در مراسم تودیع و معارفه مدیران کل اداره کتاب مطرح شد؛
اداره کتاب؛ سخت‌ترین حوزه مدیریتی در ارشاد است/180 نفر در اداره کتاب کار می‌کنند/واگذاری ممیزی به ناشران به دلیل مخالفت خودشان مسکوت ماند
دفتر اداره کتاب یا ممیزی و صدور مجوز، یکی از سخت‌ترین و دشوارترین حوزه‌های مدیریتی در مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. بخشی از این دشواری به مبانی نظری، اعتقادی و فقهی بحث ممیزی مربوط می‌شود و ما باید این مبانی نظری و اعتقادی را مورد توجه قرار دهیم.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مراسم تودیع و معارفه محمد سلگی و جواد مرادی‌نیا، مدیران سابق و جدید اداره کل کتاب و توسعه کتابخوانی وزارت ارشاد، بعد از ظهر امروز (17 دی ماه) با حضور مدیران وزارت ارشاد و جمعی از اهالی صنف نشر برگزار شد.
محسن جوادی (معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) در این مراسم اداره کتاب را یکی از دشوارترین بخش‌های مدیریتی در وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی دانست و گفت: دفتر اداره کتاب یا ممیزی و صدور مجوز، یکی از سخت‌ترین و دشوارترین حوزه‌های مدیریتی در مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. بخشی از این دشواری به مبانی نظری، اعتقادی و فقهی بحث ممیزی مربوط می‌شود و ما باید این مبانی نظری و اعتقادی را مورد توجه قرار دهیم. از همین رو امیدواریم بتوانیم با همکاری با مراکز پژوهشی کارهای تحقیقی و تحلیلی خوبی در امور نظری و فقهی ممیزی و صدور مجوز صورت دهیم.
معاون فرهنگی وزارت ارشاد تاکید کرد: البته ما آیین‌نامه‌ها و ضوابط قانونی مشخصی برای ممیزی و صدور مجوز داریم ولی روشن است که اساس تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری باتوجه به ارزیابی پژوهش و تحلیل، موجه‌تر خواهد بود.
او سپس با اشاره به اینکه آشنایی‌اش با محمد سلگی، مدیر پیشین اداره کتاب چندان طولانی نیست، گفت: در همین مدت کوتاه برایم روشن شد که بارزترین وجه محمد سلگی رفتار اخلاقی، تعامل انسانی و وقت گذاشتن او برای صحبت و مشورت با دیگران است. همیشه با روی خوش و لبخند پاسخ همگان را می‌دهد تا جایی که حتی اگر کسی از عدم صدور مجوز کتابش ناراحت بود، ولی از گفت‌وگو با او احساس رضایت می‌کرد. از نظر فنی و تکنیکی نیز فعالیت‌های خوبی را در دوره آقای سلگی در بخش اداره کتاب شاهد بودیم که طبعا خود ناشران بهترین قاضی هستند و می‌توانند وضعیت تسهیل و تسریع صدور مجوز را در این دوره با دوره‌های گذشته مقایسه کنند.
جوادی ادامه داد: رفتن آقای سلگی از معاونت فرهنگی برای ما اندوهناک است ولی وقتی وزیر گفتند آقای سلگی به پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات می‌روند فرصت مغتنمی خواهد بود تا از ظرفیت حضور او برای صورت دادن موارد پژوهشی که مطرح شد، استفاده کنیم و قطعا ایشان در این مسیر به معاونت فرهنگی کمک می‌کند. قدردان تلاش‌ها و زحمات او درباره کتاب هستیم و در پژوهشگاه نیز برایش آرزوی توفیق و موفقیت داریم.
این مدیر فرهنگی درباره مدیر جدید اداره کتاب نیز گفت: با آقای مرادی‌نیا نیز آشنایی چندانی نداشتم ولی پس از مشورت و نظرسنجی‌های متعدد علائم و نشانه‌هایی دیدم که تمام نظرها به سمت ایشان است. مخصوصا اینکه آقای مرادی‌نیا تجربه خوبی نیز در اداره کتاب داشتند. خوشبختانه رویه اخلاقی و مدارا را در ایشان نیز شاهد هستیم و قطعا تجربه‌شان کمک خواهد کرد تا فعالیت‌هایی که آقای سلگی آغاز کرده‌اند، ادامه پیدا کند.
معاون فرهنگی وزارت ارشاد یادآور شد: اداره کتاب بخشی است که در صورت کمترین کمبود و نقد هر فعالیت مثبت دیگری که در وزارتخانه انجام داده باشیم تحت الشعاع قرار می‌دهد و بر آن تاثیر می‌گذارد. در این بخش باید احتیاط لازم را برای حفظ سلامت فکری و محتوایی کتاب‌های منتشر شده داشته باشیم تا آثاری در دست جامعه قرار گیرند که به غنای علمی و فرهنگی و آگاهی کمک کنند از طرف دیگر نباید این تلقی را به وجود آوریم که در بررسی هر کتاب اصل بر ممیزی و ممانعت است. با رعایت قانون و ضوابط هر چند که ممکن است تصویرهای مختلفی از آن بشود اما با در نظر گرفتن خرد جمعی برای تعیین مصادیق مطرح شده در قانون می‌توانیم کارها را به بهترین نحو پیش ببریم. امیدوارم مسیر رو به رشد و تکاملی که در این چند سال طی کرده‌ایم با همیاری و همکاری و مشورت همکاران ادامه پیدا کند.
محمد سلگی، مدیر سابق اداره کتاب نیز که برای پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات حکم گرفته است، در این برنامه گفت: نزدیک به سه سال در اداره کتاب خدمت کردم. این بخش واقعا حوزه سختی است. خاطرم هست وقتی نام من به عنوان کاندیدای مدیریت اداره کتاب مطرح شده بود بسیاری از رسانه‌ها از صندلی مدیریت این اداره به عنوان صندلی داغ نام می‌بردند، به همین دلیل هیچ گاه پشت میز و روی صندلی مدیریت اداره کتاب ننشستم. مدیران اداره کتاب معمولا با سرنوشت خیر و خوش از سمت خود خداحافظی نمی‌کنند ولی خدا را شکر به لطف و تعبیر دوستان سرانجام امر در این اداره با خیر و خوشی همراه شد یعنی می‌خواهم بگویم حتی این میز و صندلی داغ را نیز می‌توان کنترل کرد.
سلگی ادامه داد: در این سه سال فعالیت‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌هایی را آغاز کردیم که البته بخشی از آنها از پیش وجود داشتند ولی سعی کردیم با پررنگ کردن تفاهم و مذاکره با ناشران، بالا بردن سرعت صدور مجوزها، بهبود سیستم‌های الکترونیکی و رفتن به سمت تفویض اختیارات به استانها، شرایط را برای ناشران بهبود ببخشیم. ما 85 همکار در اداره کتاب داریم و علاوه بر آنها 50 تا 60 نفر ارزیاب با ما همکاری می‌کنند. یعنی اداره کتاب نزدیک به 180 نفر نیرو دارد که در این سه سال سعی کردیم وضعیت آنها را نیز بهبود ببخشیم.
او افزود: ناشران در این سه سال ارتباط حضوری برای دریافت مجوز کتاب نیاز نداشتند. هزار "توکن" که در ابتدا برای راه‌اندازی صدور الکترونیکی مجوز در نظر گرفتیم در پایان سه سال به پنج هزار توکن رسید و امروز عملا هیچ ناشری برای دریافت مجوز نیاز به مراجعه حضوری ندارد. ما زیرساخت‌های حوزه الکترونیک صدور مجوز را ارتقا دادیم و روند اعلام حصول را اصلاح کردیم. امروز برای دریافت مجوز، ناشر تنها یکبار هنگام اعلام وصول و تحویل فیزیکی کتاب نیاز به مراجعه حضوری به ارشاد دارد. تمام استانها را نیز به این سامانه متصل کرده و می‌کنیم.
سلگی در توضیح بیشتر درباره تفویض اختیار صدور مجوز به استانها گفت: در ابتدا پنج استان با مرکزیت مشهد، تبریز، کرمان، اصفهان تفویض اختیار شدند و در ادامه پنج استان دیگر را نیز به این لیست اضافه کردیم. سعی داریم با این تفویض اختیار مساله دریافت مجوز برای استانها را حل کنیم. در واقع بیشترین سختی برای دریافت مجوز را استان‌های ما می‌کشند و حتی در مسیر دریافت مجوز ممکن بود کتابشان گم شود.
این مدیر فرهنگی تاکید کرد: در بحث تمدید پروانه نشر نیز دو بار آیین‌نامه را اصلاح کردیم و دیگر تمدید پروانه نشر به اداره کل ارشاد استانها و تشکیل پرونده به خود تشکل‌ها واگذار شده است. کارگروه نظارت استانی را آغاز کردیم و سعی کردیم تا از افراد غیرمتخصص در امر ارزیابی استفاده نشود. پیشتر اگر ناشری در دریافت مجوز با مشکل برخورد می‌کرد و درخواست تجدیدنظر می‌داد بررسی درخواستش به همان تیم قبلی ارجاع می‌شد و در بیشتر مواقع کاری از پیش نمی‌برد اما امروزه این مسیر را اصلاح کردیم و شورای راهبری تشکیل دادیم.
سلگی اضافه کرد: آیین نامه خادمان نشر و انتخاب ناشران نمونه را نیز اصلاح کردیم و توزیع‌کنندگان را به عنوان یک صنف و تشکل به رسمیت شناختیم و به آنها مجوز دادیم. ما در این سه سال 2 هزار پروانه نشر جدید صادر کردیم و روند تمدید پروانه نشر را نیز تسهیل کردیم. البته سعی کردیم در مسیر تمدید سخت‌گیری‌هایی داشته باشیم تا ناشران به واقع فعال و کارا موفق به تمدید پروانه نشر شوند. ما در این سه سال همچنین 200 هزار مجوز کتاب صادر کردیم که در مقایسه با مجوز فیلم و تئاتر و آلبوم موسیقی عدد بسیار بزرگی است.
مدیر سابق اداره کتاب درباره زمان لازم برای دریافت مجوز نیز گفت: براساس آمار 69 درصد از کتاب‌های ما در همان روز اول مجوز می‌گیرند، 80 درصد کتاب‌ها ظرف یک هفته، 10 درصد ظرف 2 تا 3 هفته و تنها 5 درصد کتاب‌ها برای دریافت مجوز دچار مشمول زمان می‌شوند. برای واگذاری ممیزی به ناشران نیز کارهایی صورت دادیم که به دلایلی ازجمله مخالفت خود ناشران فعلا مسکوت مانده است. شابک را طراحی کردیم تا صحت سنجی دقیقی از کتاب‌ها داشته باشیم ولی متاسفانه هنوز برای اتصال فیپا و کتاب خانه ملی به سامانه خودمان نیازمند کار هستیم.
او تصریح کرد: واقعیت این است که در روند صدور مجوز و با توجه به رقابت در انتشار کتاب مخصوصا در حوزه ترجمه و اینکه گاهی چند ترجمه همزمان از یک کتاب قرار است به بازار بیاید حتی یک روز نیز مهم و تاثیرگذار است و تاخیر می‌تواند منجر به ضرر مترجم و ناشر شود.
در این مراسم همچنین جواد مرادی نیا، مدیر جدید اداره کتاب گفت: مداحان در مراسم ختم همیشه اشاره می‌کنند که مردم، دوستان و آشنایان به احترام متوفی حاضر شده‌اند و خوش به حال او که با بدرقه آنها به خانه ابدی می‌روند چراکه شخصیت والایی مثل امام حسین(ع) حتی همین مراسم خاکسپاری را نیز نداشته است. من به تاسی از آنها می‌گویم خوش به حال آقای سلگی که با عزت و احترام می‌رود و بدا به حال خودم که تازه در ابتدای راه هستم. به خاطر دارم سال 84 در اتاقم مشغول کار بودم که مدیر حراست ارشاد معاون فرهنگی وقت و نفر سومی وارد شدند و بعد از چند دقیقه حال و احوال و خوش و بش به من گفتند شخص سوم درواقع جانشین من است و تنها طی پنج دقیقه با من خداحافظی کردند و این مراسم تودیع و معارفه من بود در سال 84.
مرادی نیا تاکید کرد: واقعیت این است که اداره کتاب با عافیت جور درنمی‌آید و اگر کسی می‌خواهد مورد اعتراض قرار نگیرد بهتر است اصلا وارد این عرصه نشود و اگر کسی قبول مسوولیت می‌کند باید بداند اینجا جایی است که از قدیم چالش برانگیز بوده و هست. گاهی برحسب وظیفه اجتماعی باید عافیت‌طلبی خود را کنار بگذاریم و وارد گود شویم. من نیز صرفا چون احساس می‌کردم می‌‌توانم کمکی باشم برای حوزه کتاب و نشر مجدد قبول مسوولیت کردم وگرنه چالش‌ها و درگیری‌های این حوزه را تمام و کمال می‌دانم و در دوره مسوولیت قبلی حتی کارم به سکته و بیمارستان کشید.
مرادی نیا در پایان گفت: در دوره جدید انشاءالله با حمایت دوستان ناشر و نویسنده و همکار و البته عنایت خداوند تلاش می‌کنیم بر مدار اخلاق و قانون حرکت کنیم و آنچه که از دستم برمی‌آید را برای حفظ و بقای کتاب و نشر انجام دهم حتی اگر یک تا دو قدم در عرصه فرهنگ برداشته باشیم کار خودمان را انجام داده‌ایم.
