سینمای ایران همچنان به همراهی فارابی نیازمند است

در کشورهای توسعه یافته، حفظ «نهاد»های فرهنگی و اجتماعی که به عنوان حافظه تاریخی و برند آن حوزه، در سالهای طولانی مورد وثوق اهالی آن صنف است، اهمیت بالایی دارد. این بلای توسعه نیافتگی است که یک رییس دولت که اتفاقا خودش محصول عدم تشکل یافتگی و نبود ساختار حزبی است، به خود اجازه دهد در دوره ای 8 ساله بدون توجه به نظرات کارشناسان و کارکردهای سیستمی، از شوراهای عالی گرفته تا ساختارهای تثبیت شده را بر هم بزند و به خیال درانداختن طرحی نو، بر سر «شاخ» بنشیند و «بن» را قطع کند؛ اتفاقی که حد فاصل سالهای 84 تا 92 در ایران رخ داد. سازمان مدیریت و برنامه ریزی به محاق رفت، شوراهای عالی منحل شد و تشکل های صنفی مانند خانه سینما خود را با حمله عجیب سازمان سینمایی وقت مواجه دید. با روی کارآمدن دولت یازدهم، امید بود که این روند تغییر کند. بنیاد سینمایی فارابی از جمله سازمان های غیر دولتی و غیرانتفاعی زیر نظر وزارت ارشاد است که از سال 62 تاسیس شده و در طول این سالها با همه فراز و فرودها از مهمترین حامیان سینمای ملی ایران به شمار می رود. در سال  94 این بنیاد با بودجه ای حدود یک سوم بنیاد فارابی دولت احمدی نژاد، از حدود 70 فیلم حمایت کرده و در حال بازنگری در ساختار و انطباق فعالیت های این بنیاد با مقتضیات روز سینمای ایران و جهان است. سید محمد بهشتی اولین مدیرعامل بنیاد و از افراد تاثیرگذار در جریان سینمای پس از انقلاب است. رییس فعلی پژوهشگاه میراث فرهنگی در گفتگو با خبرگزاری ایلنا از آرزوی دیرینه خود برای مستقل شدن سینما و حذف کمک های دولتی سخن گفت اما تاکید کرد شرایط فعلی نشان می دهد سینمای ایران همچنان به همراهی بنیاد سینمایی فارابی نیازمند است.

*اخیرا نقل قولی از جنابعالی منتشر شده که «دیگر نیازی به بنیاد فارابی نیست و باید تعطیل شود». این نقل قول را تایید می کنید؟

احتمالا دوستانی که چنین نقلی را مطرح کرده اند، پس از 32 سال به تیتر اولین مصاحبه من پس از تاسیس فارابی در سال 62 مراجعه کرده بودند! تیتر این بود :« به امید روزی که فارابی نباشد». اما احتمالا این دوستان به متن مصاحبه و معنایی که در این تیتر مستتر بود توجه نکرده و برداشت شخصی خود از آن را ملاک قرار داده اند. حرف من این بود که بنیاد سینمایی فارابی نباید در زمان متوقف شود و حتما در سال های بعد باید بر اساس تحولاتی که در عرصه سینمای حرفه ای رخ می دهد، خود را به روزرسانی کرده اما همواره نقش پشتیبان سینمای ملی را ایفا کند. اتفاقی که در سالهای گذشته شاهد آن بودیم این بود که فارابی انعطاف خود را از دست داده و ساختار متصلبی پیدا کرده است. این مساله سبب شده این بنیاد کمتر بتواند نقش پشتیبان را در سینما ایفا کند. اکنون هم فارابی قاعدتا باید کاستی های سینما را پیدا کند و ببیند چه الزاماتی در سینمای حرفه ای وجود دارد که نیازمند پشتیبانی است. ماندگاری فارابی به این است که مدام بمیرد و متولد شود و پا به پای تحولات سینما، تغییر و تحول دائمی داشته باشد. فارابی با توجه به تجریبات همه این سالها و ارزش افزوده ای که ایجاد کرده می تواند نقش پشتیبان سینما را با لحاظ کردن نکات بالا ایفا کند.

فارابی را نمی توان تعطیل کرد

*روز گذشته نقل قولی از رییس سازمان سینمایی مبنی بر «پایان کار فارابی» آمده بود. به نظر شما این نوع سخن گفتن درباره نهادهای فرهنگی و اجتماعی باسابقه و خلق نهادهای موازی جدید، شیوه دولت احمدی نژاد را تداعی نمی کند؟

برای من عجیب است که رییس سازمان سینمایی، چنین حرفی را زده است. فردا جلسه هیات امنای بنیاد سینمایی فارابی است و من حتما از دوستان، این مساله را پیگیری می کنم. اما همینقدر می توانم بگویم فارابی را نمی توان تعطیل کرد.

*سوالی که با این نقل قول آقای ایوبی مطرح می شود این است که مگر بنیاد سینمایی فارابی مجری سیاست های کلان دولت در زمینه سینما نیست؟ اگر کاستی در این زمینه مشاهده می شود به خود سازمان سینمایی و رویکردهای آن باز نمی گردد؟

بنیاد سینمایی فارابی مجری برنامه ریزی کلان صورت گرفته در حوزه سینماست. اتفاقی که باید اتفاق بیفتد این است که به جای رفتن سراغ حواشی، سینمای ایران را به شرایط مطلوب برسانیم. از جهت اندازه ها و ابعاد اقتصادی و صنعتی، سینمای ایران همچنان در دهه 60 حبس شده است. اتفاقا با توجه به بدنه کارشناسی فارابی، باید به این سازمان کمک کرد تا این نقش را ایفا کند. وجهه بین المللی سینمای ایران، بیشتر یک وجهه فرهنگی است و ما باید با تقویت وجهه اقتصادی و صنعتی آن، عرصه های تازه ای را فتح کنیم. اینها مسائل داخلی سینماست که باید درون سینما برای آن برنامه ریزی و میدان های تازه ای را برای سینمای ملی ایجاد کرد.

فارابی مجری سیاست های کلان سینمایی دولت است

*گفته می شود با وجود کاهش بودجه فارابی به یک سوم بودجه دولت گذشته، این بنیاد امسال از 70 فیلم حمایت کرده در حالیکه در دولت گذشته، کمتر از 20 فیلم در سال آن هم با بودجه ای سه برابر امروز، حمایت می شد. سینماگران هم در اظهار نظرهای خود از  ارتباط خوب فعلی با مسئولان بنیاد ابراز رضایت می کنند و این درست نقطه مقابل ارتباط آنان با فارابی در دولت گذشته است. بر اساس سیاست های ابلاغ شده از سوی سازمان سینمایی، فارابی مسئول حمایت از فیلم های اول شده و امسال در ویترین جشنواره، تعدادی از این فیلم ها حضور دارند که امید زیادی به آنان وجود دارد. مدیران سینمای ایران نباید متوجه این عملکرد باشند؟

حمایت از فیلم های اول مهم است و یک سرمایه گذاری فرهنگی محسوب می شود اما این همه کار نیست. کارهای وسیع تری باید انجام شود. بسیاری از معضلات سینما ناشی از این است که چند نهنگ در حوضی کوچک با هم دعوا می کنند! باید با ایجاد گستره ای وسیع برای سینماگران، میدان کافی برای فعالیت ایجاد شود. سینمای ملی ایران این توانایی را در این سال ها به دست آورده که با تکیه بر تکنولوژی و علوم روز، وارد بازارهای جهانی شود. بنیاد سینمایی فارابی مجری سیاست های سازمان سینمایی است و حتی با وجود بضاعت مالی کمی که در این دولت دارد می تواند با تکیه بر حیثیتی که سینمای ایران در جهان دارد، به اقتصادی شدن این صنعت مهم کمک کند. این کار در همین شرایط فعلی هم شدنی است. من روزی آرزو کردم که سینمای ایران روی پای خودش بایستد اما هنوز و تا رسیدن به آن مرحله، نیازمند حمایت های فارابی است.