در گفت‌وگو با مدیرکل میراث قزوین مطرح شد؛
سوداگری شهرداری قزوین از عللِ عمده تخریب بناهای تاریخی استان است/قوه‌قضاییه درمقابل مخربانِ آثار تاریخی نرمش نشان می‌دهد
حضرتی‌ها گفت: شهرداری قزوین، خیابانی را به‌صورت یک خط پروژه‌ای، از وسط مسجد-مدرسهٔ حیدریه که ۱۰۰۰ سال قدمت دارد و گرمابهٔ بلاغی با قدمتِ ۴۰۰ ساله تعریف کرده که در صورت اجرای آن، به‌طور کامل هر دوی این بناهای ارزشمند به نابودی کامل می‌رسند.
محمدعلی حضرتی‌ها (مدیر کل اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین) در گفتگو با خبرنگار ایلنا گفت: ما امسال حدود ۶۰ پروژهٔ مرمتی داشتیم که سر جمع بالغ بر ۶ میلیارد تومان اعتبار می‌شد. برخی از آن‌ها مرمت‌های جزئی است و برخی دیگر هم عمده، مهم و متداوم است؛ ازجمله مرمت مسجد جامع عتیق قزوین. طبق گمانه‌زنی‌ها، اگر تأمین اعتبار صورت بگیرد این مسجد تا سال ۹۸ مرمت اساسی دارد. مسجد جامع عتیق به نوعی موزه معماری ایران است. آثار همهٔ دوران‌های اسلامی، از دوره عباسی تا دورهٔ قاجار در این مجموعه وجود دارد و بخشی هم به دورهٔ پهلوی برمی‌گردد؛ ازجمله کارهایی که سن پائولوزی و همکاران ایتالیایی‌اش انجام داده‌اند. این یک پروژهٔ خیلی بزرگ است و ۴ هکتار وسعت دارد و طبیعی است که در یک مرحله و با یک مرمت کار آن تمام نشود.
وی ادامه داد: یکسری از بناهایی که امسال مرمتشان آغاز شده بود، فاز ۲ و پایانی‌شان رو به اتمام است؛ ازجمله بنای تاریخی کافرگنبد که گنبد آن در دستِ انجام است. همین‌طور فاز ۲ آب‌انبار تاریخی روستای لوشکان و نیز آب‌انبار شهر شال در حال مرمت هستند. برج‌های دوگانهٔ خرقان و حمام روستای شریفیه فاز دومش آغاز شده و در حال حاضر، کارگاهش دایر است. آرامگاه حمدالله مستوفی نیز مرمت آن کلید خورده. علاوه بر این، سنگ مزار حمدالله مستوفی باتوجه به الگوی سنگ‌های قرن هشتم جدیداً طراحی شده و به صورت گهواره‌ای روی سنگ اجرا شده و کتابت آن هم یکی از شاهکارهای خوشنویسان بنام ایران، استاد علیرضا مُحبَی است. در دورهٔ پهلوی سنگ قبر آسیب دیده و سپس از بین رفته و سنگ جدید براساسِ تصویری که از سنگ اصلی باقی مانده بود، بازسازی شده است.
حضرتی‌ها درعین حال میزان بودجه‌های تخصیصیِ میراثِ استان را ناچیز دانست و افزود: در استان قزوین تقریباً ۲۰۰۰ اثر ثبت ملی وجود دارد. طبیعی است که با این رقم‌های متعارفی که به سازمان میراث تعلق می‌گیرد، مرمت و احیای تمامِ بناهای استان قابل انجام نباشد. بعضی از بنا‌ها سال‌هاست که رها شده و دچار فراموشی شده‌اند و اگر امسال سازمان میراث فرهنگی ورود نمی‌کرد شاید دیگر نشانی از آن‌ها باقی نمی‌ماند. به عنوان مثال، آرامگاه سلطان ویس بسیار آسیب دیده است. بنای تاریخی کافر گنبد و چهار طاقی حسن آباد که یک آتشگاه ساسانی است نیز تقریباً در آستانهٔ از بین رفتنِ کامل هستند.
مدیرکل میراث استان قزوین با اشاره به خانه‌های مشاهیر این شهر اظهار داشت: از خانهٔ برخی از چهره‌های ملی قزوین، مثل مرحوم علامه محمد قزوینی یا مرحوم دهخدا چیزی باقی نمانده است. درواقع در همان سال‌های اوایل مشروطه شاید از بین رفته‌اند. ولی اخیراً نصب پلاک ماندگار را در سر در خانه برخی از علما و هنرمندان انجام گرفت که تاکنون ۳ کاشی پلاک ماندگار برای مرحوم آیت‌الله سیدعباس ابوترابی، شهید عباس بابایی و مهندس مهدی مجابی نصب شده است. پروژهٔ نصب پلاک ماندگار هم‌چنان ادامه دارد. ما برای فاز یک این پروژه، ۱۵ پلاک تهیه کرده‌ایم. ضمن اینکه برای برخی از دیگر بزرگان هم باغ مشاهیر درنظر گرفته شده که در آن، سردیس چهره‌های بزرگ فرهنگی استان نصب خواهد شد. در حال حاضر سردیس دکتر محمد دبیرسیاقی نصب شده و تعدادی دیگر نیز انتخاب کرده‌ایم که کار ساخت تندیس‌هایشان در حال انجام است.
حضرتی‌ها در خصوص کاوش‌های باستان‌شناسی در حالِ انجامِ استان گفت: یک کاوش باستان‌شناسی بسیار مفصلی در دشت قزوین داریم که همه ساله انجام می‌شود و از معدود پروژه‌هایی در کل کشور است که تا به حال بدون وقفه ادامه داشته است. تقریباً از سال ۱۳۴۷ که مرحوم دکتر نگهبان در دشت قزوین شروع به کاوش کردند، به جز یکی دو سال در دوران اوج جنگ، کاوش‌ها همین‌طور ادامه داشته است. امسال هم تعیین حریم تپه قبرستان دشت قزوین انجام گرفت که به آثار بسیار مهمی از عصر آهن ۳ برخوردیم که شامل یکسری جنگ‌افزار‌ها و ظروف می‌شود.
او ادامه داد: درخصوصِ کاوش‌های درون شهری هم؛ کاوشِ مجموعه دولتخانه صفوی به‌زودی آغاز خواهد شد. در قلعه لمبسر امسال یک کاوش مقدماتی انجام و مرمت شاه‌نشین قلعه آغاز شده است. در کاوشی هم که روی چهارطاقی حسن‌آباد انجام شد، به آثاری از دوره اشکانی برخوردیم.
وی در خصوص وضعیت گردشگری استان و افزایش میزان گردشگران خارجی گفت: در میزان بازدید از آثار تاریخی، تقریباً ۲۸% نسبت به سال گذشته افزایش داشته‌ایم. ۲۶% افزایش اقامت بوده و همین طور میزان گردشگران خارجی که از استان بازدید کرده‌اند، نسبت به زمان مشابه در سال قبل ۲۴% افزایش یافته است.
حضرتی‌ها مهم‌ترین مسئلهٔ پیش روی سازمان میراث فرهنگی را کمبود اعتبارات دانست و گفت: هزینه‌های نگهداری، حفاظت و مرمت ۲۰۰۰ اثر مستلزم تأمین اعتبار مناسبی است. برای سال ۹۶ تقریباً ۱۰ میلیارد تومان پیش‌بینیِ اعتبار شده است ولی اینکه چقدر تخصیص داده شود و چقدر قطعی شود، مستلزم زمان است که هنوز شواهدش برای ما روشن نیست. به عنوان مثال ما پروژه گنبد مسجدالنبی را در دست داریم که مطالعاتش انجام شده و برآوردِ آن نیز صورت گرفته، ولی هنوز تأمین اعتبار نشده و چون آنجا محل برگزاری نمازجمعه قزوین است و به دلیل همسایگی‌اش با مجموعهٔ تاریخی سرای سعدالسلطنه؛ بازدید‌کنندگانِ فراوانی هم دارد؛ از این حیث پروژهٔ خیلی مهمی است ولی بودجه‌ای برای آن در دست نیست. قلعه سمیران، مسجد جامع و مجموعه امامزاده حسین نیز نیازمند تأمین اعتبار هستند.
حضرتی‌ها، سوداگری‌های شهرداری را از عمده علل تخریب بناهای ارزشمند تاریخی شمرد و افزود: ما ۳ سال است که در بافت تاریخی قزوین، چالش بزرگی با شهرداری قزوین داریم. در واقع شهرداری خیابانی را به‌صورت یک خط پروژه‌ای، از وسط مسجد-مدرسهٔ حیدریه که ۱۰۰۰ سال قدمت دارد و گرمابهٔ بلاغی با قدمتِ ۴۰۰ ساله تعریف کرده که در صورت اجرای آن، به‌طور کامل هر دوی این بناهای ارزشمند به نابودی کامل می‌رسند. مسجد مدرسه حیدریه از آثار دوره سلجوقی است و گچ‌بری محراب آن در جهان بی‌نظیر است. گرمابهٔ بلاغی نیز مربوط به دورهٔ صفوی است. خوشبختانه شورای عالی معماری و شهرسازی، فعلاً این پروژه را متوقف کرده، ولی مدیران شهرداری که ما انتظار داشتیم بعد از انتخابات رویه‌شان عوض کنند و اتفاقاً با همین شعار‌ها از مردم رآی گرفتند؛ اینکه ما به میراث فرهنگی توجه می‌کنیم و رویکرد شهرداری پیشین را نخواهیم داشت، متأسفانه الان دوباره برای اجرای این پروژه پافشاری می‌کنند.
وی؛ نرمش‌ها و همراهمی‌های بیش از اندازهٔ قوهٔ قضاییه را دلیل اصلیِ تخریب‌های بی‌امانِ آثار تاریخی دانست و گفت: بخش خصوصی هم در بناهای تاریخی مداخله می‌کند و هم سعی می‌کند این بنا‌ها را به خاطر سودآوری‌هایش مورد استفاده قرار دهد. در این مسئله باید دستگاه قضایی مداخله کند. متأسفانه حمایت لازم قضایی در این خصوص صورت نمی‌گیرد. با اینکه این بنا‌ها ثبت‌شده هستند و ما پیگیری حقوقی مستمری می‌کنیم، اما همکاری لازم در دادستانی صورت نمی‌گیرد و گاهی اوقات متأسفانه نسبت به متعرضان به میراث فرهنگی؛ نرمش‌هایی صورت می‌گیرد.
وی با اشاره به تخریب خانهٔ رسولی و آخرین تصمیم‌گیری‌ها در خصوص آن گفت: در جریان خانهٔ رسولی، ابتدا بازپرسی حکم برائت را برای متهم صادر کرد؛ در حالی که جرم محرز صورت گرفته بود اما برای رسیدگی حتی پرونده را به دادگاه هم نفرستادند و در خود دادسرا اعلام عدم نیاز به رسیدگی صادر شد.
