در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
برگزاری ۲۷ جشنواره فقط برای انار/ ثبت ۱۰۴۹ رویداد در تقویم گردشگری
مدیرکل گردشگری داخلی از برگزاری جشنواره انار به عنوان پر تعدادترین جشنواره برداشت محصول در کشور یاد کرد و گفت که این رویدادها تا شب یلدا ادامه می‌یابد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، این روزها هر جا را نگاه کنید نام و نشان برگزاری جشنواره انار را می‌بینید. از شمال گرفته تا جنوب از شرق تا غرب، هر استان و هر شهرستان به واسطه محصولات تولیدی خود درصدد برگزاری جشن محصول برآمده؛ انار هم که جای خود را دارد. یاقوت‌های سرخ و شیرین که انواع محصولات جانبی از خورشت و خوراک و نوشیدنی گرفته تا لواشک و ترشک و انواع دسرها را می‌توان از آن درست کرد.
مصطفی فاطمی (مدیرکل گردشگری داخلی معاونت گردشگری وازتخانه میراث‌فرهنگ، گردشگری و صنایع دستی) با اشاره به آنکه ۲۷ رویداد جشنواره انار در تقویم رویدادهای این اداره کل ثبت شده، گفت: در استان‌هایی مانند سمنان، لرستان، گلستان، مازندران، گیلان، مرکزی، قم، چهارمحال و بختیاری، قزوین، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، کردستان، فارس، اصفهان، سیستان و بلوچستان و آذربایجان شرقی و یزد شاهد برگزاری جشنواره انار هستیم که بیشترین تعداد این جشنواره‌ها نیز در یزد است. درواقع روستاهای مختلف در این استان‌ها میزبان برگزاری جشنواره انار هستند که به همین واسطه با تنوع آیین‌ها و مراسم‌ها در برگزاری جشن برداشت محصول انار روبه رو هستیم.
او ادامه داد: جشنواره‌های انار به عنوان یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های برداشت محصول در قالب جشن‌های شکرگزاری برگزار می‌شود. بخشی از این آیین‌ها به عنوان آیین برداشت محصول در پرونده ثبت مهرگان که برای ثبت جهانی درحال آماده‌سازی است، آورده شده است چراکه تاریخ دیرینه‌ای در کشور ما دارد. پرونده جشن مهرگان به صورت مشترک با تاجیکستان برای ثبت جهانی آماده شده است.
به گفته فاطمی، آنچه که جشن انار را در ایران ویژه و خاص می‌کند آن است که از کردستان گرفته تا سیستان و بلوچستان جشنواره انار برگزار می‌شود. خواستگاه انار ایران است و به نوعی با فرهنگ و آیین‌های ما عجین شده. در بسیاری از سفره‌ها ماننده سفره یلدا وجود انار گویای سنت‌های گذشتگان است. بسیاری از جشنواره‌های انار که از اواسط مهرماه آغاز و تا اواخر آذرماه ادامه می‌یابد، در نهایت به یلدا ختم می‌شوند و انار در سفره یلدا جای می‌گیرد. در برخی از شهرها، انار را در جشن انار درون مکان‌های خاص زیر خاک و پوشال قرار می‌دهند و به شیوه خاص خود انار را تا نوروز حفظ می‌کنند و در نهایت در سفره نوروز هم قرار می‌دهند.
او افزود: در گذشته، انار به عنوان کالایی برای مبادله نیز به حساب می‌آمد. به محض برداشت محصول، برای مبادله کالا به کالا، بازار همگانی راه می‌افتاد و در نهایت منجر به جشن برداشت محصول برای فروش و مبادله محصولات با کالاهای مورد نیاز می‌شد. کم کم در طول تاریخ شاهد برگزاری آیین‌های موسیقی محلی در این جشن‌ها بودیم که تا به امروز ادامه یافته. برای مثال در روستاهای زرتشتی‌نشین یزد با نوای دف درصدد چیدن انار و آوردن آن بر خوان و سفره بر می‌آیند. ضمن آنکه در فرهنگ اسلامی ما انار میوه بهشتی است و در سفره‌های مختلف مسلمانان مورد توجه بوده و از آن برای استقبال از کودک تازه متولد شده گرفته تا تازه عروس استفاده می‌شود. شاید به واسطه همین موارد باشد که در بحث برداشت محصول، مفصل‌ترین و بزرگترین جشن همان جشن انار است. در فصل برداشت انار بیشتر روستاها، ده‌ها و… جشن‌های کوچک و بزرگ برداشت محصول انار را برگزار می‌کنند و تاریخ برگزاری این مراسم در نقاط گرمسیر و سردسیر متفاوت است.
مدیرکل گردشگری داخلی در پاسخ به این سئوال که باتوجه به جایگاه ویژه انار در سفره‌های ایرانی و البته اقتصاد و معیشت مردم که اوج آن را می‌توان در شب «یلدا» شاهد بود که این آیین را هم در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسانده‌ایم، اکنون که ۳۰ آذر به عنوان «روز ترویج فرهنگ و میهمانی و پیوند خویشاوندان» در تقویم ملی جای گرفته، آیا نام «یلدا» اینگونه کمرنگ نمی‌شود، گفت: آنچه که در تقویم ثبت می‌شود با نظر شورای فرهنگ عمومی است و آنچه در یونسکو ثبت می‌شود بر اساس پرونده تهیه شده در وزارتخانه میراث و گردشگری است. البته که یلدا جایگاه ویژه‌ای در میان فرهنگ جامعه و خانواده‌های ایرانی دارد و فکر نمی‌کنم نامگذاری تقویم تاثیری در آن داشته باشد. البته که نامگذاری شورای فرهنگ عمومی به نوعی تعریف «یلدا» و خانوادگی‌ترین جشنی‌است که از ایران باستان تاکنون داریم. به زودی هم شاهد برگزاری جشنواره‌ها مراسم شب «یلدا» در استان‌های مختلف خواهیم بود. اگر جشنواره انار در میان جشنواره‌های برداشت محصول پر تعدادترین جشنواره‌هاست، «یلدا» نیز در میان مراسم‌های آیینی جزء پر تعدادترین جشنواره‌هاست که در تمام استان‌ها برگزار می‌شود.
فاطمی همچنین درخصوص نقش برگزاری جشنواره‌هایی از جمله جشنواره انار که درواقع جشن برداشت محصول است در اقتصاد، معیشت و توسعه گردشگری جوامع گفت: طی این سال‌ها که گاها برخی مناطق با آفت باغات روبه رو بودند، برگزاری جشن برداشت محصول که اتفاقا در بیشتر مناطق معیشت جامعه به آن محصول که درحال حاضر و در این فصل انار است، گره خورده. تعداد محصولات دیگری که در مناطق مختلف کشت می‌شود، کمتر از انار است و انار محصولی کلیدی در اقتصاد و معیشت خانوار است. این اهمیت تا جایی است که جشنواره ملی تولید و صادرات انار ساوه نیز در فهرست میراث ملی به ثبت رسید. ایران را به انار می‌شناسند و محصول خاص ایران است.
مدیرکل گردشگری داخلی درخصوص تاثیر برگزاری جشن‌های ملی و بین‌المللی در رونق گردشگری و ترغیب گردشگران برای سفر و حضور در نقاط مختلف کشور گفت: در تقویم رویدادهای گردشگری بخش‌های مختلف از استانی و منطقه‌ای و محلی گرفته تا ملی و بین‌المللی داریم. مشکل بزرگ ما در برگزاری این رویدادها آن است که عموما هر جشنواره‌ای هر سال در تاریخ مشخص برگزار نمی‌شود به این معنا که ممکن است امسال در مهرماه برگزار شود و سال آینده در آذرماه. این امر سبب می‌شود که آژانس‌داران نتوانند تورهای خود را برای تاریخ مشخصی تعریف کنند و به تبع بستن تور برای حضور در این جشنواره‌ها نیز با مشکل روبه رو می‌شود. از این رو برآن شدیم تا استان‌ها را ملزم به برگزاری رویدادها در تاریخ‌های مشخص کنیم.
او ادامه داد: جشنواره‌های ملی و بین‌المللی باید ۳ سال متوالی در پیک زمانی مشخصی نهایتا در بازه‌ای ۱۰ روزه برگزار شده باشند تا در این سطح قرار بگیرند و از تسهیلات معاونت گردشگری بهره‌مند شوند. درحال حاضر ۱۰۴۹ رویداد در تقویم گردشگری در قالب جشنواره ملی و بین‌المللی تا پایان امسال ثبت شده‌اند اما سامانه در حال تکمیل است و هنوز دسترسی عموم و آژانس‌داران به آن باز نشده. احتمال می‌دهیم از بهمن ماه سال جاری دسترسی آژانس‌داران و از سال آینده دسترسی عموم به این تقویم باز شود تا بتوانند سفرهای خود را بر اساس برگزاری این جشنواره‌ها تعریف کنند.
