بازیگر بداهه نیستم!

به گزارش خبرنگار ایلنا، نمایش «ادبیات» نوشته مهام میقانی با کارگردانی محمود امین از هجدهم شهریورماه در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه رفته و اجرای آن تا روز جمعه بیست و هفتم مهرماه ادامه دارد.

این اثر دو بازیگر دارد؛ رامین سیار دشتی و الهه شه‌پرست. نمایش درباره مصائب نویسندگان در دوره‌های مختلف تاریخی ایران است. میقانی تلاش کرده در این اثر به مقولات مهمی چون سانسور و محدودیت‌هایی که نویسندگان را در سیطره خود گرفته، بپردازد.

رامین سیار دشتی بازیگر، کارگردان و نویسنده تئاتر است. او علاوه بر نویسندگی و کارگردانی تا امروز به عنوان بازیگر با کارگردان‌های نسل‌های مختلف تئاتر همکاری داشته است. 

او درباره حضورش در نمایش «ادبیات» و همکاری با نسل‌های جدید تئاتر با ایلنا گفتگو کرد.

شما کارگردانی خوانده‌اید و اما در عرصه بازیگری هم به طور مستمر فعال هستید. کمی درباره روند و اولویت فعالیت‌های تئاتری‌تان توضیح دهید.

من گرایش دانشگاهی‌ام در مقطع لیسانس طراحی صحنه و در مقطع ارشد کارگردانی بود. بنابراین غیر از بازیگری قبلأ در هر دو عرصه هم فعالیت داشتم و در زمینه کارگردانی هم تاکنون دو نمایش «برج» و «تولد غم‌انگیر پسر آهنگی) را در سالهای ۸۲ و ۹۵ در تالار هنر و سالن استاد انتظامی روی صحنه برده‌ام. این دو اثر نمایش‌های عروسکی و مخصوص رده سنی بزرگسال بودند. 

پس از این چندین سال فاصله، آیا به این فکر می‌کنید که اثری را روی صحنه ببرید؟ بین کارگردانی، نویسندگی و بازیگری کدامیک برای‌تان اهمیت بیشتری دارد؟ 

با توجه به اینکه در طول سال‌های فعالیتم در تئاتر بیشترین تمرکز را روی بازیگری داشته‌ام، انتخاب اولم بازی است. اما همیشه ایده‌هایی برای کارگردانی هم داشته و دارم. اما از آنجا که شرایط تولید تئاتر هر روز سخت‌تر می‌شود، متاسفانه بین کارگردانی کارهایم وقفه‌های طولانی افتاده. نهایتأ باید بگویم بازیگری و کارگردانی در یک سطح برام اولویت دارند.  

یکی از سوالاتی که همیشه مطرح است ارتباط کارگردانی و نویسندگی با بازیگری است. کارگردانی و البته نگارش نمایشنامه چقدر بر کم و کیف بازیگری شما در تئاتر تاثیر گذاشته است؟

همیشه متن (در جنس کارهای متن محور) و ایده اجرایی (در آثاری که بر اساس ایده‌های تک خطی شکل می‌گیرند) در انتخاب کارهام به یک اندازه اهمیت داشته و دارند. متنی که با دغدغه و وسواس با ایده‌های اجرایی جذاب نوشته شده باشد، قطعأ هر بازیگری را به کار ترغیب می‌کند. و در کنارش حتمأ ایده‌های اجرایی کارگردان که بعضأ می‌تواند کاستی‌های متن را پوشش بدهد؛ حتی در جاهایی ارزشی بیشتر از متن پیدا می‌کند. در کل همیشه در مواجهه با متنی که برایم جذاب باشد و احساس کنم می‌تواند به عنوان بازیگر برایم چالشی جدید محسوب شود؛ یا به نوعی در امتداد تجربیات قبلی‌ام در تئاتر باشد، حتمأ برای کار انتخابش خواهم کرد. و صد البته همیشه دوست دارم با کارگردان فهیمی که به اندازه بازیگر روی متن دغدغه و دقت نظر دارد کار کنم. که بنظرم در نمایش «ادبیات» هر دوی این اتفاق‌ها را رخ داده. 

از نحوه همکاری‌تان با محمود امین کارگردان نمایش «ادبیات» بگویید. 

اصغر دشتی و گروه «دون کیشوت» باعث آشنایی من و محمود شدند. در نمایشِ محسن ایشان به عنوان نوازنده ترومپت با ما همکاری می‌کردند. او از همان زمان برای تئاتر کار کردن مشتاق و با انگیزه بود. دورادور فعالیت‌هایش را در تئاتر دنبال می‌کردم که بالاخره این همکاری در نمایش «ادبیات» این همکاری اتفاق افتاد.

به نظرم اولین قدم در شکل‌گیری یک همکاری خوب؛ پیش از اینکه به سابقه یا میزان تجربه آدم‌ها مربوط شود به شخصیت آن‌ها، میزان هماهنگی افکار و ایده‌های‌شان و اراده جمعی‌شان در به انجام رساندن کار پر زحمتی چون تئاتر برمی‌گردد. محمود در این کار با انگیزه بالا و البته در کمال فروتنی به تیم بازیگرانش اعتماد کرد و اجازه داد کار در یک مسیر ایده‌پردازی گروهی و با تکیه بر نیازهای متن پیش رود که بنظر من خروجی کار هم خروجی قابل قبولی هست.

درباره جزییات نقش توضیح دهید. این کاراکتر چقدر به شخصیت خودتان نزدیک است؟ 

در نمایش «ادبیات» قرار نیست بازیگر یک نقش بازی کند؛ بنابراین صحبت روی یک نقش نیست. هر بازیگر در شش اپیزود شش نقش کاملا متفاوت از هم را بازی می‌کند. من با این تنوع پیش از این چنین تجربه‌ای نداشته‌ام. تنوع نقش‌ها برای بازیگر یک تمرکز و حساسیتی را می‌طلبد تا روی هر نقش دقت نظر خاصی داشته باشد، تا بازیگر بتواند کاراکتر مورد نظر را به مخاطب نشان دهد. مثل همه کارهایی که به عهده می‌گیرم تمام تلاشم را به کار گرفتم تا همه کاراکترها را کامل و باورپذیر به نمایش بگذارم. کاراکترهایی که نسبت به بقیه، ویژگی‌های درونی‌تر و شخصیتی خاص‌تری دارند (مثل استوار ایوبی)، طبیعتا جذابیت بیشتری برای من خواهند داشت. در نمایش «ادبیات» اساسا شکل و شمایل کار به سمتی است که هم به لحاظ جنس بازی (که در برخی اپیزودها کاملا به رئالیست نزدیک می‌شود) و در برخی دیگر از اپیزودها کاملا تئاتریکال است. این روند هم برای من و هم بازیگر مقابلم خانم شه‌پرست چالشی بزرگ محسوب می‌شد. بنا بر همه اینها، توجه بیشترمان روی این موضوع بود که تا چه میزان می‌توانیم کاراکترها را باورپذیر نشان دهیم. طبیعی است که هر بازیگر بر اساس شخصیت وجودی خودش، مواردی را به نقش تزریق کند. 

کارگردان و نویسنده در تکامل نقش چقدر با شما تعامل داشتند و تا چه حد خودتان در کاراکتر تغییراتی ایجاد کردید؟ 

به نظرم متن توسط مهام میقانی خیلی با دقت و وسواس نوشته شده است. توجه به ظرائف کاراکتر در هر اپیزود تا حد بسیار زیادی رعایت شده است. کاری که ما کردیم تلاش برای این بود که برداشت خودمان را به نقش و اجرا تزریق نماییم. در این مسیر آقای امین به عنوان کارگردان خیلی همراه بود. ایشان در عین اینکه تلاش می‌کرد ایده‌های خودش را در شکل‌دهی به کلیت اثر اجرا کند، یکی از نکات مثبتش این بود که دست بازیگر را در ارائه اتودها و شکل‌های اجرایی مختلف بازمی‌گذاشت. ایشان با ما همراه بود و فکر می‌کنم اجرای نمایش «ادبیات» ثمره یک تلاش کاملا گروهی بوده است. 

بداهه در بازی شما و بازیگر مقابلتان چقدر نقش داشته؟ 

با شناختی که از خودم دارم، باید بگویم بازیگر بداهه نیستم. البته و مطمئنا هر بازیگری در مسیر رشد خودش باید به سمت آشنایی با تکنیک بداهه‌پردازی، پیش برود. او باید سعی کند بازی بداهه را تا جای ممکن تقویت کند. به هر حال صحنه این خصلت وجودی را دارد که در هر شب اجرا اتفاقی جدید خواسته یا ناخواسته رخ دهد. این موارد کاملا روی بازی بازیگر تاثیر می‌گذارد. بازیگری که با بداهه آشنا باشد طبیعتا این روند را در صحنه به نفع خودش و به نفع اجرا حفظ می‌کند و یا شاید آن را تغییر می‌دهد. اما در مورد اینکه ما چقدر بداهه‌سازی یا بداهه‌پردازی در نقش‌های‌مان داشته‌ایم، برای شخص خودم خیلی زیاد نبود. همانطور که گفتم نقش‌ خوب نوشته شده بود. کلا نقش‌ها کاملا با دقت و با وسواس و جزیی‌پردازی بسیار زیاد نوشته شده‌اند. البته در بخش‌هایی، به لحاظ داشتن ریتم، ضرباهنگ و تمپوی مورد قبول در اجرا، همچنین حفظ نقش‌ها و ارائه‌هایی باورپذیرتر و پخته‌تر، اختلاف نظرهایی جزیی داشتیم که خداراشکر نویسنده و کارگردان در حل آن‌ها همکاری کردند و دست ما را باز گذاشتند. 

از کم و کیف اجراها راضی هستید؟ 

بله کیفیت اجراها کاملا راضی هستم. همانطور که گفتم من کارهایم را با وسواس و دقت انتخاب می‌کنم. اصلا هیچوقت به اینکه به عنوان بازیگر چقدر پرکار یا کم‌کار هستم، فکر نمی‌کنم. من همیشه به عنوان بازیگر به تاثیری که می‌گذارم، فکر می‌کنم. همچنین به تاثیری که آن نمایش و نقش در رزومه کاری من، در روند رشد من (به عنوان بازیگر) می‌گذارد، فکر می‌کنم. مطمئنا نمایش «ادبیات» هم جزو آثاری بوده که با عشق انتخابش کرده‌ام. با تمام وجود فکر می‌کنم، آنچه را که بلد بودم یا حتی بلد نبودم و سعی کردم بیاموزم را در این اثر نمایشی پیاده کرده‌ام. 

به عنوان سوال آخر از فعالیت‌های آینده‌تان بگویید. 

 ایده‌هایی برای کارگردانی دارم که آن را هم پس از قطعی شدن اعلام خواهم کرد. درباره برنامه آینده‌ام تنها چیزی که باید بگویم این است که می خواهم روی تدریس بازیگری در آموزشگاه تمرکز بیشتری داشته باشم. اگر خدا بخواهد و امکانش باشد مجددا در دانشگاه هم تدریس خواهم کرد. در نهایت امیدوارم آنچه در این سال‌ها به عنوان تجربیات بازیگری روی صحنه آموخته‌ام را در حد توان به هنرجویان و علاقمندان انتقال دهم.