بررسی جایگاه انقلاب در هنر نمایش در گفتوگو با هنرمندان انقلابی؛
رو در رو با انقلاب بر صحنه نمایش...
هنر نمایش به واسطه ارتباط و تعامل دوسویه با مخاطبان و امکان دریافت واکنشهای مستقیم آنها میتواند بستر مناسبی برای خلق و پردازش موضوعات انقلابی روی صحنه باشد. اگرچه بخشی از اجراهای روی صحنه در طول سال یا در قالب جشنواره بینالمللی تئاتر فجر به مفاهیم جنگ و دفاع مقدس اشاره میکنند، اما تجمیع و گردهمایی آثار مرتبط با مضمون انقلاب در فضایی مستقل گذشته از آن که امکان تمرکز بر این ژانر را در بازه زمانی مشخصی فراهم میکند، میتواند به معرفی سوژههای بکر و تجربه نشده پرداخته و برای پرداخت بسط یافتهتر آنها در مدیوم سینما و تلویزیون موقعیتسازی کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در هفته هنر انقلاب اسلامی که هر ساله همزمان با سالروز شهاد سیدمرتضی آوینی از۲۰ فروردین ماه یا چند روز قبل و بعد از آن آغاز به کار میکند، هنرهای هفتگانه در پیوند با مفهوم انقلاب نمود مییابند. در این هفته نمایش «نوک مگسک زیر دشمن» به کارگردانی مهدی رحیمی سده، نمایش خیابانی «فیش» به نویسندگی کاوه مهدوی و کارگردانی رستا رضوی و نمایش «در مسیر دستها» به نویسندگی و کارگردانی علی محمد رادمنش روی صحنه رفتهاند
رحیمی سده: اندیشه شهیدآوینی بهترین مسیر برای تبیین جریانات انقلاب است
قصه نمایش «نوک مگسک زیر دشمن» که به عنوان اولین نمایش تماشاخانه ماه در سال ۹۶ از ۲۰ فروردین ماه، ساعت ۱۸:۳۰ روی صحنه رفته است، درباره دو سرباز از دو کشور در ناکجاآباد است که با هم مشغول جنگ هستند. تا اینکه با ورود خانم پستچی و دلدادگی یکی از سربازها، شکل و شمایل جنگ تغییر میکند. این نمایش با رویکردی انتقادی به جنگ بر صلح در جامعه تاکید میکند. مهدی رحیمی سده کارگردان این اثر نمایشی درباره ربط معنایی اثر خود با موضوع انقلاب میگوید: این نمایش به نوعی نقد جنگ است. اما الزاما یک نمایش نباید درباره انقلاب باشد تا به هنر انقلاب ربط پیدا کند.
وی درباره محوریت و شکلگیری هنر انقلاب با آثار و نظرات شهید آوینی توضیح میدهد: شهید آوینی گونهای از فیلمسازی را در ایران بدعت گذاشته که مستند بازسازی نام دارد. او سعی میکرده وقایع و ماجراهای انقلاب و جنگ را با عکس و آرشیو جمعآوری کند. برخی از هنرمندان نظیر محمدحسین مهدویان راه او را با فیلمهایی مثل «ماجرای نیمروز» ادامه میدهند.
این کارگردان تئاتر همچنین ادامه داد: اساسا نمایش و سینما مدیومهای قابل پذیرش و تاثیرگذارتری برای مردم است. برای تبیین جریانات انقلاب شاید مسیری که شهید آوینی انتخاب کرده است، بهترین راه باشد. به ویژه برای نسلی که در آن دوران حضور نداشته و جنگ را از نزدیک تجربه نکرده است. این تاثیر را شاید دهها مقاله و صدها همایش و سخنرانی هم نتوانند داشته باشند.
وی در پاسخ به اینکه هنر انقلاب در حوزه تئاتر چه جایگاهی دارد، نیز عنوان میکند: در هنر نمایش سلیقه بسیار حاکم است و هنر انقلاب در عرصه نمایش رویکرد مشخصی نداشته است. از این رو باید زاویه دید افراد را نسبت به انقلاب بررسی کرد. به طور کلی انقلاب سوژههای بسیار زیادی برای تبدیل شدن به نمایشنامه دارد. برای مثال خوب است که به تاریخ وقایع و جزئیات کوچه و پسکوچههای تهران و سایر شهرها در دوران جنگ که میتواند به خوبی تاریخ تحول اجتماعی در ایران را بازگو کند، بپردازیم. آدمهای بزرگی که باید شناخته شوند، معرفی کنیم. چه بسا شهدای ناشناختهای که روایت زندگیشان میتواند دریای بزرگی از اتفاقات را به رویمان بگشاید و محملی برای قصهیابی در حوزه نمایش و سینما باشد.
رادمنش: هنر انقلاب به ارزشها صورت کاربردی میبخشد
علیمحمد رادمنش نویسنده و کارگردان نمایش «در مسیر دستها» که به بهانه هفته هنر انقلاب اجرای خود را از ۱۹ فروردین ماه در محوطه حوزه هنری آغاز کرده نیز درباره تعریف هنر انقلاب اسلامی میگوید: هنر انقلاب، ارزشهای ایرانی-اسلامی را مدنظر دارد و باید بازآفرینی شود تا صورت کاربردی به خود بگیرد. هنر میتواند دو بخش ارزش و عمل را به هم نزدیک و ارزشها را در جامعه ساری و جاری کند.
وی معتقد است تئاتر خیابانی به دلیل ارتباط مستقیم با تماشاگران، بازخوردهای مردم را بهتر از سایر بخشها به مضامین انقلابی نشان میدهد. او میگوید: به نظر من هنر تئاتر این روزها کمی بیشتر به مضامین انقلابی نزدیک شده و تکنیکهای جدیدتری را برای ارتباط با مخاطب ایجاد کرده است. اگر تئاتر خیابانی شعارزده نباشد، مردم از تماشای موقعیتهای جنگی و انقلابی در نمایش خیابانی استقبال میکنند.
نمایش «در مسیر دستها» با محوریت موضوع اقتصاد مقاومتی داستان سه دوره از زندگی رزمندهای به نام عباس است که درنهایت به شهادت میرسد. وی در دوران جنگ تحمیلی در جبهههای جنگ حضور داشته، در دوران پس از جنگ تحمیلی در حوزه اقتصاد اشتغال داشته و با بروز جریانهای مقاومت در منطقه، به مدافعان حرم پیوسته است.
علیمحمد رادمنش نویسنده و کارگردان، فاطمه رادمنش، علیمحمد رادمنش و جانا رادمنش بازیگران این اثر نمایشی هستند که از ساعت ۱۹.۳۰ در محوطه حوزه هنری اجرا میشود
زارعی: فرهنگ و هنر از ابزار مهم صدور انقلاب هستند
کوروش زارعی مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری به مناسبت هفته هنر انقلاب اسلامی ایران نیز با اشاره به مهجوریت این هنر در سالهای اخیر میگوید: متاسفانه چند سالی است هنر انقلاب اسلامی مهجور واقع شده و هنرمندان و انقلابیون شاید آنطور که باید بدان توجه نکردند.
وی با اشاره به ضرورت اقدام کلان و گسترده در حوزه انقلاب اسلامی ادامه میدهد: هر چند در عرصه ادبیات عملکرد نسبتا خوبی داشتهایم، اما باید در سینما، تئاتر و تجسمی بیشتر فعالیت کنیم.
زارعی با اشاره به اینکه ارگانها، نهادها و دستگاههای فرهنگی و غربی فرهنگی میتوانند بخشی از بودجههای کلان خود را صرف پرداختن به هنر انقلاب کنند، توضیح میدهد: باید شرایطی فراهم کنیم که قابلیت صدور هنر انقلابی را داشته باشیم، ما میتوانیم این هنر را به کشورهای اسلامی و منطقه صادر کنیم.
وی میافزاید: فرهنگ و هنر جزو ابزارهای مهمی هستند که میتوانند انقلاب ما را صادر کنند و شاهد هستیم که در طول سالهای بعد از انقلاب اتفاقهای مهمی در هنر این مرز و بوم رقم خورد که سر منشأ آن انقلاب و همت انقلابی است که پشت آثار هنری انقلاب بعد از پیروزی بهمن سال 57 شد. به همین دلیل سینمای شریف ما در دنیا معرفی شد. مدتی بعد از آن تئاتر و ادبیات ما به دنیا معرفی شد. ما توانستیم بگوییم که تئاتر، ادبیات، شعر و هنرهای تجسمی قوی و غنیای داریم. نگاهی جدید و متفاوتی بعد از انقلاب در شعر و رمان و ادبیات ما شکل گرفت. لذا هنر انقلاب هنری است که باید قابلیت صدور داشته باشد. هنر انقلاب باید به گونهای باشد که قابلیت صدور و توان تأثیرگذاری در دنیا را داشته باشد و ریشه فرهنگی اسلامی ایرانی خودش را به نمایش بگذارد. آن موقع هست که میتوانیم بگوییم هنر انقلاب توانسته نقش خودش را ایفا کند.
مدیر مرکز هنرهای نمایش حوزه هنری همچنین خاطر نشان میکند: در سالهای اخیر هم تمام تلاش کسانی که در عرصه هنر انقلاب کار میکنند همین بوده است. تا حدودی هم توانستیم تلاشمان را به ثمر برسانیم اما کافی نیست و باید بیشتر کار کنیم. چشم اندازی که حضرت آقا برای اداره جهان اسلام و کشورهای اسلامی در مدیریت جهان اسلام ترسیم کردند، مسیری است که با فعالیت هنر انقلاب میتواند هموار شود و به پیشروی آن کمک نماید.
هفته هنر انقلاب اسلامی تا ۲۵ فروردین ماه در حوزه هنری ادامه دارد.