گله از برخوردهای افراط و تفریطی با جایزه جلال/دفاع وزارت ارشاد/تنها پسوند فرهنگ زیبنده وزارت ارشاد است

به گزارش خبرنگار ایلنا، آیین اختتامیه دهمین دوره جایزه جلال آل احمد؛ بعد از ظهر امروز (شنبه 16 دیماه) با حضور اهالی قلم و نویسندگان و سیدعباس صالحی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، محسن جوادی (معاون فرهنگی وزارت ارشاد) و مهدی قزلی (مدیر بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان) برگزار شد.

در ابتدای این مراسم؛ شهریار عباسی، دبیر علمی دهمین جایزه جلال آل احمد ضمن تشکر از همکاران خود در این دوره از این جایزه ادبی گفت: معتقدم جایزه جلال جایزه ملی و برای کاهش تصدی‌گری دولت در امور فرهنگ است که به تمام خانواده فرهنگ و ادب ایران تعلق دارد. به واقع جایزه جلال ظرفیت پذیرش انواع نگرش و اثر از تمام نویسندگان ایرانی را دارد و تنها شرط این جایزه فعالیت در چارچوب‌های قانونی کشور است.

عباسی تاکید کرد: ادبیات و شعر و داستان در واقع به دنبال به رسمیت شناختن سلیقه‌ها و دیدگاه‌های مختلف هستند ما ادبیات می‌آموزیم که تفاوت زیباست و با وجود تمام تفاوت‌ها می‌توانیم کنار همدیگر زندگی کنیم و قشنگی زیستن به همین اشتراک‌گذاری تفاوت‌ها است.

این نویسنده سپس گریزی به بداخلاقی‌هایی که از ابتدای آغاز به کار دهمین دوره جایزه جلال اتفاق افتاده زد و اظهار داشت: از شروع این دوره از جایزه جلال شاهد برخوردهای افراط و تفریطی بودیم. برخی دوستان گمان می‌کنند جایزه ملی یعنی اپوزیسیون فرهنگی حاکمیت و برخی دیگر واژه ملی را بهاین تعبیر می‌کنند که این جایزه تنها در خدمت تعداد کمی از نویسندگان می‌باشد یعنی تنها آنهایی که خودشان را ملی می‌دانند.

دبیر عملی دهمین دورهجایزه جلال ادامه داد: در این مسیر تا توانستند تهمت و انگ زدند و حتی دورغ‌های آشکار گفتند. نمی‌خواهم مراسم را به محلی برای گله‌گذاری تبدیل کنم اما می‌گویم در جهان ادبیات برای همه جا هست و حتی می‌توانیم زبان فارسی را بستری کنیم برای شنیدن و خواندن نظرات مختلف. متاسفانه برخی دوستان با صدای بلند و گفتمان خشن بعضا قضاوت‌های عجولانه کردند ولی من می‌دانم حقیقت در ادبیات نمود پیدا می‌کند.

او تاکید کرد: خود حق‌پنداری و دیگران را یک سره ناحق دیدن یعنی سقوط اخلاقی و فرهنگی. کسی که مدارا و زیستن با دیگری را از ادبیات نیاموخته سخت می‌شود او را با این آموزه‌ها آشنا کرد ولی می‌دانم که می‌توانیم دست به دست هم دهیم و با فراموش کردن اختلافات و دیدن مخالف حیات ادبی و فرهنگی زبان فارسی را جانی دوباره ببخشیم.

این نویسنده درباره روند داوری‌ها نیز گفت: در دهمین دوره جایزه جلال نیز همچون دوره‌های پیشین توجهی به نام‌ها و نشان‌ها نداشتیم و صرفا خود اثر را مورد داوری قرار می‌دادیم امیدوارم زبان فارسی پایدار باشد و ادبیات ایران روز به روز افتخارات بیشتری به دست بیاورد.

محسن جوادی (معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) نیز در این مراسم؛ جایزه جلال را فرصتی برای پاسداشت ادبیات داستانی کشور به ارج نهادن به اهالی ادب و فرهنگ دانست و گفت: امیدوارم جایزه جلال بستری باشد برای شکل‌گیری جریان‌های ادبی و پویای داستانی فارسی. امیدوارم فرصتی فراهم کنیم تا نویسندگان جوان و تازه‌واردان به عرصه قلم، از تجارب پیشکسوتان بیاموزند و بر غنای داستان فارسی افزوده شود. جای خوشحالی است که در دوره دهم جایزه نیز یاد درگذشتگان و آثار نویسندگان باتجربه معرفی شده و گرامی داشته می‌شوند. باید آموختن  از صاحب سبکان داستان اصیل فارسی را در دستور کار قرار دهیم.

معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین تاکید کرد: جایزه جلال فرصتی است برای تعامل و تبادل با عرصه جهانی ادبیات و این وجه در این جایزه بسیار مهم است و باید پررنگ‌تر شود.

سیدعباس صالحی (وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی) نیز در این مراسم گفت: ادبیات داستانی حاصل و نتیجه زبان فارسی است و برای همین جایگاه مضاعفی برای ما دارد. زبان فارسی با نگاه‌های متفاوت و از دریچه‌های مختلف برای ما شیرین و ارزشمند است. هم واژه‌های کم نظیر و زیبایی دارد که مثل سنگ مرمر و خارا محکم هستند و از دل ان قصاید حماسی بیرون می‌آید و هم واژه‌های نرم و لطیف مثل شبنم دارد که به غزل‌های حافظ منجر می‌شود. زبان فارسی برای ما زیباست چون با طراوت است و هنوز شیرینی اشعار سعدی را حس می‌کنیم و درک می‌کنیم که سعدی با امروز ما نیز سخن می‌گوید. زبان‌های زیادی در دنیا وجود دارد که حتی با گذشت یک سده دیگر برای نسل بعد قابل درک نیستند ولی زبان فارسی از پس هزاران سال هنوز با ما ارتباط برقرار می‌کند و همچنان زنده شاداب و با طراوت است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: با خرد و حکمت برج و باروی زبان فارسی ساخته شده است، شاهنامه به واقع خردنامه ایرانی است که ارتباط ما را همچنان از پس آجر به آجر، حکمت با زبان فارسی حفظ کرده است. در زبان فارسی مضمون اثر مهم نیست که تاریخ است، سیاست است یا فلسفه ما تاریخ بیهقی را می‌شناسیم و می‌بینیم که چطور ترکیبی از زبان شیرین فارسی و تاریخ‌نگاری را با خردورزی ایرانی مخلوط کرده است.

صالحی گریزی نیز به قصه‌گو بودن زبان فارسی زد و بیان کرد: زبان فارسی قصه‌گو است و داستان می‌سراید. این زبان استعداد کم‌نظیری برای خلق داستان و داستان‌سرایی دارد. همه ما با قصه‌های مادرانه زندگی کرده‌ایم و با این قصه‌ها بزرگ شده‌ایم و فارسی را آموخته‌ایم. زبان فارسی در یک جغرافیای محدود ریشه ندارد بلکه در ایران و فرهنگی زبان و فارسی جریان دارد و همچنان حتی دیگرانی از کشورهای دور کشف‌هایی می‌کنند از دل داستان‌هایی مثل هزار و یک شب که بسیار خواندنی است.

او تاکید کرد: ادبیات داستانی چشم بینای زندگی انسانی است. داستان‌نویسان عکاسانی هستند که با دوربین واژگان زندگی دور و بر خود را تفسیر می‌کنند و نه تنها به ظاهر بلکه به بلایی‌های زندگی اجتماعی و فردی نیز می‌پردازند و حتی به تاریخ انسانی سرک می‌کشند آن هم با یکد تخیل ناب. نویسندگان داستانی با آجرهایی از واژگان فرهنگ ایرانی را می‌سازند و به واقع ادبیات داستانی حافظیه شکوهمند تاریخ انسانی است. ما تاریخ و انسان را با داستان به خاطر می‌آوریم با هزار و یک شب، جنگ و صلح و بینوایان و برای همین است که می‌گویند ادبیات داستانی حافظیه تاریخ انسان است.

این  عضو کابینه دولت دوازدهم یادآور شد: ما با ادبیات داستانی گفتگوی فرهنگی و بین فرهنگی را نیز با جهان می‌آموزیم و با دیگران ارتباط برقرار می‌کنیم علاوه بر این داستان نقش پررنگی در گفتگوی میان نسلی دارد و شکل گرفتن گفتگوهای میان نسلی ما نیز به واسطه همین داستان‌هاست همانطور که گفتگوهای برون مرزی ما نیز به واسطه ادبیات داستانی مستحکم می‌شود.

صالحی ادامه داد: جایزه جلال تلاش می‌کند در حوزه‌های داستان نویسی نقد و مستندنگاری آثار منتشر شده یک سال زبان فارسی را داوری کند و در این 10 سال قدم به قدم جلو رفته است. این جایزه توجه حوزه ایران فرهنگی را در ژانرهای مختلف ادبی مورد توجه قرار داده مثل اینکه امسال بخش ویژه‌ای برای ادبیات اقتصادی در نظر گرفته است. البته جایزه جلال هنوز راه طولانی با آنچه که باید به آن برسد دارد و باید سعی کند در مسیر داستان‌نویسی معاصر فارسی تاثیرگذار باشد و در حوزه مطالعه، خرید و مصرف داستان نیز نقش بازی کند. باید به جایی برسد که به واسطه جایزه جلال کتابهای داستانی ایرانی در جهان ادبی نیز بدرخشد. این مسیر اگر چه طولانی است ولی با همت اهالی فرهنگ قلم ما و همینطور مسوولان جایزه محقق می‌شود.

میرجلاالدین کزازی با اشاره به اینکه پسوند فرهنگ را به تنهایی برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی زیبنده می‌داند، گفت: خوش نمی‌دانم دنباله این نام را بر زبان برانم زیرا باورم این است که ایرانیان مردمیانی هستند فرهیخته، فرهنگمند، اندیشه ورز و فرهنگی حتی آن ایرانیانی که دانشی نیاموختند. سرزمین ما دارای تاریخ پرشکوه و شکوه‌مندی بر همواره شاهد فرهنگ و فرزانگی بوده و در پهنه گیتی نیز به پاس همین فرهنگ شناخته می‌شوید. از این امر شما چون وزیر فرهنگ و یکی از دشوار‌ترین و باریک‌ترین وزارتخانه‌ها هستید اگر به راستی وام دار فرهنگ باشید فرزند ایران خواهید بود.

کزازی ادامه داد: من در شگفت هستم هنگامی که در چنین وضع‌هایی سخن می‌رود از اینکه ما در کار فرهنگ و ادب و داستان و اندیشه و سرود و سخن فرو‌تر از دیگرانیم. باید بکوشیم تا با دیگران همساز و هم‌قد شویم. کدامین شاهکار ادب بیگانه بوده که مثل هزار و یک شب اثرگذار باشد؟ ما مردمانی هنردوست هستیم و باید خودمان را باور کنیم که اگر این گونه باشد ایران را بر بلندای فرهنگ و هنر جهان می‌نشانیم.

در ابتدای این مراسم نیز بخش‌هایی از فتاوای مقام معظم رهبری در حوزه آزادی بیان خوانده شد. در بخش‌هایی از این فتاوا آمده است؛ مساله اصلی در حوزه آزادی بیان مساله ضلال است. هر بیان عقیده‌ای آزاد است مگر آنکه آن عقیده اغواگر و گمراه‌کننده باشد یا کتب ظالمی است یعنی کتابهایی که برخلاف حق و حقیقت است و سعی در گمراه کردن خواننده دارد البته گاهی یک مطلب با حقیقت همخوانی ندارد و باطل است اما گمراه کننده نیست. بیان ضلاله در واقع بیانی است که نویسنده آن آگاهانه از آن برای گمراهی مردم استفاده می‌کند هرچند علامه طباطبایی معتقد است همین بیان ضلاله زمانی اثرگذار خواهد بود که جامعه ناآگاه باشد و در صورت آگاهی هیچگاه جامعه گمراه نمی‌شود.