معاون میراث فرهنگی استان: راه‌ها بسته است و بیشترین نگرانی از تخریب بناها و محوطه‌های باستانی است

به گزارش خبرنگار ایلنا، حدود ۳۰۰ میلیمتر بارش باران در برخی نقاط استان سیستان و بلوچستان طی ۲۴ ساعت رخ داده است که این میزان بیش از یکصد میلیمتر بیشتر از میانگین روزانه بارش در برخی نقاط حنوبی این استان است و در این شرایط آثار و بناهای تاریخی، تپه‌ها و محوطه‌های باستانی در جنوب سیستان و بلوچستان به شدت تهدید شده و احتمال می‌رود بخش زیادی از این آثار آسیب دیده و فروریخته باشند.

جنوب استان سیستان و بلوچستان یکی از تاریخی‌ترین نقاط این استان است و محوطه‌های باستانی و بناهای تاریخی و قلعه‌های بسیاری از دوره‌های پیش از تاریخ تا دوران سایانی و اسلامی در این بخش از سیستان و بلوچستان شناسایی و ثبت شده‌اند.

حجم سیلاب حالا به قدری افزایش یافته است که راه‌های ارتباطی میان صدها روستای جنوب سیستان و بلوچستان را مسدود و تمام دسترسی‌ها به محوطه‌ها و آثار تاریخی را غیرممکن کرده است.

مجتبی سعادتیان (معاون میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان) که از روزهای گذشته در تلاش برای یافتن آمار تخریب بناها و محوطه‌های تاریخی جنوب سیستان و بلوچستان برای انتشار این گزارش بود، به ایلنا اعلام کرد: حجم آنقدر سیلاب زیاد است که مسیرها هنوز برای اعزام یگان حفاظت میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان و کارشناسان میراث فرهنگی برای بررسی و برآورد خسارات وارد شده به بناها و محوطه‌های تاریخی این منطقه باز نشده و نمی‌توانیم آمار دقیقی از اتفاقات رخ داده برای آثار تاریخی جنوب سیستان و بلوچیتان در اختیار ایلنا قرار دهیم.

وی گفت: ۱۶۹۳ اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی در تمام استان سیستان و بلوچستان وجود دارد که این آثار شامل محوطه‌ها، تپه‌ها، قلعه‌ها و سنگ نگاره‌های تاریخی و باستانی هستند و البته بخش زیادی از این آثار در جنوب سیستان و بلوچستان قرار دارند.

مجتبی سعادتیان اعلام کرد: احتمال می‌دهیم به دلیل آن که سنگ نگاره‌های تاریخی در مناطق صخره‌ای واقع شده‌اند خوشبختانه خسارت کمتری به آن‌ها وارد شده باشد.

معاون میراث‌فرهنگی استان سیستان و بلوچستان در پاسخ به این سوال که نگرانی میراث فرهنگی این استان از تخریب کدام بناها و محوطه‌های تاریخی است، افزود: تمام بناها از جمله قلعه بمپور که منتسب به دوره ساسانی است و تپه‌های پیش از تاریخی این منطقه و البته بیشتر از آن‌ها قلعه‌های متعدد تاریخی موجود در جنوب سیستان و بلوچستان به علاوه بناهای تاریخی موجود در این منطقه هستند، که در معرض تخریب ناشی از سیلاب قرار دارند.

او تاکید کرد: عمده بناها و قلعه‌های تاریخی استان سیستان و بلوچستان از مصالح خشت و گل ساخته شده‌اند که در برابر آسیب‌های ناشی از سیلاب و ناپایداری‌های جوی به شدت آسیب پذیر هستند. این آثار از جمله میراث تاریخی هستند که به صورت مداوم در شرایط عادی باید مرمت و حفاظت شوند. این اقدام نیز تا پیش از وقوع سیلاب با استفاده از اعتبارات استانی انجام می‌شد. چون اعتبارات ملی هنوز تحقق نیافته است.

به گفته سعادتیان، آثار تاریخی استان سیستان و بلوچستان در برابر بلایای طبیعی و تغییرات جوی بویژه بارش نزولات جوی به شدت آسیب‌پذیر هستند.

استان سیستان و بلوچستان از استان‌های وسیع کشور است که آثار تاریخی فراوانی را در دل خود جای داده است. با این وجود شرایط اقلیمی و تغییرات جوی آثار و تبعات بسیاری بر محوطه‌های تاریخی سیستان و بلوچستان دارد.

چند سال قبل وقتی توفان شدید در سیستان و بلوچستان شروع به وزیدن گرفت، دهانه غلامان که شامل سازه‌های معماری دفاعی دوران هخامنشی و همچنین یک شهر با شکوه دوران هخامنشی بود، از زیر شن بیرون آمد. جاده هخامنشی فهرج هم درست به دلیل همین بادهای ۱۲۰ روزه سیستان از زیر شن‌های روان بیرون آمد.

اما بارش‌های شدید و وقوع سیلاب در سیستان و بلوچستان مهمترین بلایی است که بر سر محوطه‌های تاریخی و بناهای خشتی این استان می‌بارد. سیلاب‌ها علاوه بر آن که قادر به شستن نهشته‌های فرهنگی و آثار باستانی محوطه‌های تاریخی و فرهنگی سیستان و بلوچستان می‌شوند و لایه‌های تاریخی و باستانی را زیر و رو می‌کنند می‌توانند موجب ریزش بناهای خشتی و آثار معماری و قلعه‌های متعدد سیستان و بلوچستان شوند که همگی از سده‌ها و هزاره‌های قبل بذا خشت و گل بنا شده‌اند.