داوری اردکانی: کیارستمی دنبال راه خروج و خانه دوست بود

به گزارش ایلنا، آیین رونمایی از کتاب «غربی‌زدایی مطالعات فیلم»  با حضور رضا داوری اردکانی رییس فرهنگستان علوم، انیس دویکتور استاد و پژوهشگر از دانشگاه پاریس و  نسیم پاک‌شیراز از دانشگاه ادینبرو، در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.

 رضا داوری اردکانی  گفت: با اینکه فلسفه و هنر در ارتباط با یکدیگرند اما به علت گوشه‌گیری یا کم‌ذوقی، ارتباط زیادی با هنرمندان نداشته‌ام و بیشتر از آثار آن‌ها استفاده کرده‌ام. فلسفه و هنر چندان به هم نزدیک نیستند و چون دو زبان دارند، خیلی باهم انس نمی‌گیرند. اما به هر حال وقتی صحبت از «هنر چیست؟» می‌شود، قطعا یک فیلسوف این سوال را پرسیده و به دنبال جوابی برای آن بوده است.

وی ادامه داد: هنرمندان هم با فیلسوف‌ها همدلی می‌کنند، هر دو به سخن یکدیگر گوش می‌کنند، روی دو قله با زبان‌های متفاوت اما به موازات یکدیگر حضور دارند. هنرمند و شاعر زبان مردمی و سهلی دارند؛ ساده حرف می‌زنند، اما همه نمی‌توانند آنقدر ساده باشند. وقتی سعدی می‌‌خوانید، آن را درک می‌کنید اما همه نمی‌توانند اینگونه سخن بگویند. سعدی ساده حرف می‌زند، اما تکرارشدنی نیست.

رئیس فرهنگستان علوم اضافه کرد: هنرمند دوست مردم است و چراغ شب زندگی مردم را برمی‌افروزد. هنرمند و فیلسوف با یکدیگر در مسیر رستگاری جامعه تلاش می کنند. غربی‌زدایی موضوعی مشکل است؛ زیرا شناخت غرب بسیار مشکل است. من سال‌هاست در باب «غرب» و «غربی» فکر می‌کنم و با این‌‌حال نمی توانم ادعا کنم که درک کاملا روشنی از «غرب» و «غربی» دارم. غرب را روی نقشه جغرافی می‌توانیم دقیق پیدا کنیم و می‌توانیم بگوییم که امریکا و اروپا غرب، و ژاپن و چین در شرق هستند. غرب جغرافیایی معلوم است کجاست. اما وقتی از غربی‌زدایی حرف می‌زنیم، مگر می‌شود به سادگی غرب را از غیرغرب جدا کرد؟

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی صحبت‌های خود را با طرح یک سوال ادامه داد و گفت: غرب چیست؟ اولین بار که مسئله غرب مطرح شده، در «تراژدی پارسیان» یونانی بوده است. تقابل تاریخی که نویسنده یونانی به آن اشاره می‌کند، تقابل فرهنگ یونانی و فرهنگ ایرانی است که البته بیشتر به صورت تقابل فرهنگ عقلی و فرهنگ دینی جلوه گر شده است. البته به فرهنگ غیر و بیگانه جسارت نمی‌کند. ولی تفکیک می کند.

وی افزود: مفهوم غرب زدگی هنوز جای بحث و تامل زیادی دارد و به دلایلی اجتماعی متاسفانه زود از آن گذشتند. به گفته یک شاعر «غرب؛ شب مهتابی تاریخ است، به این معنی که خورشید را نمی‌بینید اما نور خورشید در ماه منعکس می‌شود و می‌تابد.» حالا غربزدگی منفعل آن است که به عکس ماه در حوض آب خیره باشیم. اما باید دنبال راه خروج از غربزدگی و اروپا-محوری بود و راه خروج از درون غرب است. باید طول و عرض غرب را بپیماییم تا بتوانیم راه خروج را پیدا کنیم و از آن خارج شویم.

 داوری اردکانی در بخش پایانی صحبت‌هایش با گرامی‌داشت یاد و خاطره عباس کیارستمی، گفت: آقای کیارستمی بی آنکه جنگ و ناسازگاری داشته باشد، به دنبال راه خروج بود و این که در جستجوی راه «خانه دوست» بود و سراغ آن را می گرفت شاید نشان همین معنا باشد.