«گلادیاتور ۲»، حامل جوهره تمدن غرب و خشونت بنیادی این تمدن

به گزارش ایلنا، فیلم گلادیاتور۲ یک فیلم اکشن تاریخی حماسی آمریکایی محصول سال ۲۰۲۴ به کارگردانی و تهیه‌کنندگی ریدلی اسکات است. فیلم‌نامه این فیلم به‌دست دیوید اسکارپا نوشته شد و بر اساس داستانی از اسکارپا و پیتر کریگ بود. این فیلم دنباله گلادیاتور (۲۰۰۰) محسوب می‌شود.

گلادیاتور ۲ نخستین نمایش جهانی خود را در سیدنی استرالیا در ۳۰ اکتبر ۲۰۲۴ داشت و سپس در ۱۵ نوامبر در بریتانیا و در ۲۲ نوامبر در ایالات متحده اکران شد و بیش از ۴۱۶ میلیون دلار فروخته است.

معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی در راستای برگزاری دومین دوره سلسله نشست‌های تحلیل، بررسی و ایده‌پردازی تولید فیلم از دیدگاه اندیشه اسلامی که با عنوان «سینما اندیشه۲» برگزار می‌شود، نسبت به اکران و نقد فیلم گلادیاتور۲ تنها چند روز پس از انتشار نسخه جدید این فیلم اقدام کرد.

در این نشست، حجت‌الاسلام الویری به نقد و بررسی بخش محتوایی اندیشه ای، صالحی‌زاده به نقد و بررسی بخش کارگردانی و زیبایی‌شناسی و حجت‌الاسلام داودآبادی به نقد و بررسی بخش فنی فیلم نامه پرداختند.

حجت الاسلام والمسلمین محسن الویری، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) در این نشست گفت: مسئله سقوط شهر روم و امپراطوری روم یکی از مهمترین مسائل تاریخی هم برای خود غربی‌ها و هم برای سایر ملل بوده است و فیلم گلادیاتور۲ با محوریت همین موضوع تاریخی تولید شده است.

وی اظهار کرد: باید دانست که از جهت اندیشه‌ای بیشتر از هر چیزی اندیشه سیاسی در این فیلم دیده می‌شود. اما اولین مسئله‌ای که در این فیلم وجود داشت فهم و تفسیر ما از زندگی و چگونگی تعامل ما با عالم ماورایی است.

حجت الاسلام والمسلمین الویری قدرت و شرافت را دو ملاک اصلی موفقیت در زندگی از نگاه فیلم گلادیاتور۲ برشمرد و گفت: گاهی مبارزه برای یک روز بیشتر ماندن و در شرایطی مبارزه برای شرافت یافتن تلقی‌های مختلفی از چگونه زندگی کردن برای رسیدن به موفقیت است که در این فیلم دیده می‌شود.

وی بیان داشت: در فیلم گلادیاتور۲ بحث «خدا» مطرح نیست و هنوز مسیحیت وارد میدان نشده است. اما بازتاب داشتن اعمال انسان‌ها در عالم ماورائی مطرح است.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) با تأکید بر اینکه مسئله زن و خانواده دومین مسئله اندیشه‌ای مهم در این فیلم است، تصریح کرد: در این فیلم همه محبت‌های زنانه و مردانه پاک است و عاطفه و محبت بین دو همسر در شرایط مختلف به نمایش گذاشته می‌شود. این فیلم نگاه کاملاً مثبت به زن دارد و محبت زن و خانواده را در صحنه‌های مختلف و متعددی از فیلم می‌بینیم.

وی گفت: مسئله زندگی پس از مرگ در این فیلم به خوبی بازتاب داده شده. در صحنه‌های آخر فیلم می‌بینیم که شخصیت اصلی داستان مکاشفاتی دارد و تصاویری از عالم غیب را مشاهده می‌کند و این صحنه‌ها و صحنه‌های دیگری از فیلم بر اساس نگاه‌های فراماسونری به زندگی پس از مرگ اشاره دارد.

حجت الاسلام والمسلمین الویری اظهار کرد: اصلی‌ترین بحث اندیشه‌ای فیلم، بحث اندیشه سیاسی است. در این فیلم رابطه بین قدرت و شرافت و قدرت و عدالت به عنوان بنیان اندیشه دیده می‌شود. برخی نگاه ماکیاولی دارند و حقیقت را قدرت معرفی می‌کنند و می‌گویند که بر این اساس باید زندگی کرد.

وی جوهره تمدن غرب را بحث بسیار مهم و اندیشه‌ای خواند و افزود: در این فیلم خواسته یا ناخواسته این موضوع به تصویر کشیده شده است. ریختن خون، لاابالی بودن نسبت به ریخته شدن خون به ناحق از اصلی‌ترین مؤلفه‌های تمدن غرب در گذشته بوده و تمدن کنونی آن‌ها نیز وارث این جوهره است.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) با اشاره به نقطه اوج فیلم به لحاظ عاطفی گفت: این نقطه آنجایی است که مادری که صحنه نبرد شوهر و فرزندش را می‌بیند. در اینجا قدرت حرف اول را می‌زند و حتی بالاتر از عاطفه قرار می‌گیرد.

وی فیلم گلادیاتور۲ را حامل جوهره تمدن غرب و خشونت بنیادی این تمدن دانست و گفت: به تقریر این فیلم آن‌هایی که از رویای عدالت سخن می‌گویند، حرف‌هایشان خیالی بیش نیست.

حجت الاسلام والمسلمین الویری در پرداخت به نگاه اروپایی‌ها به مردم سایر دنیا بویژه ایرانی‌ها تصریح کرد: نگاه آن‌ها به مردم سایر تمدن‌ها و بربر خواندن اقوام ایرانی یکی دیگر از واژه‌هایی است که در این فیلم شنیده می‌شود و آن‌ها از قرن هفدهم به بعد نیز هر غیراروپایی را بربر خوانده و آن را برابر با وحشی عنوان کردند.

در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی داوودآبادی، عضو هیئت علمی دانشکده دین و رسانه دانشگاه صداوسیما عنوان کرد که «گلادیاتور۲» یک درام تاریخی است. چنین فیلم‌هایی نه‌تنها به روایت وقایع گذشته می‌پردازند بلکه آن‌ها را به شرایط کنونی مرتبط می‌سازند.

وی افزود: درام تاریخی باید دارای سه ویژگی بنیادین باشد: نخستین ویژگی بازنمایی رویدادی است که در گذشته رخ داده است، دومین ویژگی آن بازتاب زندگی شخصیت‌ها به‌عنوان کنشگران اصلی تاریخ، و سومین ویژگی برداشتن حقیقت تاریخی است.

حجت‌الاسلام والمسلمین داوودآبادی، فیلمنامه «گلادیاتور۲» را در قالب حماسی توصیف کرد و گفت: هنگام درام‌پردازی باید از کنش‌های انسانی تقلید شود. نویسنده این فیلم با استفاده از روش لیریک، که شاعرانه و متکی بر ذهنیت هنرمند است، احساسات و عواطف خود را بارور می‌کند و پس از عبور از فیلتر ذهنی خود، آن را به مخاطب عرضه می‌نماید.

وی تشریح کرد که درام حماسی صرفاً به مقوله نبرد و جنگ محدود نمی‌شود بلکه بازتاب‌دهنده عقاید، آیین‌ها و آداب و رسوم است. شخصیت‌هایی که در مرکز درام قرار می‌گیرند، معمولاً انسان‌های خاصی هستند که ویژگی‌های ویژه‌ای دارند.

داوودآبادی معنای اصطلاحی «گلادیاتور» را تشریح کرد و افزود: به طور اصطلاحی، گلادیاتور به برده‌ای اطلاق می‌شود که مبارزاتش برای اثبات شرافت و جوانمردی نیست.

وی در مورد تیتراژ فیلم اظهار داشت که دو نگاه به تیتراژ وجود دارد: نگاه اول تیتراژ را به‌عنوان بسته‌بندی فیلم می‌داند، اما نگاه دوم، آن را مرتبط با جهان داستان تلقی می‌کند. تیتراژ فیلم «گلادیاتور۲» بر اساس دیدگاه دوم طراحی شده است.

در خصوص ساختار فیلمنامه «گلادیاتور۲»، داوودآبادی افزود که این فیلمنامه بر اساس ساختار کلاسیک سه پرده‌ای نوشته شده است: در پرده اول، معرفی موقعیت و شخصیت اصلی انجام می‌پذیرد؛ در پرده دوم، نیاز دراماتیک قهرمان به نمایش درمی‌آید؛ و پرده سوم به تحقق آرمان قهرمان و دستیابی او به اهدافش می‌پردازد.

سپس، سیدابوالقاسم صالحی‌زاده، سرپرست مدیریت باشگاه رشد دفتر فیلمنامه رسانه ملی با اشاره به اینکه پشتوانه‌های درونی فیلم «گلادیاتور» از شعار فراتر می‌رود، بیان کرد: این فیلم به‌واسطه محتوای اصلی‌اش، انگیزه و حرکت قهرمان داستان را جذاب و کشش‌برانگیز می‌کند و مخاطب را به دنبال خود می‌کشاند. در «گلادیاتور ۲» نیز این ویژگی‌ها تا حدی مشاهده می‌شود.

وی در ادامه توضیح داد که داستان «گلادیاتور ۲»، به دلیل ساختار کلاسیک خود، شامل یک قهرمان و یک ضدقهرمان است. در این فیلم، هانا به‌عنوان قهرمان اصلی با از دست دادن همسرش انگیزه‌ای برای انتقام پیدا می‌کند و از اینجا حرکت داستان آغاز می‌شود. برخلاف «گلادیاتور ۱»، در «گلادیاتور ۲» آرمان‌شهر مورد نظر افلاطونی درونی‌سازی نشده و تعارض مورد نیاز برای ایجاد کشمکش به‌خوبی پرداخته نشده است.

صالحی‌زاده به نکته‌ای دیگر اشاره کرد و افزود که در «گلادیاتور ۲» این مشکل وجود دارد که انگیزه قهرمان برای انتقام‌گیری به خوبی پرداخته نشده است. در این فیلم کد دراماتیکی برای به‌یادآوری شکست عاطفی هانا قرار نگرفته، و به همین دلیل انتقام‌گیری و انگیزه‌ی قهرمان مبهم شده و تا حدی فراموش می‌شود.

وی تأکید کرد که در ساختار کلاسیک فیلمنامه باید تقابلی مشخص و معنادار میان قهرمان و ضدقهرمان صورت گیرد، اما متأسفانه در «گلادیاتور ۲» این تقابل به‌خوبی شکل نگرفته است.

صالحی‌زاده همچنین به ضعف کارگردانی فیلم اشاره کرد و گفت: جلوه‌های ویژه در این فیلم نتوانسته‌اند مانند «گلادیاتور ۱» عمل کرده و آن قدرت را بازسازی کنند. به‌طور کلی، کارگردانی در این فیلم در مقایسه با نسخه اول آن بسیار ضعیف است.

وی در پایان به دیالوگ‌های غیرمتناسب شخصیت هانا در فیلم اشاره کرد و خاطرنشان کرد: حرف‌هایی که از زبان هانا بیان می‌شود، با شخصیت او ناسازگار است. او به‌عنوان یک بربر معرفی شده که برای انتقام به روم آمده است و این دیالوگ‌ها با چنین شخصیتی همخوانی ندارد.