چند و چونِ حفاری‌های غیرمجاز در دارابگرد/ میراث‌فرهنگی: داراب و دارابگرد امن هستند امسال فقط ۳ حفاری غیرمجاز داشتیم
نزدیک به دو سال است که حفاری‌های غیرمجاز در دارابگرد و تپه‌های مهم شهرستان داراب در استان‌فارس به‌صورت هدفمند درحال جریان است. فعالان میراث‌فرهنگی، آغاز عملیات حفاری‌های غیرمجاز اما هدفمند را از تپه هیربدان اعلام کرده‌اند. در واقع پس از کاوش‌های غیرمجاز و تخلیه تپه هیربدان توسط قاچاقچیان آثار تاریخی بود که حفاری‌ها با الگوی خاص و البته با وجود فعال بودن دوربین‌های نظارتی به تپه تل یونجه، دارابگرد و تپه تل خاکستری رسیده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، داراب یکی از شهرستان‌های جنوب شرقی استان فارس است که در ۶ کیلومتری خود یک شهر باستانی مدور با قدمتی چندهزارساله در آن جای گرفته است. شهرباستانی داراب براساس شواهد باستان‌شناختی، پایگاه نظامی مهم در دوره هخامنشیان محسوب می‌شده و در دوره اشکانیان به شهر پرونقی تبدیل شده است. هر چند این شهر باستانی منحصربه‌فرد حالا متروکه مانده اما به‌دلیل ارزش‌های تاریخی در سال ۱۳۱۰ به‌شماره ۱۴ در فهرست آثار ملی ایران به‌ثبت رسید.
حالا اما شهر باستانی دارابگرد و محوطه‌های تاریخی اطراف این شهر تبدیل به بهشت حفاران غیرمجاز و سوداگران اشیاء تاریخی شده است. بیش از صدها تصویر از محوطه‌های سوراخ شده و تپه‌های تکه تکه شده به خبرگزاری ایلنا رسیده که نشان از وضعیت ملتهب محوطه‌های تاریخی و ارزشمند شهرستان داراب است. این درحالی‌ست که گفته می‌شود در این محوطه‌ها دوربین‌های نظارتی هم نصب شده اما فعالان میراث‌فرهنگی می‌گویند، به رغم نصب دوربین‌ها نه‌تنها میزان حفاری‌های غیرمجاز کاهش پیدا نکرده که قاچاقچیان و سوداگران آثار تاریخی با استفاده از الگوهای جدید حفاری گودال‌هایی شبیه به ترانشه حفر می‌کنند و پس از آن با خیال آسوده گودال‌ها را از خاک پر می‌کنند.
عیسی‌فولادفر (فعال میراث‌فرهنگی در شهرستان داراب)، وضعیت محوطه‌ها و تپه‌های باستانی داراب را نگران‌کننده توصیف می‌کند. او به ایلنا می‌گوید: باتوجه به پایش مداومی که روی آثار تاریخی داراب در دو سال گذشته داشته‌ام متوجه شده‌ام که حفاری‌های غیرمجاز در داراب از یک الگوی حفاری تبعیت می‌کند.
او معتقد است: برای اولین بار که این مدل از حفاری مشاهده شد، ذهنیت من به سمت حفاری بزرگ رفت و به الگوی حفاری توجهی نکردم. اما با گذر زمان، این الگو که شامل یک یا چند حفاری کوچک و در نهایت حفاری بزرگتر بود، بیشتر مشاهده و تحلیل شد. چندین بار این موضوع در رسانه‌ها منتشر شد، اما به نظر می‌رسد که این اخبار به جایی نرسیده‌اند.
به گفته وی؛ این مدل حفاری در تپه هیربدان، دارابگرد، آذرجو و تل یونجه مشاهده شده است که واقعاً جای سوال دارد و تا امروز به جوابی برای آن نرسیده‌ایم. مدتی بعد، در دارابگرد، آذرجو و تپه تل خاکستری، نمونه‌ای از حفاری جدید صورت گرفت که پس از حفاری، محل حفاری شده را پر کرده بودند. این نشان می‌دهد که با خیال راحت حفاری کرده و با خیال راحت آن را پر کرده‌اند. در تپه تل خاکستری، وضعیت وخیم‌تر بود و پس از حفاری، کل تپه شخم زده شده و خسارات جبران‌ناپذیری به تپه وارد شده است.
بر اساس مشاهدات این فعال میراث فرهنگی، حفاری‌های هدفمند و غیرمجاز در دارابگرد که به منظور یافتن آثار تاریخی و گنجینه‌های باستانی انجام می‌شود، همچنان ادامه دارد. این در حالی است که مسئولان به تازگی دوربین‌های حفاظتی را در منطقه نصب کرده‌اند تا از این فعالیت‌های غیرقانونی جلوگیری کنند. با این حال، به نظر می‌رسد که این اقدامات نتوانسته‌اند جلوی حفاری‌ها را بگیرند. در دی ماه، حفاری با الگوی همیشگی زیر دوربین‌های نظارتی رخ داد، در حالی که دوربین‌های نظارتی نصب بودند.
او می‌گوید: شیوه این حفاری‌های غیرمجاز به‌گونه‌ای است که اول در یک نقطه دستگاه می‌زنند و یک حفاری کوچک انجام می‌دهند و پس از آن حفاری‌های بزرگ که شبیه به ترانشه‌های ۲ در ۲ است حفر می‌شود. مدتی پیش در دارابگرد ۵ و ۶ حفاری کوچک انجام شد و بعد از آن ما با یک حفاری بسیار بزرگ مواجه شدیم. نکته جالب اینجاست که شکل حفاری‌ها در هر نقطه‌ای متفاوت است. تقریبا از دو سال پیش به این‌سو این حفاری‌های غیرمجاز شروع شد. نخستین بار در یک تپه ایلامی به نام تپه هیربدان انجام شد و در ادامه به تپه تل یونجه، دارابگرد، تپه تل خاکستری کشیده شد و ما متوجه شدیم این حفاری‌ها هدفمند است و اینجا دارند دستگاه می‌زنند. چیدمان به گونه‌ای است که اول یک حفاری کوچک انجام می‌دهند و یک‌دفعه حفاری‌های بزرگ انجام می‌شود. از یک حفاری شروع شده تا یک حفاری بزرگ در دارابگرد که همین چندی پیش اتفاق افتاد ۵ و ۶ حفاری کوچک صورت گرفته بود و بعد از آن یک حفاری بزرگ که هر نقطه‌ای متفاوت است.
تنها سه مورد حفاری غیرمجاز در سال ۱۴۰۳ داشتیم
علیرضا پرویزی (مدیر اداره میراث‌فرهنگی داراب) اما در گفتگو با خبرنگار ایلنا، وضعیت محوطه‌های تاریخی و باستانی داراب را پایدار توصیف می‌کند. او می‌گوید: من نمی‌دانم گسترش بی‌رویه حفاری‌های غیرمجاز در داراب بر اساس چه منطقی است اما واقعیت این است که در حدود هزار اثر و محوطه تاریخی در داراب وجود دارد که اداره میراث‌فرهنگی این شهرستان با حساسیت ویژه نسبت به حفاظت و نگهداری از این آثار و محوطه‌ها فعالیت می‌کند.
او می‌گوید: هم‌اکنون اداره میراث‌فرهنگی؛ ۴ نیرو برای مراقبت و حفاظت از آثار در اختیار دارد که ۵ بخش را با نهایت تلاش و کوشش و علاقمندی که نیروهای یگان‌حفاظت درامر حفاظت از میراث‌فرهنگی دارند، دنبال می‌کنند.
پرویزی، حفاری‌های گسترده و هدفمند در داراب را رد کرده و تاکید می‌کند: اینکه گفته می‌شود حفاری‌های غیرمجاز در داراب گسترش پیدا کرده یک نوع سیاه‌نمایی است و درست نیست.
او تاکید می‌کند: داراب و دارابگرد امن و امان است. دارابگرد ۴۰۰ هکتار محوطه تاریخی دارد که مردم روستاهای اطراف بزرگترین و مهمترین بزرگترین نگهبانان و پاسداران این محوطه تاریخی هستند. اما این موضوع را هم باید درنظر گرفت که اگر بگوییم در ۴۰۰ هکتار محوطه تاریخی حفاری غیرمجاز غیرممکن است، حرفی کاملا نادرست است.
به گفته مدیر اداره میراث‌فرهنگی شهرستان داراب، از آنجا که اکثر حفاری‌ها در نقاط مختلف کشور شبانه انجام می‌شود، با توجه به بعد مسافت در محوطه‌های تاریخی شهرستان داراب، دسترسی‌ها بسیار محدود است اما با قاطعیت می‌توانم بگویم در سال گذشته تنها سه مورد حفاری در دارابگرد داشتیم.
رئیس اداره میراث‌فرهنگی شهرستان داراب اضافه می‌کند: این حفاری‌ها شبانه انجام شده و بعد از نصب دوربین هم هیچ مورد حفاری غیرمجاز نداشتیم چراکه دوربین‌ها مرتب در حال چک شدن است.
پرویزی می‌گوید: ما با ا مکانات کم اما دلسوزانه درحال فعالیت هستیم چراکه اعتقاد داریم میراث‌فرهنگی ناموس ما است بنابراین تمام تلاش خود را انجام می‌دهیم تا از این مواریث ارزشمند نگهداری کنیم. حفاری‌های غیرمجاز اما چیزی نیست که اجتناب ناپذیر باشد، اما تاکید می‌کنم اینکه در داراب گسترش پیدا کرده، به جرات می‌گویم کمترین حفاری اتفاقا در دارب بوده است.
او تاکید می‌کند: در سال ۱۴۰۳ تنها سه مورد حفاری غیرمجاز در ۴۰۰ هکتار رخ داده است ولی بازهم تلاش خود را می‌کنیم تا با افزایش بازدیدهای بی‌وقفه و مشارکت مردمی در امر حفاظت از آثار، اقدامات حفاظتی بیشتری انجام دهیم.
