و همین مساله باعث می‌شود که به این حوزه توجهی نکرده و اخبار آن را دنبال نکنند. از طرفی آثار تولیدی این حوزه باید به مصرف برسد و به بخش اقتصادی آن نیز توجه شود. پیشنهادهایی هم برای تغییر نام این حوزه شده که شاید در آینده این  تغییر اتفاق بیفتد. پیشنهاد ما برای کلمه هنرهای تجسمی، خود کلمه هنر است. هیچکدام از جشنواره‌های ما مثل لباس، فیلم و تئاتر از کلمه هنر استفاده نکرده‌اند؛ غیر از هنرهای تجسمی. پس استفاده از کلمه «هنر» شاید راه‌گشا باشد.

حقیقت‌شناس گفت: در این چند ساله سعی کرده‌ایم رویکرد زیباشناسانه و هنرمندانه به مفهوم ذات هنر داشته باشیم تا رویکرد ارزشی. هنر در شهرهای ما به اشکال مختلفی نمود پیدا کرده الا چیزی که خود هنر است.

حقیقت‌شناس افزود: جشنواره تجسمی فجر زمانی برگزار می‌شود که تمام دنیا تعطیل است و این تعطیلی مشکل‌ساز شده. این جشنواره هنوز در عرصه بین‌المللی جایی ندارد چون با آن ارتباط برقرار نمی‌شود و به همین دلیل اخبار آن هم رصد نمی‌شود. بیمه آثار تجسمی بسیار گران است به همین خاطر ما بخش بین‌المللی را صرفا با آوردن داوران خارجی و برگزاری ورک‌شاپ‌ها برگزار می‌کنیم. در طول سال مکان‌هایی که در عرصه تجسمی به‌طور مدام فعالیت می‌کنند، گالری‌ها هستند. در این دوره 12 گالری انتخاب شدند که قرار است هر کدام یک هنرمند را به جشنواره معرفی و از او حمایت کنند. این بخش امسال اضافه شده است.

دبیر هنری دهمین جشنواره تجسمی فجر گفت: در بخش استان‌ها، کیوریتورهای استانی می‌توانند یک روز به عنوان مهمان به تهران بیایند و روز هنر آن استان را برگزار کنند. ما در سال‌های گذشته در بخش بین‌المللی از طریق گفت‌وگو با سفارتخانه‌ها یک روز ملی برای آن کشور درنظر می‌گرفتیم و پارسال روز ملی مکزیک و اسپانیا در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.

وی در پایان با گله از کمبود فضا برای این جشنواره گفت:‌ مثل دیگر جشنواره‌ها ما کاخ جشنواره نداریم. مکان برای هنرمندان حائز اهمیت است و این یکی از آسیب‌های جدی برای جشنواره ماست. بخش خصوصی در این زمینه با دایر کردن گالری‌ها فعالیت‌های زیادی انجام داده ولی این‌ها کفایت نمی‌کند. فرهنگسراهای ما نیز این بضاعت را ندارند و استانداردسازی نشده‌اند. دوسالانه‌های ما نیز به دلیل کمبود مکان دچار مشکل هستند.

پاسخ‌ دبیر جشنواره به کپی بودنِ اثر برگزیده‌ی سال گذشته

مجتبی آقایی دراین باره گفت: امسال به دلیل اتفاقی که سال گذشته افتاد؛ در فراخوان مسابقه؛ بندی اضافه شد که شورای هنری در هر مرحله داوری اگر به این نتیجه برسد که اثر برگزیده کپی است، می‌تواند در هر مرحله‌ای که بود جایزه را پس بگیرند و عملاً آن رتبه از آن شخص سلب شود.