چاپ سیزدهم «افسون زدگی جدید»

به گزارش خبرنگار ایلنا، کتاب «افسون زدگی جدید / هویت چهل تکه و تفکر سیار» نوشته داریوش شایگان باترجمه فاطمیه ولیانی به همت نشر فرزان روز به چاپ سیزدهم رسید. 

درباره این کتاب می‌خوانیم:

کتابی که در معرض دید خواننده ایرانی گذاشته می‌شود، کتابی است به ظاهر پراکنده و پیچیده که در آن سطوح مختلف آگاهی، وجوه متعدد شناخت، اعم از فلسفه، جامعه شناسی، روان‌شناسی با هم برخورد می‌کنند و شاید هم نوعی آهنگ ناموزون چندنوایی ایجاد می‌کنند. این تداخل قطعة عمدی نیست، بلکه از آشفتگی اوضاع فرهنگی خود جهان ناشی می‌شود، جهانی که آنچنان مختلط و رنگارنگ گشته است که یافتن یک لنگرگاه سکون و دیدی فراگیر بسیار دشوار شده است. در این نوشته کوشیده‌ام در حد توانایی خود، طرحی، هر چند ناقص و نارسا، از نابسامانی موقعیت فرهنگی کنونی جهان ترسیم کنم. بنابراین کتاب هم پرمدعاست و هم متواضع. پرمدعاست چون سعی می‌کند در پس این آشفتگی نظام منسجمی را عیان سازد و ساخت‌های سیال آن را در سطوح گوناگون شناخت دنبال کند. ولی متواضع هم هست، زیرا هیچ داعیه‌ای ندارد که فرضیه‌ای جدید ارائه دهد یا دیدگاه خاص و ناگفتهای عرضه کند. 

اگر بپذیریم که کلیه جهان بینی‌های مسلط که طی قرون در جهان تفکر، هر یک به نوبت خود، حاکم بوده‌اند و هر یک حقیقت را به نظر تنگ و بسته خود محدود می‌کرده‌اند، امروزه دیگر از درجه اعتبار پیشین خود ساقط شده‌اند؛ اگر بپذیریم که نظامات انتقادی قرن بیستم همه سیستم‌های فکری جهان شمول را از درون مانند موریانه خورده است؛ اگر بپذیریم که بیشتر اعتقادات دیرینه، مشروعیت جزمی سابق خود را از دست داده‌اند و مبدل به غباری از تصورات پراکنده شده‌اند که هم اکنون در فضای فکری جهان شناورند، پس باید قبول کنیم که ما دیگر با دیوارهای استوار اعتقادات گذشته و اونتولوژی‌های سفت و سخت سابق روبرو نیستیم. 

در کتاب حاضر کوشش شده نابسامانی فرهنگی در سطح جهان بررسی شود. نگارنده بر این باور است": آنچه فی‌الواقع در جمیع مراتب جهان و همه سطوح شناخت خودنمایی می‌کند، اصل همبستگی متقابل همه جانبه است: این اصل در کلیه سطوح فرهنگی، فلسفی، اجتماعی و تکنولوژیکی منعکس است و بی‌شک جهانی رنگارنگ، و به غایت متلون پدید می‌آورد، به طوری که اولین نتیجه محتوم آن، ظهور حوزه اختلاط و دورگه‌سازی همگانی است. یعنی ما، خواه ناخواه، در شرف تکوین انسان چهل تکه هستیم که دیگر به یک هویت خاص و ویژه تعلق ندارد و مالا چند هویتی است. به عبارت دیگر معادلات دو قطبی پیشین که مرزهای فرهنگی را مشخص و از هم جدا می‌کرد، مانند ما و دیگران، خودی و غیر خودی، شرق و غرب، شمال و جنوب، عمیقا رنگ باخته است. لکن همزمان با همه این تغییرات بنیادی، ما ناظر یک رخداد بی‌سابقه دیگر نیز هستیم که گویی آن روی سکه جهانی شدن است، و آن سر برآوردن دوباره ادیان، فرقه‌ها و سلوک‌های متعدد مذهبی است که در کلیه کشورهای جهان رو به افزایش است. این رخداد نو که ریشه‌هایش قدیمی‌تر از آن است که به نظر می‌رسد، نوعی افسون‌زدگی جدیدی را موجب می‌شود. 

به همین دلیل نگارنده سعی کرده که پدیده افسون‌زدایی و افسون زدگی را به موازات هم با نشان دادن محدودیت و قلمرو هر کدام بررسی کند. سطوح متعدد آگاهی، چند گانگی فرهنگی، هویت چهل تکه، حوزه اختلالات، طیف تفسیرها، و شبح‌سازی جهان از جمله عناوین کتاب است. 

بیژن تلیانی